ظ )

134 ظهور ولایت در غدیر (فارسى , چاپى )
سید محمد تقى مقدم .
چاپ : چاپخانهء خراسان , مشهد, چاپ دوم , سال 1343ش , 1383 .
جیبى , 50ص .
در این کتاب ابتدا اعیاد چهارگانهء مسلمین را مطرح و فضیلت غدیر بر آنها را ثابت نموده و سپس حرکت از مدینه واعمال حج و بازگشت تا غدیر و نیز خطبهء پیامبر (ص ) را در پنجاه و پنج بخش که تعداد تکرار جملهء <معاشر الناس >(اى گروه مردم ) در خطبه است ـ آورده و با رمز خ 1 خ 2… الى آخر ـ که ظاهراً مخفف از کلمهء <خطاب >است به فارسى ترجمه نموده و در آخر بقیهء واقعهء غدیر به خصوص جریانات منافقین را آورده است .
عناوین بخشهاى کتاب چنین است : مؤمنین چهار عید دارند, عید سوم روز جمعه است , روز جمعه از عید قربان وفطر بالاتر است , شرف جمعه از این حدیث ظاهر مى شود, ظهور و بر پا شدن قیامت در روز جمعه است , شبهاى جمعه را به غفلت نگذرانید, بزرگترین عید مؤمنین غدیر است , عظمت و شرافت روز غدیر از اینجا معلوم مى شود,شرافت عید غدیر از اینها بیشتر است . هر چه مى توانید عید غدیر را عظمت دهید, جریان غدیر و نزول جبرئیل درمدینه , دعوت پیغمبر مردم را براى حج , آمدن جبرئیل بار دیگر براى امر ولایت , اکمال دین , اتمام نعمت , رضاى خالق اینست , فاش شدن اسرار پیغمبر (ص ) توسط عایشه , تصمیم منافقین بر قتل پیغمبر (ص ), نزول جبرئیل با آیه ءعصمت بار پنجم بود, تشکیل منبر بلند در غدیر .
از این پس عناوین خطبهء غدیر چنین است :
1 آیاتى که در شأن على (ع ) نازل شده 2 اطاعت على (ع ) بر سیاه و سفید لازم است 3 تمام حلال و حرام را على (ع ) مى داند 4 على (ع ) امام مبین است 5 سبقت اسلام و ثبات على (ع ) 6 خداوند على (ع ) را تفضیل داده است 7على (ع ) از جانب خدا امام است 8 شک کننده کافر است 9 فضیلت الهى 10 دشمنان على (ع ) ملعون اند 11 على (ع ) جنب الله است 12 آقاى مردم بعد از خدا و پیغمبر (ص ) على (ع ) است 13 قرآن و عترت با یکدیگرند 14 این خطاب اخبار غیبیه دارد 15 اعمال منافقین در مقابل على (ع ) بر باد است 16 تمام موارد <الذین آمنوا>در شأن على (ع ) است 17 بهترین نبى و وصى پیغمبر (ص ) و ولى شماست 18 ذریهء من از صلب على (ع ) است 19 سرشت ];ک ک دشمنان على (ع ) 20 رسالت خود را رساندم 21 جز مسلمان نمیرید 22 به خدا و رسول و نورى که با او فرود آمده ایمان آورید 23 خلقت ائمه (ع ) نور است 24 خبر از ارتداد مردم مى دهد 25 مسلمان شدنتان را منت مگذارید 26بعد از من پیشوایانى به آتش دعوت مى کنند 27 من و خدا از پیشوایان باطل بیزاریم 28 صحیفهء باطله 29 بر هرمسلمانى لازم است این خطبه را به مردم برساند 30 خداوند شما را آزمایش مى کند 31 این خطاب نیز اخبار غیبیه دارد 32 هلاک پیشینیان 33 امر و نهى على (ع ) امر و نهى خداست 34 صراط مستقیم على (ع ) است 35 دوست مادر بهشت و دشمن ما در جهنم 36 من منذرم و على هادى است 37 صفات حضرت بقیه الله (عج ) 38 بیعت گرفتن رسول خدا (ص ) از مردم 39 حج و عمره 40 کعبه 41 عرفات و منى 42 حج و هزینهء آن 43 حج کامل 44 نماز وزکات 45 حلال و حرام ابدى است 46 آن معرف ائم (ع ) است 47 تقوى و قیامت 48 از زبان و دل مردم بیعت گرفت 49 دست على (ع ) دست خدا است 50 کثرت فضایل على (ع ) 51 بیعت و تسلیم 52 فضایل على (ع )نامحدود است 53 اطاعت خدا و رسول و ائمه (ع ) رستگارى است 54 سبقت براى بیعت 55 خطاب آخر پیامبر (ص ) به مردم .
