( ح )
43 الحجر الدامغ المشتهر بالعذاب الواقع (اردو, چاپى )
سید سبط الحسن بن وارث حسین جایسى (شمس العلماء, نقوى , هندى , لکنهوئى ) چاپ هند.
نکات قابل توجه :
1 مؤلف کتاب دیگرى در غدیر به نام <حدیث غدیر کى سرگذشت >دارد.
2 همچنین کتابى دیگر به نام <هات الغدیر>از سید سبط حسین بن رمضان على جایسى معرفى شده است .
44 حجه الغدیر(اردو, چاپى )
؟
چاپ دهلى (هند).
الذریعه ج 5ص 262ش 1429
این کتاب در شرح حدیث غدیر است .
نکات قابل توجه :
1 کتابى به نام <حجه اللّه القدیر على المنکر لحدیث الغدیر, الناکث عن مولاناالامیر>از محمد على باروى معرفى شده که آن نیز چاپ دهلى و به زبان اردو است . به احتمال ضعیف رابطه اى بین این دو کتاب هست .
2 در مجلهء تراثنا شمارهء 21(عبدالجبار رفاعى ) ص 327ش 51 این کتاب را از الذریعه با نام <حجه الغدیر فى تعیین الفرقه الناجیه>و مؤلف <محمد رضا بن قاسم غراوى (نجفى )>نقل مى نماید در حالیکه در الذریعه فقط نام <حجهالغدیر>موجود است و جمله فى شرح حدیث الغدیر بیرون از پرانتز و به عنوان توضیح کتاب است , و نیز هیچ مؤلفى براى این کتاب معرفى نشده است !
البته در الذریعه بعد از این کتاب کتابى به نام <الحجه الکافیه فى تعیین الفرقه الناجیه>از <محمد رضا بن قاسم غراوى (نجفى )>معرفى نموده و احتمال مى رود در نقل از الذریعه اشتباهى رخ داده است .
لازم به ذکر است که در تراثنا شماره 28(عبدالجبار رفاعى ) ص 127ش 1650و 1651نیز این دو کتاب معرفى شده , ولى در آنجا هیچ اشتباهى دیده نمى شود, و مطابق الذریعه است .
];ک ک 3 همچنین در کتاب معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت (ع ): ج 5ص 389ش 13344و 13345این کتاب رااز الذریعه نقل نموده و مؤلفى ذکر نکرده است , و کتاب <حجه الله الغدیر…>را با همان مؤلف از الذریعه نقل نموده است ولى در آنجا نیز بعد از معرفى کتاب <حجه الغدیر>بدون مؤلف از الذریعه کتابى به نام <حجه الغدیر فى تعیین الفرقه الناجیه>از <محمد رضا بن قاسم غراوى (نجفى )>از الذریعه آورده و در هر دو یک آدرس از الذریعه داده است !
45 حجه الله القدیر على المنکر لحدیث الغدیر, الناکث على مولانا الامیر(اردو, چاپى )
محمد على باروى (پاکستانى ).
چاپ اول : چاپخانهء اثنى عشرى , لاهور (پاکستان ), سال 1330ق .
چاپ دوم : دهلى , سال 1907م .
فهرست کتابهاى چاپى شیعه در شبه قاره ج 1ص 119
براى توضیحات بیشتر به کتاب <حجه الغدیر>مراجعه شود.
46 حدیث الغدیر(عربى , خطى )
منصور بن حسین آبى (ابوسعد, لائى , رازى , صاحب نثر الدرر) م قرن 5ق .
مناقب آل ابى طالب (ابن شهر آشوب ) ج 3ص 25
نهج الایمان (حسین بن جبور, نسخهء خطى ).
اثبات الهداه ج 1ص 36
بحارالانوار ج 37ص 157
الغدیر ج 1ص 155
چنانچه در مناقب ابن شهر آشوب آمده در این کتاب راویان حدیث غدیر بر حسب حروف الفبا شمارش شده است .
نکات قابل توجه :
1 مؤلف کتاب چنانچه از کتب رجالى شیعه و نیز عامه دانسته مى شود شیعه بوده و حتى بعضى گفته اند بسیار اهل ولا و از بزرگان شیعه و نیز از شاگردان شیخ طوسى بوده است .
];ّّبراى مراجعه به شرح حال او به کتاب الغدیر فى التراث الاسلامى ص 81مراجعه شود که حدود سیزده مورد راآدرس داده است .
2 لقب مؤلف مورد اختلاف است .
در مناقب آل ابى طالب و بحار از او لقب <لاتى >و علامه سید عبدالعزیز طباطبائى در <الغدیر فى التراث الاسلامى >در آخر لقب <آبى >را انتخاب نموده اند و گفته : مورد مناقب شاید اشتباه چاپى است , و نیز در بقیهء مواردى که علامه ءیادشده آورده لقب <آلى >را گفته اند.
ولى علامهء امینین در <الغدیر>و همچنین استاد طباطبائى در <الغدیر فى التراث الاسلامى >در بیان نام مؤلف لقب <لائى >را آورده اند.
3 این کتاب در <اثبات الهداه>حر عاملى با نام <کتاب الرازى فى نص الغدیر>و جزو مصادر عامى آن کتاب که شیخ حر با واسطه از آنها نقل نموده آمده است .
4 کتاب دیگرى به نام <رواه خبر غدیر خم على حروف المعجم >از مولفى به نام <دارى >در کتاب <نهج الایمان >ازحسین بن جبور که خطى است آمده وچون راویان غدیر در آن کتاب به ترتیب حروف معجم است و مؤلف نیز <دارى >و شبیه کلمهء <رازى >است به احتمال قوى هر دو یک کتاب هستند.
47 حدیث غدیر(اردو, خطى )
سید محمد قلى (پدر میر حامد حسین ) هم قرن 12ق .
الاسلام على ضوء التشیع (خراسانى ) ص 78
48 حدیث الغدیر(عربى , چاپى )
سید کاظم بن قاسم رشتى (حسینى ) م 1259ق .
تبریز, سال 1277ق .
؟, 346ص .
فهرست کتب چاپى عربى (خابابا مشار) ص 307
نکات قابل توجّه :
];ّّ1 این کتاب در مجموعه اى است که مشتمل بر چند رساله و به صورت چاپ سنگى است .
2 در مجلهء تراثنا شماره 21(عبدالجبار رفاعى ) ص 329ش 510تعداد صفحات کتاب را 364ص بیان نموده است .
49 حدیث غدیر(اردو, چاپى )
على حسنین شیفته بن محمد قیوم هندى (جونفورى , پاکستانى ) م 1346ق , 1991م .
پاکستان , سال 1976م .
؟,256ص .
تذکرهء علماى امامیهء پاکستان ص 180
تکتهء قابل توجه ء:
این کتاب اقتباسى از جلد اول کتاب <الغدیر>علامهء امینى است , که خود مؤلف نیز در آخر کتابش به آن تصریح نموده است .
دیث الغدیر = کتاب الغدیر (عربى , چاپى )
دیث الغدیر = حدیث غدیر کى سرگذشت (اردو, چاپى )
50 حدیث غدیر (جانشین محمد (ص )) (فارسى , چاپى )
هیئت تحریریهء مؤسسهء در راه حق .همان مؤسسه , تهران , سال 1390ق , 1348ش .
چاپ دیگر: همان مؤسسه , قم , سال 1403ق , 1361ش .
چاپ دیگر: سال 1370ش .
جیبى , 12ص .
51 حدیث غدیر خم (عربى , خطى )
];ّّ؟
سیر أعلام النبلاء ج 14ص 207در شمارهء 116
این کتاب نقل حدیث غدیر خم از مؤلف است .
نکات قابل توجه :
1 در کتاب <الغدیر فى التراث الاسلامى >ص 30ش 3از این کتاب با نام <کتاب فى حدیث الغدیر>یاد نموده است .
2 لازم به تذکر است که نام دقیقى براى این کتاب و مؤلفش نیامده , و تنها مدرک کتاب <سیر أعلام النبلاء>دهبى است , که مضمون کلامش از قول کسى چنین است :…نزد عبیدالله (مهدى ) رفتم و ابو جعفر بغدادى نزد او ایستادبود.ن با او در آنچه براى آن احضار شده بودم صحبت نمودم . سپس گفت : بنشین , هنگامیکه نشستم کتابى نظرم راجلب نموده , و او به ابوجعفر گفت : کتاب را به شیخ نشان بده , که وقتى ملاحظه کرده , دیدم حدیث غدیر خم است .
پس تنها استفاده اى که مى توان نمود نام <حدیث غدیر خم >است و بس . و حتى مؤلف نیز نامعلوم است .
52 حدیث غدیر در فضیلت حضرت امیر (ع )(اردو, چاپى )
سید محمد عالم بن نور الهدى عریضى (باسط, هندى ) م 1321 .
لاهور (پاکستان ), سال 1320ق .
53 حدیث غدیر کى سرگذشت (اردو, چاپى )
سید سبط الحسن بن وارث حسین جایسى (شمس العلماء, نقوى , هندى , لکنهوئى ) م 1354ق .
چاپ : هند.
الذریعه ج 6ص 378ش 2373
الغدیر ج 1ص 156ش 20
این کتاب دربارهء قضیه و حدیث غدیر است .
نکات قابل توجه :
1 از این کتاب در الذریعه با نام <کتاب حدیث الغدیر>ـ در حرف (ح ) ـ و در الغدیر با نام <حدیث الغدیر>یاد شده ];ّّاست .
2 علامه حاج آقا بزرگ تهرانى در طبقات اعلام الشیعه (قرن چهاردهم نقباء البشر) ج 2ص 807ش 1314با اینکه تمام تألیفات مولف را بیان نموده و این کتاب را در الذریعه آورده , نامى از این کتاب نبرده است !
3 مؤلف کتاب دیگرى به نام <الحجر الدامغ المشتهر بالعذاب الواقع >نیز در غدیر دارد.
براى توضیحات بیشتر و نکات دیگر به آن کتاب مراجعه شود.
دیث من کنت مولاه = طرق حدیث من کنت مولاه (عربى , خطى )
دیث من کنت مولاه فعلى مولاه = طرق حدیث من کنت مولاه (عربى , خطى )
54 حدیث الولایه(عربى , خطى )
احمد بن محمد (ابن عقده ) م 333ق .
الفهرست (شیخ طوسى ) ص 28ش 76
رجال النجاشى ص 94ش 233
مناقب آل أبى طالب (ابن شهر آشوب ) ج 3ص 25
معالم العلماء ص 17ش 77
کفایه الطالب ص 60
الیقین ص 183ب 37
اقبال الاعمال ص 453
وسائل الشیعه ج 30ص 165
بحارالانوار ج 37ص 157و ج 107ص 116
ایضاح المکنون ج 2ص 350
الذریعه ج 6ص 378ش 2376و ج 25ص 142ش 830
الغدیر, ج 1ص 17 18 20 21 56 102 153
];ّّفهرست ظاهریه (الحدیث ) ش 4581
این کتاب ـ به طوریکه از موارد بالا به دست مى آید ـ کتابى جامع دربارهء حدیث و اسناد غدیر و نص بر ولایت امیرالمؤمنین (ع ) بوده و تا اواسط قرن نهم هجرى در موضوع خود مورد استفادهء شیعه و عامه بوده است .
چنانچه ابن شهر آشوب در مناقب و سید بن طاووس در اقبال گفته اند: در این کتاب صد و پنج طریق , و به نقل علامهء امینى از ابن حجر در تهذیب التهذیب ج 7ص 337بیش از هفتاد صحابى براى سند حدیث غدیر آمده است .
علامهء امینى از <فتح البارى >نقل نموده که اکثر اسانید این کتاب حسن و صحیح هستند. همچنین سید بن طاووس به صحت نسبت کتاب به مؤلف آن تصریح نموده است .
نکات قابل توجه :
1 از این کتاب با بیش ده اسم در کتب مختلف شیعه و عامه یاد شده است که شرح آنها چنین است : 1 <کتاب الولایه>در سیر أعلام النبلاء و وسائل الشیعه و بحار و ایضاح المکنون و معالم العلماء 2 <کتاب الولایه و من روى یوم غدیر خم >در الفهرست شیخ طوسى 3 <کتاب الولایه و من روى غدیر خم >در رجال النجاشى و الغدیر فى التراث الاسلامى ص 41ش 6و تراثنا شمارهء 21(عبدالجبار رفاعى ) ص 329ش 512 4<کتاب من روى غدیر خم > درمناقب آل أبى طالب و معالم العلماء 5و 6 <الولایه کتاب من روى غدیر خم >و <الولایه>در معالم العلماء 7 <کتاب الولایه فى طرق حدیث الغدیر>در الغدیر 8 <کتاب الولایه و من روى حدیث غدیر خم >در الذریعه 9 <کتاب حدیث الولایه>در تراثنا شمارهء 21(عبدالجبار رفاعى ) ص 329ش 512 10 <رسالهء ولایت >11 همین نام (حدیث الولایه)در اقبال و الیقین و الغدیر و الذریعه .
به نظر مى رسد صحیح ترین نام همین نام (حدیث الولایه) است , چرا که سید بن طاووس در اقبال و الیقین تصریح به نامگذارى مؤلف به این نام کرده و در موارد دیگر چنین تصریحى نیست , و نیز دقت و امانت سید در نقل مطالب واسامى و همچنین وجود نسخه اى از این کتاب در نزد او, براى انتخاب این نام از میان تمامى اسامى کافى است .
2 نسخه اى نگاشته شده در سال 330قمرى همراه با خط شیخ طوسى و دیگر شیوخ اسلام که بر آن نوشته بودندنزد سید بن طاووس و در کتابخانهء او بوده که در فهرست کتابخانه اش آمده است .
3 علامه حاج آقا بزرگ در دو مورد ازالذریعه از این کتاب به طور مستقل یاد نموده و با شماره مسلسل آورده , و درمورد دوم به ذکر آن در مورد اول اشاره کرده است .
4 چنانچه گفته شده این کتاب تا اواسط قرن نهم موجود و بسیار مورد استفاده بوده , ولى از آن تاریخ تاکنون هیچ ];ّّنسخه و یا نقلى از آن در هیچ کتابى کتاب دیده نشده است .
5 در بحار از قول علامهء حلى در اجازه کبیرش سند خود (علامهء حلى ) تا ابن عقده (مؤلف کتاب ) را براى این کتاب آورده است .
6 در الغدیر گفته که ابن اثیر در <اسدالغابه>و ابن حجر در <الاصابه>بسیار از او و کتابش نقل نموده اند.
دیث الولایه فى حدیث الغدیر (غریفى ) = الولایه الکبرى (عربى , خطى )
55 حساسترین فراز تاریخ , خطبهء رسول خدا (ص ) در روز غدیر خم (فارسى , چاپى )
گردآورنده : مؤسسه حضرت صاحب الزمان (ع ) (مشهد).
ناشر: همان مؤسسه .
رقعى , 16ص .
در این کتاب خطبهء غدیر به نقل از چند منبع عامى و شیعى , و نیز داستان غدیر آمده است .