بعد از اتمام خطبه , بقیهء واقعهء غدیر با این عناوین آمده است : بیعت مردم با على (ع ) بازبان , کمال دین , رضاى حق , امام حجت این است , جبرئیل و عمر اتمام حجت نموده , اشعار حسان بن ثابت در غدیر, این حسود بعد از غدیربه کیفر خود رسید, مى خواستند پیغمبر (ص ) را هلاک کنند, تصمیم منافقین بر غصب خلافت , خشم رسول خدا(ص ) بر عایشه , اینجا پیغمبر (ص ) از جنگ بصره خبر داد, جریان نوشتهء صحیفهء باطله در نکث عهد على (ع ),دستگاه وحى جریان صحیفه را خبر داد, رسوائى اهل صحیفه در دنیا.
نکات قابل توجه :
1 این کتاب به مناسبت یکهزار و سیصد و هفتاد و چهارمین سالروز غدیر چاپ شده است .
2 مطالب این کتاب همه از کتاب <ناسخ التواریخ >نقل شده و در هر قسمت شماره صفحهء آن کتاب نیز آورده شده است .
( ع )

135 عبقات الانوار فى امامه الائمه الاطهار, ج 1ـ 10فارسى , چاپى )
سید حامد حسین بن محمد قلى کنتورى (نیشابورى , لکنهوئى ) م 1306ق .
تحقیق : غلامرضا مولانا (بروجردى ).
چاپ اول : لکنهو (هند), سال 1293ق , 1876م .
رحلى , ج 1 1251ص , ج 2 1008ص .
چاپ دوم : فقط قسم اول , تهران , سال 1369ق , 1328ش .
رحلى , 600ص .
چاپ سوم : ناشر: محقق , قم , چاپ سیدالشهداء (ع ), قم , سال 1404ـ 1411ق , 1362ـ 1369ش .
وزیرى , ج 1 82+ 346ص , ج 2 428ص , ج 3 421ص , ج 4 434ص , ج 5 429ص , ج 6 400ص , ج 7444ص , ج 8 440ص , ج 9 447ص , ج 10 616ص .
الفوائید الرضویه ص 222
الذریعه ج 15ص 214ش 1415و ج 6ص 378.
أعیان الشیعه ج 7ص 425
این کتاب از کتب بى نظیر در زمینهء غدیر است که در آن از آنچه مى توان در مورد سند و متن حدیث و واقعهء غدیر واستدلال به آن و جواب از شبهات صحبت نمود بحث و بررسى و تحقیق شده و در واقع جواب از گفته هاى صاحب کتاب <تحفهء اثنى عشریه >در کتابش است و به این عنوان تألیف شده است .
قسمت مربوط به حدیث غدیر از کتاب <عبقات الانوار>در ده جلد تحقیق شده است ظ جلد اول تا هفتم درباره ءسند حدیث و سه جلد بقیه دربارهء دلالت حدیث است , و در تقسیم بندى کل کتاب باید گفت : این کتاب شامل دوقسمت است : 1 بحث در سند حدیث غدیر از صحابه و تابعین و تابعین تابعین , و تا عصر مؤلف , از شیعه و عامه , که به حسب زمان آنها همراه با توثیق دربارهء هر کدام و هر مصدر و ابحاث بسیار مفصل تنظیم شده است . 2 متن حدیث غدیر و دلالت آن بر ولایت امیرالمؤمنین (ع ) و جواب از شبهات دشمنان در این باره و همچنین دیگر جوانب حدیث غدیر در ابحاثى بس عمیق و مفصل .
];ک ک چون این کتاب به طرز عملى نگاشته شده و توضیح دادن مفصل هر جلد باعث طولانى شدن کتاب حاضر, و نیزبراى رعایت تمام خوانندگان کتاب , خلاصه اى از کتابشناسى هر جلد به طورى که نسبتاً گویا باشد آورده مى شود :
سند حدیث غدیر:
1- ابتدا مقدمه اى در هشتاد صفحه توسط محقق نوشته شده که شامل توضیحى در علم کلام و متکلمین شیعه و سپس جوانب , زندگانى صاحب عبقات و پدر و برادر اوست .
سپس کتاب شروع شده که کلام صاحب تحفهء اثنا عشریه است که گفته : <احادیث ولایت منحصر در دوازده حدیث است >را مطرح نموده و در رد این گفتهء مؤلف , موارد بسیارى از علماى عامه که حدیث غدیر را نقل کرده اند ذکرنموده , و به شرح حال و وثاقت آنان پرداخته است .
2 -در جواب اینکه <حدیث غدیر در بعضى کتب مهم عامه مثل صحیحین وجود ندارد>! مؤلف از چند جهت به جواب این مطلب پرداخته که خلاصه اش چنین است : 1 نبودن در صحیحین و عدم نقل آنها دلیل بر عدم صحت نیست . 2 قاعدهء تقدم مثبت بر نافى در اینجا حاکم است . 3 اگر حدیث غدیر در صحیحین هم بود قبول نمى کردند. 4خود عامه در مواردى منقولات صحیحین را رد کرده اند 5 خود عامه قائل به تناقض احادیث صحیحین در مواردهستند.