نکات قابل توجه :
1 کتاب به زبانهاى عربى با نام <خطبه النبى (ص ) فى یوم غدیر خم >و اردو با نام <واقعهء غدیر کاخلاصه غدیر کى دن رسول خدا (ص ) کاخطبه >ترجمه شده و در غدیر با هم منتشر شده اند.
2 نام داخل کتاب <خطبهء رسول خدا (ص ) در روز غدیر>است .
56 حساسترین فراز تاریخ یا داستان غدیر (فارسى , چاپى )
ترجمه و نگارش جمعى از دبیران مشهد.
شرکت سهامى انتشار, تهران , سال 1348ش .
چاپ هشتم : فجر, تهران , سال 1354ش .
جیبى , 314ص .
چاپ چهاردهم : دفتر تبلیغات اسلامى , قم , سال 1362ش .
رقعى , 314ص .
این کتاب یک دورهء نسبتاً کامل دربارهء غدیر بحث کرده و در ضمن به تجزیه و تحلیل واقعه و اثرات و بازتاب آن در];ّّآیندهء اسلام پرداخته است . بخشهاى کتاب از این قرار است :
پیشگفتار, داستان غدیر, اهمیت غدیر در تاریخ , غدیر در کتاب خدا, عید غدیر, صحنهء تاریخى غدیر, مؤلفان اسلامى و حدیث غدیر,نظر پیغمبر اکرم (ص ) در تأمین بقاى دین , امواج غدیر, فلسفهء اجتماعى این بحث (غدیر),(نمونه اى ) از سخنان حضرت على (ع ), کلمات بزرگان و نویسندگان (درباره امیرالمؤمنین (ع )).
نکات قابل توجه :
1 این کتاب با استفاده از کتاب <الغدیر>علامهء امینى تهیه و با ترجمه و تنظیم بخشهایى از آن کتاب با قلمى خاص تألیف شده است .
2 کتاب <داستان غدیر>(جیبى ) بخشى از همین کتاب است که نیز توسط همین مؤلفین تنظیم گردیده است .
کایت یوم الغدیر (استر آبادى ) = رساله فى الغدیر (فارسى , خطى )
لحلقات الذهبیه, ج 6(قبیسى ) = یوم الغدیر اکبر عید للمسلمین (عربى , چاپى )
لحلقه السادسه من الحلقات الذهبیه (قبیسى ) = یوم الغدیر اکبر عید للمسلمین (عربى , چاپى )
57 حماسهء غدیر(فارسى , چاپى )
جمع و تدوین : سید محمد حسین ملکوتى (متخلص به خدنگ ).
چاپ اول : انتشارات کتابخانهء حسینیهء آیه الله جلیلى , کرمانشاه , سال 1394ق , 1352ش .
وزیرى , 49ص .
چاپ دوم : همان ناشر, سال 1396ق , 1354ش .
این کتاب در هشت بخش مقالاتى را از کتب چند نفر از مؤلفین جمع آورى نموده است .
1 حماسهء غدیر (هیئت تحریریه ), که در تجزیه و تحلیل جریان غدیر و وصایت است .
2 آشنایى با نهج البلاغه (مرتضى مطهرى ), که از کتاب <سیرى در نهج البلاغه>گرفته شده است .
3 فراز درخشانى از برنامهء حکومت امیرالمؤمنین (ع ) (سید مرتضى عسگرى ) که از کتاب <احادیث عایشه >گرفته ];ّّشده است .
4 شعرى با عنوان : باد جان جهان فداى على (ع ) (محمد حسین بهجتى , متخلص به : شفق ).
5 تشیع مولود اسلامى (سید محمد باقر صدر) که از کتاب <التشیع والاسلام >گرفته شده است .
6 سرود لحظه ها! (سید محمد حسین ملکوتى , متخلص به : خدنگ ).
7 حج , با شکوه ترین مراسم مذهبى (محمد آخوندزاده ), مقالهء مختصرى در این موضوع همراه با شعرى در اسرارحج از محمد حسین بهجتى (متخلص به : شفق ) است .
لاله هاى سرخ , شعر (سید محمد حسین ملکوتى , متخلص به : خدنگ )
نکتهء قابل توجه :
این کتاب بعنوان نشریّه از کتابخانهء نامبرده است که به مناسبت غدیر در سال 1354شمسى چاپ شده است .
58 حماسهء غدیر (فارسى , چاپى )
محمد رضا بن عبدالوهاب حکیمى (یزدى , خراسانى ).
کتاب به دو صورت به چاپ رسیده است :
1 رقعى : 354
چاپ اول : سال 1397ق , 1355ش .
چاپ دوازدهم : دفتر نشر فرهنگ اسلامى , تهران , سال 1366ش .
چاپ سیزدهم , همان ناشر, سال 1366ش .
2 وزیرى : 602ص .
چاپ دوم : چاپ درخشان , تهران .
چاپ سوم : دفتر نشر فرهنگ اسلامى , تهران , حدود سال 1396ق , 1369ش .
چاپ دیگر: سال 1372ش .
این کتاب چنانچه واضح گردید به دو اندازهء رقعى و وزیرى که تعداد صفحات و مطالب نیز فرق دارد چاپ شده , به این صورت که فقط در چاپ وزیرى بخشى شامل مقالات و اشعار از افراد مختلف اضافه گردیده است .
اما چاپ رقعى که از ابتداى چاپ وزیرى تا صفحه 355آن است چنین است :
];ّّکتاب تقریباً دربارهء علامه امینى و کتاب او (الغدیر) و استفاده شده از آن همراه با مقدمات و توضیحات مفصل است .
ابتدا سرآغاز و سپس مدخل شامل : لحظه هاى عمر و ارتباط آن به غدیر, شمارش متأخرین عامه که غدیر را درکتبشان آورده اند. تحلیل سخن علایلى , پرسش شیخ سلیم بشرى مصرى از سید شرف الدین و جواب او, فلسفه ءسیاسى اسلام , اهمیت اعتقادى غدیر, لزوم رعایت چهار موضوع : 1 چگونگى کنونى جهان اسلام و مشکلات مسلمین 2 تحلیل حربهء استعمار بر علیه مسلمین که تفرقه افکنى است 3 رعایت مؤلفین نسبت به احساسات خلقهاى مسلمان جهان 4 شناساندن جوهر اسلام . دنبالهء ابحاث : صحبت نمودن در غدیر به طور فکر آزادانه مثل تاریخ نگاران , موضوع اسلامى کتاب <الغدیر>احیاگر سنت که منظور <الغدیر>است , فقه تاریخ در کتاب <الغدیر>.
اضافهء چاپ وزیرى که از صفحهء 355آن چاپ تا آخر است .
سى و چهار مقاله که دوازده مقاله ترجمه شده از عربى و با عنوان <گردانیده ها>و بیست و سه مقاله فارسى با عنوان <نوشته ها>و نیز یازده شعر با عنوان <سروده ها>, که همه در مدح و تقدیر از کتاب <الغدیر>است . توضیح این بخشهاچنین است :
الف ـ گردانیده ها از: 1 محمد عبدالغنى حسن 2 محمد سعید دحدوح 3 عبدالفتاح عبدالمقصود4 سید حسن امین 5 حاج آقا بزرگ تهران 6 توفیق فکیکى 7 سیدعبدالحسین شرف الدین 8 محمد تیسیر مخزومى 9عبدالرحمان کیالى 10 علاءالدین خروفه 11 بولس سلامه 12 محمد غلاب .