3. در این جلد مطالب مفصلى دربارهء این سه نفر وبرخورد علماى عامه به منقولات آنان ذکر شده و نتیج گیرى شده که عدم نقل اینان اهمیتى در استحکام حدیث غدیرندارد در ضمن مطالبى در مدح سید رضى ذکر شده است .
4 -ابتدا دربارهء عظمت سید مرتضى در لسان عامه و سپس به رد سخن صاحب تحفهء اثنا عشریه که سید مرتضى را به تحقیر یاد کرده پرداخته است . در مقابل عده اى از عامه را نام برده که خلفاى عباسى را تعریف کرده و به عظمت یادکرده اند که از جملهء آنها جاحظ است , سپس به تحقیر جاحظ و ناصبیّت او پرداخته است .
];ّّ
5- دامهء سخن دربارهء جاحظ و عدم اعتبار او نزد علماى عامه با استناد به کتب آنان است . سپس دربارهء نسبت قدح حدیث غدیر به ابن ابى داود پرداخته و آنرا رد کرده است و در عین حال به گفته هاى عامه دربارهء او پرداخته که او راضعیف دانسته اند. بعد از آن دربارهء نسبت قدح حدیث غدیر به ابو حاتم رازى پرداخته و تضعیفات او را از علماى عامه نقل کرده است . سپس به قدح فخر رازى دربارهء غدیر پرداخته و در ضمن قدح ابوهریره , و به همین مناسبت قدح سفیان ثورى به میان آمده است .
6- دربارهء اشکالات قوشچى , ابى داود, حلبى , قارى حنفى , عبدالحق دهلوى , ابراهیم حربى و ابن حزم سخن گفته وجواب داده است . سپس مطالبى دربارهء کفر و ضلالت و الحاد و نفاق منکر حدیث غدیر آورده و بعد از آن به ذکر راویان حدیث غدیر از قرن دوم تا سیزدهم پرداخته و در این جلد نود نفر از علماى عامه را ذکر کرده که حدیث غدیر را نقل کرده اند و به شرح حال هر یک پرداخته است .
7- ادامهء راویان حدیث غدیر که در این جلد هفتاد و سه نفر دیگر از علماى عامه را ذکر کرده و مجموعاً صد و شصت وسه نفر است . با پایان این جلد, بحث در سند حدیث غدیر تمام مى شود.
دلالت حدیث غدیر:
8- از آغاز این جلد بحث در دلالت حدیث غدیر شروع مى شود. پس از مطرح کردن سخن دهلوى در انکار معنى <أولى >براى مولى , به ذکر جمعى از علما که این معنى را قبول دارند پرداخته و شرح حال هر یک را ذیلاً آورده که دراین زمینه نام چهل و پنج نفر را برده است . در خاتمه به معانى کلمهء <مولى >در کتب اهل سنت پرداخته است . در این زمینه ابتدا حدیث غدیر را به الفاظ مختلفى که در کتب عامه آمده ذکر نموده و سپس به جواب از فخر رازى در معناى کلمهء <مولى >پرداخته و از کتب عامه شواهد بسیارى ذکر کرده است .
9- در ابتداى این جلد به رد شبهات فخر رازى از جهات ادبى پرداخته , و سپس به وجوه دلالت غدیر بر خلافت امیرالمؤمنین (ع ) پرداخته است . بعد از آن دربارهء شأن نزول دو آیهء <یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک …>و <الیوم ];ّّاکملت لکم دینکم …>در روایات و تفاسیر عامه پرداخته است . سپس چند مطلب در حاشیهء غدیر از جمله روزهء روزغدیر و شعر امیرالمؤمنین (ع ) و حسان و قیس بن سعد دربارهء غدیر, و آیهء <سأل سائل >را مطرح کرده است .
10- ادامهء بحث پیرامون شأن نزول آیهء <سأل سائل >, و سپس حدیث مناشده و استشهاد امیرالمؤمنین (ع ) به حدیث غدیر به رویات عامه است . بعد از آن ادلهء دیگرى دربارهء دلالت حدیث غدیر مطرح شده و گفته هایى از عامه در معناى مولى ذکر شده است . حدیث تهنیت و عمامهء سحاب نیز مورد بحث قرار گرفته است . در نهایت یک جمع بندى وجواب از شبهات دهلوى به نحو مبسوط مطرح شده است .
در اینجا کتابشناسى مجلدات غدیر از کتبا عبقات تمام مى شود.