ب ـ نوشته ها از: 1 غلامرضا امامى 2 محمد تقى جعفرى 3 سید حسن خدیوجم 4 زین العابدین ذوالمجدین 5حسین رزمجو 6 عبدالحسین زرین کوب 7 سید بشیر حسین زیدى 8 سید غلامرضا سعیدى 9 شبگیر 10 محمدرضا شفیعى (کدکنى 11 سید جعفر شهیدى 12 حسن صدر 13 سید مرتضى عسگرى 14 حمید عنایت 15 على اکبر فیاض 16 شیخ مجتبى قزوینى 17 میرزا خلیل کمره اى 18 مهدى محقق 19 مرتضى مدرسى (چهاردهى ) 20مرتضى مطهرى 21 سید حسن نصر 22 سید محمد هاشمى (کرمانى ) 23 جلال الدین همائى .
ج ـ سروده ها از: 1 نعمت آرزم 2 مهدى اخوان ثالث 3 سید کریم فیروز کوهى 4 حبیب چایچیان 5 طه حجازى 6 قاسم رسا 7 سید محمد حسین شهریار 8 محمد عبادى خیابانى 9 عبدالباقى گولپینارلى 10 سید على گرمارودى (موسوى ) 11 محمد رضا حکیمى .
نکته قابل توجه :
];ّّمؤلف کتاب دیگرى با نام <بعثت , غدیر, عاشورا, مهدى >چاپ دفتر نشر فرهنگ اسلامى , تهران , سال 1362مسى در 175صفحهء رقعى نیز دارد, ولى چون مستقل در غدیر نبود در این کتابنامه آورده نشد.
59 حماسهء غدیر از دیدگاه حضرت زهرا (س )(فارسى , خطى )
محمد دشتى .
کتاب حاضر بیان غدیر از دیدگاه حضرت فاطمه (س ) است , و در ضمن مطالبى در جوانب مختلف غدیر دارد.
ابحاث کتاب در سه فصل چنین است :
1 حماسهء غدیر در سه بخش : 1 ضرورت یادآورى حماسهء غدیر 2 روش اتمام حجت با حادثهء غدیر 3 سیاست سران سقیفه , و روش مبارزاتى حضرت فاطمه (س ) .
2 ویرگیهاى غدیر خم : 1 اجتماعى بى همانند, که در جوانب اجتماعى و معنوى انگیزه از غدیر است 2 فراوانى و انبوه حاضران 3 تحقق بیعت عمومى و همگانى 4 کیفیت والاى حماسهء غدیر 5 صراحت در گفتار پیامبر (ص ):شامل مضمون فرازهایى از خطبه و بیان بعضى وقایع دیگر در غدیر 6 گواهى حاضران در صحنهء غدیر 7 فراوانى راویان حدیث غدیر (قرن اول تاکنون ): ابتدا 146صحابى که قرن اول است , و سپس قرنهاى دیگر چنین است : قرن دوم 57نفر, قرن هشتم 20نفر, قرن سوم 93نفر, قرن چهارم 45نفر, قرن پنجم 24نفر, قرن هفتم 22نفر, قرن هشتم 20نفر, قرن نهم 18نفر, قرن دهم 14نفر, قرن یازدهم 12نفر, قرن دوازدهم 13نفر, قرن سیزدهم 13نفر, قرن چهاردهم 19نفر.
این بخش قسمت عمده اى از کتاب است کلاً اسامى 496نفر از قرن اول تاکنون نام برده شده است .
3 بهره گیرى از حدیث غدیر, فاطمه (س ) و طرح همه جانبهء حدیث غدیر, افشاى دشمنان با یاد حماسهء غدیر.
نکتهء قابل توجه :
1 این کتاب به صورت مقاله اى در 85صفحه وزیرى براى کنگره اى که به مناسبت غدیر در تهران برگزار مى شودتدوین شده و در آنجا قرائت خواهد شد و تصمیم بر این است که توسط مؤسسهء تحقیقاتى امیرالمؤمنین (ع ) به صورت کتاب مستقلى چاپ گردد.
2 کتاب دیگرى به نام <کوثر و غدیر>از حسن انصارى زاده نیز هست , که غدیر در کلمات حضرت فاطمه (س ) رابیان نموده است .
( خ )
60 خبر الغدیر(عربى , خطى )
؟.
فهرس المخطوطات فى المکتبه الغریبه فى الجامع الکبیر بصنعاء (یمن ) ص 815مجموعهء شمارهء 247ش 26
61 خصائص الغدیر(عربى , خطى )
محمد بن یعقوب کلینى (ابو جعفر, رازى ) م 328ق .
الذریعه ج 7ص 173ش 900
این کتاب در فضایل و وقایع و نیز خصایص روز غدیر است .
نکات قابل توجه :
1 چنانچه علامه ملا محمد باقر کجورى در اوایل کتابش <الخصائص الفاطمیه>فرموده : این کتاب مورد اعتماد واستشهاد علما بوده و در کتب امامت از آن نقل نموده اند و به گفتهء علامه حاج آقا بزرگ در <الذریعه >تا سال هزار هجرى باقى بوده است , چرا که شیخ کفعمى متوفاى 905ق این کتاب را از مصادر کتاب خود <البلد الامین >قرار داده است .
2 این کتاب در الصراط المستقیم (بیاضى ) با نام <خصائص یوم الغدیر>آمده است .
صائص یوم الغدیر (کلینى ) = خصائس الغدیر (عربى , خطى )
62 خطابهء غدیر (فارسى , چاپى )
محمد باقر بن محمد اسماعیل انصارى , خوئینى ).
چاپ اول نشر مولود کعبه , قم , سال 1415ق . 1374ش .
رقعى , 80ص .
در این کتاب متن کامل خطبهء غدیر با ترجمه فارسى آن آمده است . به عنوان مقدمه و آمادگى ذهنى , چند بخش قبل از متن خطبه قرار داده شده که حقایقى از غدیر را در ذهن ترسیم مى کند. عناوین بخشها چنین است .
غدیر عقیدهء ما, تصویرى از واقعه غدیر, شیاطین و منافقین در غدیر, نگرشى به اهداف خطابهء غدیر, سند و متن و];ک ک کتابشناسى غدیر, تهیه و تنظیم متن کامل خطبهء غدیر, متن عربى خطبهء پیامبر (ص ) در غدیر, ترجمهء فارسى خطبه ءغدیر.
نکته قابل توجه :
این کتاب خلاصه کتاب <اسرار غدیر>از همین مؤلف است . بارى توضیح بیشتر به آن کتاب در همین کتابنامه مراجعه شود.
63 الخطاب المنیر فى ذکرى عید الغدیر (عربى , چاپى )
حبیب بن محمد عاملى (آل ابراهیم , مهاجر, حنوى ) م 1384ق .
عماره (عراق ), سال 1350ق .
الذریعه ج 7 183ش 932
نکات قابل توجه :
1 مؤلف کتابى به نام <المولد و الغدیر>دارد که شامل میلاد پیامبر (ص ) و سپس بیعت با امیرالمؤمنین (ع ) است ,که چاپ صیدا به سال 1366ق است . ولى چون مستقلاً دربارهء غدیر نیست در این کتاب آورده نشده است .
2 نام مؤلف در طبقات أعلام الشیعه (قرن چهاردهم , نقباء البشر) ج 1ص 351ش 707<حبیب > است ولى درالذریعه و الغدیر فى التراث الاسلامى ص 67ش 62<حبیب الله > است .
64 خطبهء پیامبر اکرم (ص ) در غدیر (فارسى , چاپى )
حسین بن احمد عماد زاده (عمادالدین , اصفهانى , کرونى ) م 1410ق .
جیبى , 79ص .
کانون انتشارات شریعت , تهران .
جیبى , 95ص .
در این کتاب ابتدا مقدمه اى در تاریخچهء مؤلفین غدیر و روایت کنندگان خطبهء آن شامل صد و ده نفر از صحابه درشانزده صفحه و سپس متن عربى خطبه همراه با ترجمهء زیرنویس و مختصر, و نیز ترجمهء فنى و مفصل در صفحه ءمقابل آمده است .
];ّّنکات قابل توجه :
1 این کتاب چاپهاى گوناگون دارد که تاکنون چهار چوب و نیز چندین افست از آنها دیسده شده و اکثراً به صورت هدیه توزیع مى گردد.
2 کتاب به عربى با اندکى تفاوت به نام <خطبه النبى الاکرم (ص ) یوم الغدیر>نیز چاپ شده و هر دو گزیده اى ازکتاب اصلى مؤلف در غدیر به نام <پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران >است . براى توضیح بیشتر به آن کتاب مراجعه شود.
65 خطبهء رسول اکرم (ص ) در سفر حجهالوداع (فارسى , چاپى )
مهدى ملتجى .
سازمان انتشارات اشرفى , تهران , چاپ اول , سال 1356ش .
جیبى , 76ص .
در این کتاب ابتدا احادیثى از پیامبر (ص ) و نیز مقدمه اى در غدیر و سفارش به مطالعهء کتب مفید بیان شده است .
سپس خطبهء غدیر همراه با ترجمهء آن به صورت قطعه قطعه و گاهى قضایاى مربوط به غدیر آورده شده و در ضمن ترجمهء مطالبى به عنوان تأیید و یا در انتقاد بر عامه و یا مطالب دیگر گفته شده است .
در آخر حدیث ثقلین و چند نصیحت اخلاقى آمده است .
نکتهء قابل توجه :
در این کتاب به مختصر مناسبتى در پاورقى انتقادات و انحرافات اجتماعى و دینى را یادآور شده , نصایحى را بیان نموده است .
طبهء رسول خدا (ص ) در روز غدیر = حساسترین فراز تاریخ , خطبهء رسول خدا در روز غدیر (فارسى , چاپى )
66 خطبهء غدیر (اردو, چاپى )
ملک محمد حیدر.
پس سى ـ ایس ریتائوت , کوهستان پریس , لاهور (پاکستان ) سال 1389ق .
نام این کتاب در کتاب <شیعه کتب حدیث کى تاریخ تدوین >(سید حسین مرتضى ) آمده است .
ّّ67 خطبه الغدیر(فارسى , چاپى )
محمد حسین بن اسدالله اصفهانى (متخلص به صغیر).
مترجم : محمد باقر کرمانى .
تدوین : جلال الدین همائى .
تهران , سال 1370ق , 1329ش .
چاپ دیگر: شرکت طبع کتاب , تهران , کتابفروشى حاج غلامعلى کمالى , اصفهان , سال 1371ق , 1330ش .
چاپ دیگر: اصفهان سال 1330ق , 1371ش .
جیبى , 85ص .
چاپ پانزدهم : تهران سال 1409ق , 1367ش .
وزیرى , 384ص .
این کتاب شامل خطبهء پیامبر (ص ) در روز غدیر به صورت اعراب گذارى شده و به نقل از کتاب احتجاج (طبرسى )همراه با ترجمهء فارسى آن به صورت نثر است که همه از محمد باقر کرمانى و نیز به صورت شعر از شاعر شهیر است .خطبه همراه با ترجمه در سمت چپ و اشعار در سمت راست آمده است .
نکتهء قابل توجه :
جناب شیخ محمد باقر کرمانى به احتمال قوى همان شیخ محمد باقر زند کرمانى است که در کتاب <پیامى بزرگ ازبزرگ پیامبران >(حسین عمادزاده ) خطبه و ترجمهء او آورده شده است . براى توضیح بیشتر به آن کتاب ـ در همین کتابنامه ـ مراجعه شود.
68 خطبه الغدیر(عربى , چاپى )
؟
چاپ اول : منشورات الصادق , کربلا, سال 1383ق , 1963م .
چاپ دوم : سال 1387ق .
رقعى , 56ص .
نکتهء قابل توجه :
];ّّچاپ دوم این کتاب در مجموعه اى شامل چند رساله چاپ شده است .
69 خطبه الغدیر(عربى , چاپى )
هیئت الغدیر الخیریه (قم ).
ناشر: همان هیئت .
رقعى , 16ص .
کتابى است مختصر که پس از مقدمه اى کوتاه دربارهء غدیر و خلافت , متن عربى کامل خطبه را آورده و در اول و آخرآن دو پاورقى مفصل دارد که در واقع تاریخچهء مربوط به قبل از شروع خطبه و بعد از اتمام خطبه است .
طبه الغدیر (رضوى ) = خطبه الغدیر, منبع الغدیر(اردو, چاپى )
طبهء غدیر (عماد زاده ) = پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران (فارسى , چاپى )
طبهء غدیر, پیام بزرگ از بزرگ پیامبران (عمادزاده ) = پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران (فارسى , چاپى )
70 خطبهء غدیر خم (فارسى , چاپى )
عباس جبروتى (قمى ) .
چاپ : چاپخانهء علمیه , قم , سال 1387ق .
جیبى : 16ص .
این کتاب ابتدا غزلى در توحید و سپس دربارهء غدیر و ترجمهء قطعاتى از خطبه و واقعهء غدیر آن است . بعد از آن درظلم منافقین پس از پیامبر (ص ) نسبت به اهل بیت (ع ) صحبت نموده و در آخر زبان حالى از امام زمان (عج ) است .
71 خطبه الغدیر, منبع الغدیر(اردو, چاپى )
سید صفدر حسین رضوى (پاکستانى ).
];ّّکراچى (پاکستان ), سال 1376ق .
72 خطبهء غدیریه (اردو, چاپى )
؟
چاپ : به اهتمام : عاصى محمد میرزا, محمود آباد, (هند), سال 1313ق , 1986م .
وزیرى , 44 .
این کتاب متن عربى خطبهء غدیر را به صورت قطعه قطعه آورده و در زیر هر قطعه ترجمهء فارسى آن را در شعرفارسى و به شکل مثنوى به طور کامل آورده است .
در آخر یازده رباعى و قصیده به عنوان تقریظ بر کتاب و نیز تاریخ چاپ آن به حساب حروف ابجد که در اصطلاح (مادهء تاریخ ) نامیده مى شود آورده شده است .
نکتهء قابل توجه :
احتمال مى رود مؤلف کتاب همان عاصى محمد میرزا باشد که کتاب به اهتمام او به چاپ رسیده است .
لخطبه المبارکه (لواسانى ) = الخطبه المبارکه النبویه الغدیریه (عربى , چاپى )
لخطبه المبارکه الغدیریه (لواسانى ) = الخطبه المبارکه النبویه الغدیریه (عربى , چاپى )
73 الخطبه المبارکه النبویه الغدیریه(عربى , چاپى )
سید حسن لواسانى (حسینى , نجفى , تهرانى ), سال 1371ق .
ناشر: مؤلف .
رقعى , 48ص .
این کتاب خطبهء پیامبر (ص ) در روز غدیر را به نقل از طبرسى و خوارزمى و احمد بن حنبل و غیر آنها, از عده اى ازصحابه نقل نموده و قضایاى اول و آخر و نیز در حین خطبه را ممزوج با آن آورده است . بعد از آن خطبهء معروف امیرالمؤمنین (ع ) که حرف الف در آن به کار نرفته و سپس قصیده اى عربى در مدح آن حضرت آورده است .
];ّّنکته قابل توجه :
1 این کتاب در مواردى با نامهاى <الخطبه المبارکه>و <الخطبه المبارکه الغدیریه>و <الخطبه المبارکه النبویه التى انشأها یوم الغدیر>آمده است .