نکات قابل توجه :
1- کتاب <عبقاب الانوار>از تألیفات مهم و کم نظیر شیعه است , که در آن از حدیث ثقلین و حدیث منزلت و حدیث أنا مدینه العلم و حدیث تشبیه و حدیث سفینه و حدیث نور و نیز حدیث غدیر بحث شده , و کلاً بیش از بیست جلدقطور را در بر مى گیرد که فقط در سند و دلالت این احادیث بحث شده است !! تألیف تمام این قسمتها تقریباً به همان سبکى است که در کتابشناسى بخش حدیث غدیر گفته شد.
2- چاپ اول کتاب قسمت غدیر (که در دو جلد بزرگ چاپ شده ) در کتابهاى <الفوائد الرضویه>و <الذریعه>و<أعیان الشیعه > (آدرسهاى یاد شده ) نیز آمده است . توضیحاتى که نسبت به چاپ هاى اول و دوم کتاب ـ که بدون تحقیق هستند ـ به دست آمده از این قرار است : چاپ اول : جلد اول : شامل قسم اول که بحث سند حدیث غدیر است .جلد دوم : شامل قسم دوم و سوم که متن حدیث مورد بحث واقع شده و از دلیل اول تا پنجم در قسم دوم (609ص ),و از دلیل ششم تا سى ام و نیز از دلیل سى ام تا آخر کتاب در قسم سوم (399 ) است .
چاپ دوم : فقط قسم اول است که در 600ص چاپ شده است .
3- این کتاب (بخش حدیث غدیر از عبقات ) یکبار به فارسى خلاصه و نیز یک مرتبه بدون کم و زیاد به عربى ترجمه شده و نیز یکبار پس از تلخیص ترجمه شده است . که از این قرار است :
1- <فیض القدیر فیما یتعلق بحدیث الغدیر>از شیخ عباس قمى . 2- <تعریب عبقات الانوار>از سید هاشم عاملى . 3<نفخات الازهار فى خلاصه عبقات الانوار, ج 6ـ 9 تلخیص و ترجمه : سید على میلانى .>- کل کتاب عبقات بارها توسط محققین به عربى بازگردانده شده که به عنوان نمونه مى توان کتاب یاد شده (نفحات ];ّّالازهار) و کتاب <الثمرات فى تعریب العبقات >از سید محسن نواب ـ که کتاب دیگرى هم در غدیر به نام <غدیر سى کربلا تک >دارد ـ را نام برد. ولى از ترجمهء عربى دوم (الثمرات ) مدرکى بدست نیامد که بخش حدیث غدیر هم در این کتاب به عربى ترجمه شده باشد و لذا در این کتابنامه نیز آورده نشده .
4 در آخر هر جلد فهارس فنى تدوین شده است که از این قرار هستند: فهرست موضوعات , فهرست أعلام ,فهرست کسانى که شرح حال براى آنها گفته شده است (أعلام مترجمین ), فهرست اماکن , فهرست کتب , فهرست مصادر.
البته در بعضى از جلد بعضى از این فهارس نیامده است .

136 عبیر من یوم الغدیر (عربى , چاپى )
عباس بصرى .
منتدى جبل عامل الاسلامى (قسم الطباعه و النشر), قم , سال 1414ق , 1372ش .
جیبى : 64ص .
این کتاب داستان غدیر را بصورت پرسش و پاسخ مطرح کرده است . به این صورت که جوانى بنام احمد با دوستش على نزد عمویش حاج طاهر مى روند و از این دربارهء غدیر سؤالاتى مى نمایند و او جوابهاى کامل در هر مورد مى دهد.
اجمالى از مطالب مطرح شده از این قرار است :
معناى غدیر خم و زمان آن , حدیث غدیر نزد مسلمین , اشعار حسان بن ثابت , نه دلیل براى ولایت امیرالمؤمنى (ع ) سخن عمر در غدیر, احتجاج امیرالمؤمنین (ع ) به این حدیث , آیات نازل و احادیث در غدیر: شامل ده حدیث ,نادیده گرفتن غدیر بعد از پیامبر (ص ) معنى کلمهء مولى , تحلیلى از علل مظلومیت امیرالمؤمنین (ع ) بعد از پیامبر (ص )دوازده شعر فصیح و نه شعر محلى عربى دربارهء غدیر.
لعدد الخاص بالغدیر من مجله تراثنا (جمعى از محققین ) = تراثنا, ش 21(العدد الخاص بالغدیر) (عربى , چاپى )
137 عدّه البصیر فى حجج یوم الغدیر(عربى , چاپى )
محمد بن على کراجکى (ابوالفتح , قاضى ) م 449ق .
];ّّکتابى جامع در اثبات امامت امیرالمؤمنین (ع ) در روز غدیر است .