2 با اینکه ثابت نشد ولى به احتمال قوى ناشر همان مؤلف است .
لخطبه المبارکه النبویه التى انشأها یوم الغدیر (لواسانى ) = الخطبه المبارکه النبویه الغدیریه(عربى , چاپى )
74 خطبه النبى الاکرم (ص ) یوم الغدیر (عربى , چاپى )
حسین بن احمد عماد زاده (عماد الدین , اصفهانى , کرونى ) م 1410ق .
چاپ : حدود سال 1392ق .
جیبى : 56ص .
این کتاب ابتدا شامل کتبى است که در غدیر تألیف شده و سپس اسامى صد و ده نفر از روایت کنندگان غدیر و درآخر خطبهء پیامبر (ص ) در غدیر به طور مفصل آورده شده است .
نکات قابل توجه :
1 این کتاب ترجمهء عربى کتاب : <خطبهء پیامبر (ص ) در غدیر خم >از همین مؤلف با حذف ترجمهء فارسى است , وهر دو گزیده اى از کتاب <پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران >از همین مؤلف هستند.
2 ظاهراً ترجمهء به عربى توسط شخصى دیگر انجام گرفته چرا که در صفحهء چهارم کتاب که پایان شمارش کتب ومؤلفات غدیر است چنین دارد: <هذا ما استخرجه مؤلف الکتاب الاستاد حسین عماد زاده وفقه الله تعالى >, ولى بقیه ءکتاب ظاهراً توسط خود مؤلف به عربى ترجمه شده است .
طبه النبى (ص ) فى یوم الغدیر (مؤسسه الامام صاحب الزمان (عج )) = خطبه (عربى , چاپى )
75 خطبه النبى (ص ) فى یوم غدیر خم (عربى , چاپى )
گردآورنده : مؤسسه الامام صاحب الزمان عجل الله تعالى فرجه الشریف (مشهد).
];ّّناشر: همان مؤسسه .
رقعى , 12ص .
در این کتاب خطبهء غدیر از چند منبع شیعى و عامى , و نیز داستان غدیر آمده است .
نکات قابل توجه :
1 این کتاب ترجمهء کتاب <حساسترین فراز تاریخ خطبهء رسول خدا (ص ) در روز غدیر خم >است .
2 نام داخل کتاب <خطبه النبى (ص ) فى یوم الغدیر>است !
76 خطبه النبى (ص ) یوم الغدیر (عربى , چاپى )
خلیل بن احمد فراهیدى (عبدالرحمن , بصرى , نحوى ) م 175ق .
رساله ابى غالب الزرارى ص 180ش 106
الذریعه ج 5ص 101ش 418
الغدیر ج 1ص 154ش 5
این کتاب در ابتدا فقط خطبهء پیامبر (ص ) در غدیر بوده , و سپس شرح بعضى لغات و مشکلات را به آن اضافه نموده , و به تدریج به صورت کتابى از مؤلف درآمده است .
نکات قابل توجه :
1 به گفتهء علامهء امینى ابوغالب مؤلف کتاب است , ولى علامه حاج آقا بزرگ اشاره نموده که خلیل بن احمد مؤلف کتاب و ابوغالب روایت کنندهء آن است , و لذا خود ابوغالب در کتابش از این کتاب به عنوان کتبى که به خطش نوشته یاد مى کند نه مؤلفات خود.
2 این کتاب به نامهاى <جزء فى خطبه النبى (ص ) فى یوم الغدیر>در الذریعه و <جزء فیه خطبه النبى (ص ) یوم الغدیر>در رساله ابى غالب الزرارى نیز آمده است .
77 خطبه یوم الغدیر (عربى , خطى )
سید محمد بن ابى طالب حائرى (شمس الدین , موسوى ) م قرن 10ق .
نکتهء قابل توجه :
];ّّنام این کتاب در نسخهء خطى کتاب مؤلف در کتابخانهء مدرسهء نمازى خوى شمارهء 459آمده است .
78 خطبه یوم الغدیر (عربى , چاپى )
؟
جیبى , 20ص .
چاپ : المطبعه الحیدریه, نجف , سال 1344ق , 1925ک .
لاصه عبقات الانوار, ج 69(میلانى ) = نفحات الازهار فى خلاصه عبقات الانوار (عربى , چاپى )
79 خلاصه الغدیر (اردو, چاپى )
عبدالحسین بن احمد امینى (نجفى , تبریزى ) م 1390ق .
تلخیص : رضى جعفر نقوى (لاهورى ).
منشورات قرآن سنتر, لاهور (پاکستان ).
؟, 280ص .
این کتاب ترجمه و تلخیص کتاب <الغدیر>علامهء امینى به زبان اردو است .
80 خلفاى راشدین (حدیث غدیر, على بن ابى طالب ج 2 (فارسى , چاپى )
على روحانى (نجفى ).
دیانت , مشهد, سال 1386ق , 1345ش .
جیبى , 190ص .
( د )
81 داستان غدیر (فارسى , چاپى )
جمعى از دبیران مشهد.
شرکت سهامى انتشار, تهران .
جیبى , 73ص .
چاپ دیگر: انتشارات غدیر (وابسته به کتابخانهء بزرگ اسلامى ) تهران .
جیبى , 80ص .
در این کتاب ابتدا در پنج صفحه اشعار آغاز شاهنمامهء فردوسى آمده ! و سپس قضیهء حجهالوداع از ابتداى مقدمات و حرکت و نیز مراسم حج و بازگشت , و در آخر واقعهء غدیر با کمى عبارت پردازى و قلمى خاص همراه با جوانب اجتماعى این قضایا بیان شده و تمام قضایاى قبل از غدیریه عنوان مقدمه چینى و ربط به داستان غدیر است .
نکات قابل توجه :
1 این کتاب بخشى از کتاب <حساسترین فراز تاریخ یا داستان غدیر>از همین مؤلفان است , و آن کتاب نیز بااستفاده از <الغدیر>علامهء امینى تألیف گردیده است .
2 در یکى از چاپهاى کتاب مؤلف بیان نشده و در ظاهر به نام علامه امینى است . در <کتابنامهء غدیر خم >که زیر نظربنیاد نهج البلاغه تدوین شده ـ ص 22ش 29نیز مؤلف به همین نام آمده است در حالیکه همان کتاب فوق است .
82 داستان غدیر (فارسى , چاپى )
بازنوشته : مصطفى زمانى (وجدانى ).
انتشارات پیام آزادى , تهران , سال 1369ش .
چاپ هفتم : همان ناشر, سال 1374ش .
خشتى , 16ص .
این کتاب کلاً نقاشى و همراه با جملاتى کوتاه به شکل نثر کودکانه دربارهء غدیر است , که کودکان در ضمن نقاشى ورنگ آمیزى مطالب عقیدتى را مى آوزند.
];ک ک نکتهء قابل توجه :
این کتاب از سرى کتابهاى <قصه هاى پیامبران >و یا <بخوان و رنگ کن >است که تماماً به یک سبک نوشته شده , وشمارهء ششم از آن دوره است .
83 داستان غدیر (فارسى , چاپى )
غلامرضا دبیران .
84 داستان غدیر در اسلام (فارسى , چاپى )
حسن بن عبدالله سعید, م 1416ق .
کتابخانهء مدرسهء مسجد چهل ستون , تهران .
جیبى : 29ص .
چاپ دیگر: ؟
جیبى : 40ص .
ابتدا مقدمه اى در دوازده صفحه با عنوان <داستان غدیر>است که در آن قطعاتى از غدیر را آورده و توضیحاتى درمورد امامت و پیامبر (ص ) و امیرالمؤمنین (ع ) داده است .
سپس با عنوان <امیرالمؤمنین >از دیدگاه وحى > کتاب را شروع نموده که ابتدا فضایل امیرالمؤمنین (ع ) و جوانب زندگانى آن حضرت تا قضیهء غدیر است و در تمام موارد به کتب عامه استناد نموده است .
نکات قابل توجه :
1 نام این کتاب به طور دقیق به دست نیامد, چرا که روى جلد آن فقط این جمله است : <پیامبر اسلام (ص ) بدستورپروردگار جانشین خود امیرالمؤمنین (ع ) را براى زمامدارى مسلمین تعیین و معرفى مینماید>. و در داخل کتاب چنانچه گفته شد در اول شروع نوشته شده <داستان غدیر در اسلام >همچنین در ابتداى بخش دوم نام <امیرالمؤمنین (ع ) از دیدگاه وحى >آمده است .
در اینجا این تذکر لازم است که : کتابى به نام <على (ع ) از دیدگاه وحى >از همین مولف و همین ناشر در 28صفحه جیبى به مناسبت غدیر چاپ شده است که بخش دوم کتاب (داستان غدیر در اسلام ) ـ که توضیحش گذشت ـ بخشى ];ّّاز همین کتاب (على (ع ) از دیدگاه وحى ) است .
2 مؤلف کتاب دیگرى به نام <غدیر پیوند ناگسستنى رسالت و امامت >دارد, که بخشى از این کتاب با بخش <داستان غدیر در اسلام >آن کتاب یکى است .
85 الدرایه فى حدیث الولایه 17جزء (عربى , خطى )
مسعود بن ناصر سجستانى (ابوسعید, رکاب ) م 477ق .
نهج الایمان (على بن یوسف , ابن جبیر, نسخهء خطى ).
مناقب آل أبى طالب (ابن شهر آشوب ) ج 3ص 25
اقبال الاعمال ص 453 455 457
الیقین (سید بن طاووس ) ص 95و 168ب 28
بحار ج 37ص 126 130 133 157
اثبات الهداه ج 1ص 36
الذریعه ج 8ص 56ش 168و ج 25ص 143در شمارهء 830
الغدیر ج 1ص 155ش 11و ص 17
کتاب جمع آورى سندهاى مؤلف در حدیث غدیر تا صد و بیست نفر از صحابه است .
چنانکه سید بن طاووس تصریح نموده این کتاب جمع آورى احادیث پیامبر (ص ) در غدیر و دیگر فضایل امیرالمؤمنین (ع ) در هفده جزء است , و در آن اسناد, مؤلف تا صد و بیست نفر از صحابه را بیان نموده است . ولى خودسید در صفحهء 457گفته این کتاب در یک مجلد و بیست کراسه (جزوه ) است !؟
در <الغدیر فى التراث الاسلامى >از معجم شیوخ سمعانى , در حالات حسن بن یعقوب نیشابورى (ابوبکر) بیان نموده که این کتاب در جمع طرق حدیث <من کنت مولاه فعلى مولاه >است و نسخه اى از آن را به خط زیباى نامبرده (ابوبکر نیشابورى ) دیده است .
نکات قابل توجه :
1 نامهاى مختلفى براى این کتاب آمده است . سید بن طاووس در اقبال کلمهء کتاب را به ابتداى این نام اضافه نموده و شیخ حر عاملى از این کتاب با نام <کتاب الشجرى فى نص الغدیر>یاد نموده است .
];ّّاین کتاب در معجم شیوخ سمعانى و موردى از الغدیر و موردى از بحار به نام <کتاب الولایه>آمده و در نهج الایمان (ابن جبیر) که نسخه اى خطى است نام <أسماء ارواه خبر غدیر خم >و بالاخره در الذریعه با نام <الدرایه لحدیث الولایه>آمده است . و اما این نام انتخاب شده (الذرایه فى حدیث الولایه) که در کتاب <الغدیر فى التراث الاسلامى >نیزهمین آمده است , نامى است که سید بن طاووس در اقبال گفته و تصریح به نامگذارى مؤلف کتابش را به این نام نموده است , و در باقى موارد چنین تصریحى نیست , و یا اگر باشد کلام سید در این نوع موارد ـ بع علت دقت بیش از حد او ـبر دیگران مقدم است . و کلمهء کتاب را که سید در ابتداى این نام آورده ظاهراً جزو آن نیست . همچنین مؤلف کتاب , دراکثر موارد با شهرت سجستانى و گاهى سجزى و در بعضى شجرى و در یک مورد سجرى آمده , و نیز کنیهء او در اکثرموارد ابوسعید و در اقبال ابو سعد است .
لازم به ذکر است که در مناقب ابن شهر آشوب و بحار و اثبات الهداه و نهج الایمان لقب شجرى آمده است , و درالغدیر (علامهء امینى ) و نیز الغدیر فى التراث الاسلامى (سید عبدالعزیز طباطبائى ) ص 99ش 26با اینکه نام سجستانى و سجزى بیان شده , ارجاع به مناقب داده اند, و این بیانگر این است که این دو محقق نام شجرى را تصحیف یا اشتباه مؤلف و یا ناسخ از کلمهء سجزى پنداشته اند!؟
نتیجه اینکه این دو نام ظاهراً یک مؤلف هستند و کتاب نیز یک کتاب بیشتر نیست و نام سجستانى که در اکثر سجزى گفته شده براى مؤلف صحیح تر به نظر مى رسد. در اینجا چند مورد را بیان مى نمائیم : لسان المیزان ج 6ص 32 33سیر أعلام النبلاء ج 18ص 533 البدایه و النهایه ج 12ص 135 طبقات الحفاظ ج 1 446 مرآه الجنان ج 3ص 122 شذرات الذهب ج 3ص 357
3 مؤلف کتاب در اکثر موارد و تقریباً موارد و تقریباً تمام کتب رجالى عامه به مذهب قدریّه نسبت داده شده و دراقبال و اثبات الهداه او را از عامه و در الذریعه او را از شیعیانى که از باب تقیه خود را معتزلى مى نموده اند دانسته است .از جمله این موارد بحار ج 40ص 15ش 31است .
4 در اکثر بلکه تمام موارد شهادت به وثاقت مؤلف و دقت او در ضبط و نقل احادیث داده اند.
5 در لسان المیزان ج 2ص 33ش 1552از قول زاهر شحامى نقل نموده که مؤلف کتابهایش را وقف نموده , و به احتمال زیاد این کتاب نیز جزو آنها بوده است .
6 این کتاب از مصادر عامى کتاب <اثبات الهداه>است که شیخ حر عاملى با واسطه از آن کتاب ها نقل نموده است .
7 کتابى به نام <کتاب فى طرق من کنت مولاه >از معاویه سجزى نیز آمده است .
];ّّلدرایه لحدیث الولایه (سجستانى ) = الدرایه فى حدیث الولایه (عربى , خطى )
86 در صحنهء غدیر (فارسى , چاپى )
محمد مهدى بن محمد على رکنى (یزدى خراسانى ).
اداره امور فرهنگى آستان قدس , مشهد, سال 1410ق , 1360ش .
رقعى , 195ص .