نکات قابل توجه :
1- استاد سید عبدالعزیز طباطبائى در کتاب <الغدیر فى التراث الاسلامى >ص 95گفته نام این کتاب در فهرست کتب مؤلف , تدوین بعضى از معاصرین یا شاگردان اوست که در زمان خودش نوشته شده و نسخه اى از آن (فهرست کتب ) در ضمن مجموعه اى در کتابخانهء دانشگاه تهران موجود است که استاد فقید (طباطبائى ) آنرا استنساخ نموده وآماده چاپ است .
در همان کتاب آمده : این کتاب در دویست ورقه (چهار صد صفحه ) است .
همچنین کتابشناسى که گفته شد از همان جا استفاده شده است .
2- مؤلف کتاب دیگرى با نام <دلیل النص بخبر الغدیر على امامه أمیرالمؤمنین (ع )>در غدیر دارد.
3- مؤلف این کتاب را در طرابلس براى الوالکتائب عمار نوشته است .
لعذاب الواقع (جایسى ) = الحجر الدامغ المشتهر العذاب الواقع (اردو, چاپى )
لوم و معارف اسلام : امام شناسى , ج 7و 9(تهرانى ) = امام شناسى , ج 7و 9(فارسى , چاپى )
138 على ضفاف الغدیر (عربى , خطى )
سید عبدالعزیز بن جواد طباطبائى (یزدى ) م 1416ق .
این کتاب شامل راویان حدیث غدیر به ترتیب سال وفات آنها است . در این کتاب راویانى شمارش شده که در جلداول کتاب <الغدیر>علامه امینى نیامده است .
نکته قابل توجه :
این کتاب همراه با سایر تألیفات مؤلف در راه تنظیم و نشر است .

139 على ضفاف الغدیر (عربى , چاپى )
عبدالله محمدى , محمد بهره مند (خراسانى ), محمد محدث (خراسانى ).
];ّّاشراف : سید فاضل میلانى (حسینى ) .
چاپ اول : بیروت .
چاپ دوم : دار المرتضى للنشر (افست از چاپ بیروت , مشهد, سال 1403ق .
وزیرى : 338ص .
چاپ سوم : دارالکتاب العربى , بیروت , سال 1405ق , 1985م .
چاپ چهارم : مؤسسه النشر الاسلامى (جامعهء مدرسین ), قم , سال 1410ق .
وزیرى , 623ص .
این کتاب شامل فهارس مختلفى براى کتاب <الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب >علامهء امینى است که بسیار فنى ودقیق تدوین شده است .
در طى چاپهاى مختلف تغییراتى زیر نظر مؤلفین در این کتاب صورت گرفته که توضیح آنها چنین است :
چاپ اول و دوم : شامل : فهرست موضوعى , که موضوعاتى را طبق حروف الفبا از کتاب الغدیر استخراج فهرست نموده اند و بسیار قابل استفاده است , فهرست اعلام .
چاپ سوم : در یک جلد, شامل : فهرست موضوعى , فهرست آیات , فهرست احادیث , فهرست اشعار, فهرست اماکن , فهرست وقایع و ایام , فهرست قبایل , فهرست امثال .
و اما فهرست أعلام را با نام <أعلام الغدیر>جداگانه چاپ نموده اند براى توضیح به این نام در همین کتابنامه مراجعه شود.
140 على ضفاف الغدیر (عربى , چاپى )
عبدالامیر قبلان .
دارالزهراء بیروت .
141 على ضفاف الغدیر(عربى , چاپى )
محمود سید منصور.
چاپ : مطبعه السلفیه, قاهره , 1355ق , 1936م .
];ّّ؟, 49 .
نایه الامیر فى ترجمهء الغدیر, ج 1(واحدى ) = ترجمهء الغدیر, ج 1فارسى , چاپى )
لعنایه بالغدیر فى الاسلام (مروج ) = فى رحاب الغدیر (عربى , چاپى )

142 عوالم العلوم و المعارف و الاحوال من الایات و الاخبار و الاقوال (عربى , چاپى )
عبدالله بن نورالله بحرانى (اصفهانى ).
استدراک : سید محمد باقر موحد (ابطحى , اصفهانى ).
تحقیق : مؤسسه الامام المهدى (عج ) (قم ).
همان مؤسسه , قم , چاپ اول , سال 1413ق .
وزیرى , 632ص .
کتاب بخش حدیث غدیر از مجلدات امیرالمؤمنین على بن ابى طالب (ع ) از دورهء مفصل کتاب <عوالم العلوم >است , که تمام آن در حدود کتاب <بحارالانوار>مجلسى است , و پس از مستدرکات و تحقیقات و فهارس مجلدمستقلى شده است .
کتاب در سه باب است : باب اول شامل هفت بخش و باب دوم شامل نه بخش و باب سوم شانزده بخش , یک تکمیل شامل پنج فصل , و خاتمه شامل دو مطلب , و بخشى شامل هفت مسلک , و تذیبل و تکمیل شامل چهارمسئله , و در آخر سه فصل است .
توضیح این موارد چنین است :
ابها:
باب اول : احادیث در مورد غدیر که در هفت قسمت است : 1 فضایل روز غدیر, تفسیر آیات , توضیح اخبار مربوط2 مکان غدیر. 3 خطبه پیامبر (ص ) در منى . 4 خطبهء آن حضرت در غدیر. 5 تاجگذارى امیرالمؤمنین (ع ) .6 تبریک عمر به امیرالمؤمنین (ع ), بهاقرار تمام صحابه . 7 مقام غدیر در نزد اهل بیت (ع ).
باب دوم : مناشدات به حدیث غدیر: شامل نه منا شده , که شش مورد از امیرالمؤمنین (ع ) و سه مورد دیگر از افراد];ّّدیگر است .
باب سوم : احتجاجات به حدیث غدیر, که شامل شانزده احتجاج از حضرت زهرا و امام حسن و امام حسین (ع ) ونیز احتجاجهایى از افراد مختلف و متفاوت , مثل عبدالله بن جعفر واصبغ بن نباته و ابوذر, همچنین ابلیس و مأمون و…است .
کمیل :
شامل جوانب غدیر که اکثراً سندى و در پنج فصل است :
1 روایات مرسل موثق به الفاظ متفاوت براى حدیث غدیر.
2 راویان حدیث غدیر.
3 بعضى از وقایعى که در روز غدیر بر امیرالمؤمنین (ع ) گذشت , از تعظیم و تجیل و نیز احتجاج مؤلفین .
4 حدیث غدیر در مصنفات بزرگان ازمتواترات است .
5 طرق حدیث غدیر از حد تواتر بیشتر است .
اتمه :
استدلال به حدیث غدیر, که دو مطلب است :
1 اثبات حدیث .
2 اثبات دلالت حدیث بر امامت و خلافت .
خشى :
شامل هفت مسلک است :
1 معناى حقیقى کلمه <مولى >أولى است .
2 آنچه محتمل است در معنى و اقسام لفظ مولى که در سه قسم است : 1 معنى معتق و حلیف 2 به دو قسمت تقسیم مى شود 3 با دلیل معلوم مى گردد که مراد این نبوده است .
3 آنچه صدوق بیان فرموده که مراد از <مولى >اولى است و قرینه نیز بر این است .
4 احادیثى که دلالت دارد که مراد از <مولى >امامت کبرى است .
5 احادیث دال بر ارادهء امام از <مولى >.
6 مراد از <مولى >هر آنچه هست , امامت کبرى از آن استفاده مى شود.
];ّّ7 فهم حضار در اینکه مراد از مولى امامت بوده کافى است .
ذییل و تکمیل :
که در آن چهار سؤال و جواب است .
1 حجت و دلیل بر صحت حدیث در نصب امیرالمؤمنین (ع ) چیست ؟
2 حجت و دلیل بر اینکه لفظ <مولى >به معنى اولى است چیست ؟
3 حجت و دلیل بر خصوص اولى بعد از ثبوت احتمالات دیگر چیست ؟
4 حجت و دلیل بر اینکه اولى به معنى امام است چیست ؟
صول :
شامل سه فصل :
1 آنچه ابن الاعرابى و ثعلبى در معنى <من کنت مولاه فعلى مولاه >گفته اند .
2 کلمات أعلام در مؤلفاتشان دربارهء مفاد حدیث غدیر.
3 نخبه اى از اشعار شعراى غدیر.
در آخر سى و پنج فهرست براى کتاب تدوین شده که شامل فهرست آیات و اساسمى بعضى کتب و روایان و چندفهرست أعلام و نیز چند فهرست , امثال مناشدات و احتجاجات , همچنین امکنه و ایام و وقایع و قبایل و مطالب کتاب است .
در این کتاب پس از هر بخش استدراکاتى از علامه سید محمد باقر موحد (ابطحى ) است , که به عنوان تکمیل آن باب آورده شده , همراه با آدرسهاى بسیارى که پاورقى داده شده مى توان گفت تقریباً یک سوم بلکه نیمى از کتاب را به طور ممزوج شامل است و این مجلد از کتاب <عوالم >به اضافه تحقیقات و زحمات این علامه و مؤسسهء یادشده است که به صورت موسوعه اى درباره حدیث غدیر در آمده است .
نکته قابل توجه :
در کتاب <الغدیر فى التراث الاسلامى >ص 220ش 144از این کتاب با نام <موسوعه عن حدیث الغدیر>یاد نموده و توضیحى داده است , ولى نام و بقیهء جوانب صحیح , آن است که در این کتابنامه درج شده است .
143 عید غدیر(اردو, خطى )
سید على بن محمد رضا جعفرى (هندى , شمس پورى ) م 1385م .
144 عید غدیر(اردو, چاپى )
محمد لطیف بن محمد عقیل انصارى (سهانپورى ) م 1399ق .