در این کتاب بر نتیجه گیرى از واقعهء غدیر تأکید شده و در آن از مقالات و گفتار دیگران نیز استفاده شده است .عناوین ابواب کتاب چنین است : مقدمه 1 آیهء تبلیغ , 2 آیهء اکمال , 3 غدیر چیست ؟ 4 غدیر خم کجاست ؟ 5 عیدغدیر, 6 عید غدیر سنت اسلامى است , 7 حدیث تهنیت , 8 روز غدیر از ایام الله است , 9 ولاء زعامت (از مرتضى مطهرى ), 10 اعتراف محدثان اهل سنت به درستى حدیث غدیر و تواتر آن , 11 تألیفات اختصاصى دربارهء حدیث غدیر, 12 در حضور پیامبر (ص ), 13 خطبه رسول اکرم (ص ) در غدیر خم همراه با ترجمه (که عربى در سمت راست و فارسى در چپ است , 14 پژوهشى در معناى مولى , 15 پاسخ یک سؤال , 16 شیعهء پیامبر (ص ) نه شیعه ءعلى (ع ).
در پایان چند مقاله از افراد مختلف ذکر اسمشان , از کتاب یا از گفتارشان آمده است . نیز در این کتاب ترجمهء خطبه ءغدیر و بازنگرى به موضوع امامت آمده است .
87 الدره الغریه و التحفه العلویه (عربى , خطى )
محمد على بن ابى القاسم اردوبادى (نجفى ) م 1380ق .
الذریعه ج 8ص 104ش 384
در این کتاب ابتدا طرق حدیث غدیر آمده , و سپس در دلالت آنها بحث شده و در آخر اشعار غدیر آورده شده است .
نکته قابل توجه :
چنانچه علامه حاج آقا بزرگ به نقل از مؤلف فرموده , کتاب حدود دویست صفحه است .
88 دریا در غدیر (فارسى , چاپى )
ثابت محمودى (متخلص به سهیل )
چاپ اول : سازمان تبلیغات اسلامى (حوزهء هنرى ), تهران , سال 1364ش .
چاپ دوم : سال 1405ق , 1365ش .
رقعى 96ص .
این کتاب مجموعه شعرى دربارهء غدیر است .
89 دعاء الهداه الى أداء حق الموالاه, 10ج (عربى , خطى )
عبیدالله بن عبدالله حسکانى (حاکم , حنفى ) م قرن 5
شواهد التنزیل لقواعد التفضیل (از مؤلف ) ج 1ص 190
اقبال الاعمال ص 453.
ریاض العماء ج 3ص 298
الذریعه ج 8ص 196ش 765
فهرست کتابخانهء سید بن طاووس ش 190
نکات قابل توجه :
1 مؤلف در کتاب خود شواهد التنزیل بعد از اینکه طرقى براى نزول آیهء <یا ایها الرسول …>در شأن امیرالمؤمنین (ع ) در روز غدیر بیان نموده بعد از شمارهء 146گفته که طرق این حدیث را در کتاب <دعاه الهداه الى أداء حق الموالاه>در ده جلد مفصلاً آورده ام .
2 این کتاب جزو کتابهاى کتابخانهء سید بن طاووس بوده و او نیز در اقبال و طرائف از آن نقل نموده است .
3 مؤلف کتاب از افراد مشکوک العقیده است و دربارهء مذهب او اختلاف است . چنانچه علامه حاج آقا بزرگ گفته :اکثر علماى شیعه اعتراف به تشیع او دارند چرا که او بسیار تقیه مى نموده است ولى سید بن طاووس او را ازبرجستگان علماى عامه مى داند, و نیز ذهبى در سیر أعلام النبلاء ج 18ص 269ش 136و الجواهر المضیئه فى طبقات الحنفیه ج 2ص 1897او را از پیروان مذهب حنفى دانسته اند.
90 دلیل النص بخبر الغدیر على امامه امیرالمؤمنین (ع ) (عربى , چاپى )
محمد بن على کراجکى (ابوالفتح , قاضى ) م 449ق .
تحقیق : اسامه آل جعفر.
مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث , قم , سال 1410ق .
وزیرى , 34ص .
عوالم العلوم 315ص 357ش 414
تراثنا شمارهء 21ص 421ـ 454
در این کتاب ابتدا مقدمه اى از محقق در هشت صفحه دربارهء منافقین و دشمنان امیرالمؤمنین (ع ) و حسادت آنهانسبت به آن حضرت در باب فضایل , خلافت , امامت و مسئلهء غدیر و سپس عکس از اول و آخر نسخه خطى کتاب است .
پس از آن کتاب شروع شده که ابتدا چهار سوال را از قول شخصى مطرح کرده و سپس یک به یک به طور کلامى وعلمى از آنها جواب داده شده است . سئوالات از این قرار هستند: 1 نظر به اینکه بعضى حدیث غدیر را باطل مى داننددلیل آن چیست ؟ 2 چرا کلمهء مولى به معنى اولى است و آن یکى از اقسام مولى است ؟ 3 چرا مراد از اولى ـ بعد ازثبوتش ـ فقط معنایى است که شما مى گویید؟ 4 به چه دلیل کسیکه اولى باش د امام است ؟
مؤلف در تمام جوابها به آیات قرآن استدلال کرده , به خصوص در جواب از سوال دوم که ده آیه آورده و به نظرلغویین استناد نموده است .
در آخر بخشى با عنوان <فضل و زیاده>دارد که دربارهء خلافت امیرالمؤمنین (ع ) است , و سرانجام مصادر تحقیق که اکثراً از عامه است بیان شده است .
نکان قابل توجه :
1 چاپ معرفى شده , در مجلهء تراثنا شمارهء بیست ویکم آمده است .به آخراین شماره ص 421لى 454راجعه شود.
2 نسخه اى خطى از این کتاب در کتابخانهء آستان قدس رضوى به شمارهء 226همراه با کتاب <کنزالفوائد>مراجعه شود.
3 این کتاب تماماً در کتاب <کنزالفوائد>آمده است .
4 مؤلف کتاب دیگرى در غدیر به نام <عده البصیر فى حجج یوم الغدیر>دارد.
( ذ )
91 ذکرى عید الغدیر (عربى , چاپى )
تدوین : موسى بن محمد على یعقوبى (نجفى ) .
چاپ : چاپخانهء علمیه ,نجف , سال 1371ق , 1951م .
؟,104ص .
این کتاب شامل مجموعه مقالات و قصاید دربارهء غدیر است .
92 ذکرى عیدالغدیر(عربى , چاپى )
جمعى از روحانیون کربلا.
مکتب ذکریات المعصومین (ع ), کربلا, سال 1385ق .
رقعى , 32ص .
کتاب شامل ده بخش است :
1 غدیر در گفتار: شامل هشت نکته دربارهء غدیر. 2 گفتار ناشر: نکته اى در غدیر.3 گزیده هایى از خطبهء پیامبر(ص ) در روز غدیر: فقط قطعاتى از خطبه آورده شده و سپس مقالات و اشعارى از افراد آورده شده است . 4 عیدغدیر: شعرى از محسن بن محمد حسن (ابوالحب ). 5 غدیر خم : مقاله اى از سید احمد فالى شامل پنج بخش . 6یادى از تجمع غدیر: شعرى از سید مجتبى حسینى . 7 غدیر: مقاله اى از م . ث . 10 غدیر در قرآن : مقاله اى از ص . م .ح . شامل استدلال بر سه آیه از قرآن . و در آخر فهرست مطالب .
نکات قابل توجه :
1 در آخر کتاب مى گوید: موارد دیگرى نیز بود که به علت کمى وقت , فرصت درج و اضافه آنها نبوده است .
2 در تراثنا شمارهء 28(عبدالجبار رفاعى ) ص 134ش 1700با اینکه همین چاپ را با خصوصیاتش آورده ولى تعداد صفحات را 23معرفى نموده که ظاهراً با عدد 32اشتباه شده است .
3 این کتاب شمارهء چهارم از سلسله کتب به نام <ذکریات معصومین (ع ) است .>
ذکریات المعصومین (ع ), ج 4= ذکرى عیدالغدیر(عربى , چاپى )];ک ک ِ]