چاپ : لاهور(پاکستان ), سال 1374ق .
کتاب در تفسیر آیهء <ایا ایهاالرسول بلغ ما انزل الیک …>و اثبات نزول آن در غدیر است .

145 عید الغدیر(عربى , چاپى )
بولس سلامه لبنانى (قاضى , مسیحى ) م 1399ق , 1979م .
چاپ اول : مطبعه النسر, بیروت , سال 1367ق , 1947م .
چاپ دوم : سال 1381ق , 1971م .
چاپ چهارم : دارالکتاب اللبنانى , مکتبه المدرسه , بیروت , سال 1406ق 1986م .
وزیرى : 318ص .
چاپ پنجم : المؤسسه الثقافیه لهیئه انصار الحسین (ع ), تهران , سال 1410ق , 1368ش .
چاپ ششم , سال 1411ق , 1369 .
وزیرى , 357ص .
الذریعه ج 15ص 364
فهرست کتب چاپى عربى (خانبابامشار> ص 641
الغدیر ج 6ص <ط>قبل از شروع کتاب .
این کتاب کلاً شعر بوده و شامل سه هزار و هشتاد و پنج بیت است ولى در نامه اش به علامهء امینى که در ابتداى جلدششم الغدیر (آدرس بالا) آمده گفته که این کتابش حدود سه هزار و پانصد بیت است .
این کتاب پس از مقدمه اى خطاب به امیرالمؤمنین (ع ) اشعار خود را تقدیم مى کند. اشعار او یک دور تاریخ زندگانى پیامبر (ص ) و امیرالمؤمنین (ع ) است و در نهایت به شهادت امام حسین (ع ) مى رساند.
];ّّنماز, جاهلیت , قریش , هاشم , عبدالمطلب , نماز استسقاء, میلاد پیامبر (ص ), ابوطالب (ع ), بعثت , میلاد على (ع ), پیروزى اسلام , هجرت پیامبر (ص ), هجرت على (ع ), على (ع ) در یثرب (مدینه ), بردبارى خالص , جنگ بدر,ازدواج على (ع ), جنگ احد, خندق , خیبر, وادى الرمل و طائف و بیه , حنین , اهل بیت , روز غدیر, وفات پیامبر(ص ), عثمان بن عفان , ابوذر غفارى , خلافت على (ع ), روز جمل , صفین ,حکمین و خوارج , حکم آخر, ثناى امیرالمؤمنین (ع ), معاویه , یزیدبن معاویه , دعوت از حسین (ع ), مسلم در کوفه , اصحاب مسلم , مقتل مسلم , سفرحسین (ع ), در کربلا, به چه چیز خونم را حلال کرده اید؟ جنگ , ساعت تکان دهنده , بعد از جنگ , طواف , خاتمه .
نکات قابل توجه :
1 در الذریعه از این کتاب با نام <عیدالغدیر>ولى بدون شمارهء تسلسل یاد نموده و گفته : از عبارت مؤلف نام <ملحمه الغدیر>ظاهر است . کما اینکه در چاپى که حاج آقا بزرگ دیده هم همین است .
ولى در حرف میم کتابى به آن نام (ملحمه الغدیر) نیامده و ظاهراً حاج آقا بزرگ نام اصلى و صحیح را همین نام (عیدالغدیر) دانسته و شماره مسلسل را هم به علت مؤلف کتاب نیاورده که به ظاهر مسیحى بوده است .
ولى نام صحیح کتاب همین نام است , چرا که خود مؤلف در نامه اش به علامهء امینى (آدرس یاد شدهء الغدیر)تصریح به نامگذارى کتابش به این نام نموده و توضیح مختصرى دربارهء آن داده است .
2 حاج آقا بزرگ چاپى را به تاریخ 1948میلادى معرفى نموده که ظاهراً همان چاپ اول است .
3 مؤلف کتاب از شعراى لبنان و به ظاهر از مسیحیان است , ولى در اشعارش مطالبى عمیق و پرمحتوا از ولایت ومحبت اهل بیت (ع ) مخصوصاً امیرالمؤمنین و امام حسین (ع ) آورده که از غیر شیعهء مخلص و محّب واقعى بعیداست !!!

146 عید غدیر(فارسى , چاپى )
محمد جواد بن محمد تقى معرفت (اصفهانى , کربلائى ).
دارالمعرفه و الهدى , قم , سال 1399ق , 1359ش .
رقعى , 112ص .
این کتاب پس از مقدمهء ناشر و پیشگفتار شامل چهار بخش است :
1 عید غدیر در لغت , تاریخ و حدیث شامل :
];ّّسه بخش , واژه عید غدیر در علم لغت ,, غدیر در دیدگاه تاریخ و حدیث , اهتمام به ولایت .
2 مقام و منزلت عید غدیر در اسلام .
3 چه باید کرد شامل : بیست و چهار عمل از اعمال روز غدیر, با بیان احادیث آنها غیر از یک مورد.
4 عید غدیر اختصاص به سال قمرى دارد؟ که غدیر را با سال قمرى و غیر قمرى مقایسه نموده و در اینکه آیااختصاص به سال قمرى دارد یا نه صحبت نموده است .

147 عید الغدیر(عربى , چاپى )
سید محمد ابراهیم بن محمد کاظم موحد (قزوینى , کربلائى ).
چاپ دوم : مؤسسه الوفاء, بیروت , سال 1401ق .
چاپ سوم : حسینیهء سیدالشهداء (ع ), کاشان , سال 1402ق .
چاپ دیگر: سال 1404ق .
جیبى : 75ص .
این کتاب مختصرى از واقعهء غدیر و جوانب آن در هفت بخش است :
1 مقدمه 2 آیه التبلیغ : که واقعه غدیر در این بخش بیان شده است . 3 مدارک واقعهء غدیر: که پنجاه مدرک را آورده است . 4 سنگ آسمانى .5 تاج خلافت . 6 عید غدیر. 7 موقعیت شعراء در عید غدیر: که پس از توضیحى بسیارمختصر دو شعر از بولس سلامه (مؤلف کتاب <عیدالغدیر>آورده است .
نکات قابل توجه :
1 این کتاب با اقتباس از بخشى از کتاب <على خلیفه رسول الله (ص )) از همین مؤلف تألیف شده است . در آن کتاب واقعهء غدیر به طور مفصل آمده و کتاب حاضر خلاصه اى از آن است .>
2 کتاب در سال 1401قمرى براى استفاده جوانان تدوین شده است .
3 این کتاب یک بار توسط محمد رضا انصارى با نام <عید غدیر>, و بار دوم توسط محمد رضا سلطانى با نام <غدیربرترین عید اسلامى >ترجمه شده است .

148 عید غدیر(فارسى , چاپى )
سید محمد ابراهیم بن محمد کاظم موحد (قزوینى , کربلائى ).
مترجم : محمد رضا انصارى .
مؤسسهء مطبوعاتى تشیع , قم .
جیبى , 69ص .
این کتاب ترجمهء کتاب <عیدالغدیر>عربى است .

149 عید غدیر برترین عید اسلامى (فارسى , چاپى )
سید محمد ابراهیم بن محمد کاظم موحد )قزوینى , کربلائى ).
مترجم : محمد رضا سلطانى .
انتشارات مفید, قم , 1416ق , 1375ش .
جیبى , 128ص .
این کتاب ترجمهء <عیدالغدیر>است .
در این ترجمه مطالب بسیارى از جمله جغرافیاى مفصل غدیر اضافه شده است .
عناوین کتاب چنین است :
آیهء تبلیغ , بیغت گرفتن از مردم , بیعت ابوبکر و عمر, اولین شعراى غدیر, چگونگى بیعت زنالن , اهمیت واقعه ءغدیر, استدلال به حدیث غدیر, مدارک واقعهء غدیر, کامل شدن دین , سنگ آسمانى , تاج خلافت , شهادت ثالثه دراذان , عید غدیر, حضرت على (ع ) و عید غدیر, ائمه (ع ) و عید غدیر, شیعه و عید غدیر, عید غدیر نزد مسلمانان جهان , عید غدیر در آسمان , مسجد غدیر خم , موقعیت جغرافیائى سرزمین غدیر, نقش شعرا در غدیر.
150 عیدالغریر فى الاذاعه البنانیّه(عربى , چاپى )
تدوین : ابراهیم زین عاصى .
مکتبه العرفان , بیروت .
رقعى , 45ص .
];ّّاین کتاب مجموعه قصاید و مقالاتى است که در جشن عید غدیر در روز 18ذى الحجه سال 1380ق ـ که دربیروت برگزار شده ـ ایراد نموده اند و مؤلف بنا به درخواستهاى بسیار, آنها را به صورت این کتاب تدوین نموده است .عناوین ترجمه شدهء مقالات و اشعار عبارتنداز:
1 عید غدیر (عدنان حیدر) 2 روز غدیر (رفیق براج ) 3 عید غدیر (بطرس دیب ). 4 قصیدهء بولس سلامه . 5 قصه ءغدیر (محمد جواد مغنیه ). 6 کلام علایلى . 7 روز غدیر (شعر از ابراهیم برى ).
151 عیدالغدیر فى عهد الفاطمیّین (عربى , چاپى )
محمد هادى بن عبدالحسین امینى .
چاپ : مطبعه القضاء, نجف , سال 1382ق , 1962م .
؟, 162ص .
نکته قابل توجه :
این کتاب با مقدمه اى کوتاه از عبدالعزیز دورى (بغدادى ) چاپ شده است .