از مقدس ترین و با فضیلت ترین زیارتهایی که در فرهنگ دینی و روایات اسلامی بیان شده است ، زیارت قبر سیدالشهداء (ع) در کربلاست و برای زیارت هیچ امامی ، حتی زیارت قبر رسول خدا صلی الله علیه و آله به این اندازه سفارش و دستور نیست . در احادیث ، گاهی

صفحه 208

زیارت امام حسین (ع) از زیارت کعبه هم برتر و بالاتر به حساب آمده و برای زیارت آن حضرت ، پاداشی برابر دهها و صدها حج و عمره بیان شده است و لحن روایات ، بگونه ای است که آن را برای یک شیعه درحد یک « فریضه » می شمارد و ترک آن را ناپسند می داند و هیچ عذر و بهانه و خوف و خطر را مانع از آن به حساب نمی آورد و ترک آن را جفا می داند . از امام صادق (ع) روایت است : « زیارَهُ الحُسَینِبنِ عَلِی واجِبَهٌ عَلی کل مَنْ یقرُلِلحُسَینِ بِالا مامَهِ مِنَاللهِ عَزوَجَل »(561) زیارت حسین بن علی علیهما السلام ، بر هرکس که او را از سوی خداوند ، « امام » می داند واجب است .

میان عقیده به امامت و دیدار امام ( چه در حال حیات و چه پس از مرگ ) نوعی ملازمه است و در روایات ، به این نکته اهمیت داده شده است . زیارت خائفانه سیدالشهداء هم ارج بیشتر و ثواب افزونتری دارد . این ، هم نشانه تأثیر اجتماعی « زیارت » و هم میزان عشق و فداکاری « زائر » است . امام صادق (ع) به « ابن بکیر » که سخن از خوف و هراس در راه زیارت سیدالشهداء می گفت ، فرمود : آیا دوست نداری که خداوند ، تو را در راه ما ترسان ببیند ؟ …(562) و در حدیثی که زراره از امام باقر (ع) درباره زیارت خائفانه آن حضرت می پرسد ، حضرت پاسخ می دهد : خداوند ، از هراس قیامت ، ایمنش می دارد .(563)امام صادق (ع) نیز به « محمدبن مسلم » که با خوف و هراس به زیارت سیدالشهداء می رفت ، فرمود : هرچه مسأله دشوارتر و پر مخاطره تر باشد ، پاداش زیارت هم به اندازه آن است و هرکس خائفانه قبر آن حضرت را زیارت کند ، خداوند ، هراس او را در روزقیامت ، ایمن می سازد : « ما کانَ مِنْ هذا اَشَد فَالثوابُ فیهِ عَلی قَدرِ الخَوْفِ وَ مَنْ خافَ فی اِتیانِهِ آمَنَ اللهُ رَوْعَتَهُ یوْمَ یقومُ الناسُ لِرَب العالَمین … »(564) در حدیث مفصلی

صفحه 209

، امام صادق (ع) به ثوابهای آن اشاره کرده ، می فرماید : کسی که هنگام زیارت آن حضرت ، دچار ستم سلطانی شود و او را در آنجا بکشند ، با اولین قطره خونش ، همه گناهانش بخشوده می شود و هر که در این راه به زندان افتد ، در مقابل هر روزی که زندانی و اندوهگین گردد ، در قیامت برایش یک شادی است ، و اگر در راه زیارت ، کتک بخورد ، برای هر ضربه ای یک حوری بهشتی است و در برابر هر درد و رنجی که بر جسمش وارد می شود ، یک « حسنه » برای اوست .(565)و می فرماید : « مَنْ اَتی قَبرَالحُسَینِ عارِفا بِحَقهِ غَفَرَاللهُ ما تَقَدمَ مِن ذَنبِهِ وَ ما تَأخرَ » .(566) هر که عارفانه قبر سیدالشهداء را زیارت کند ، خداوند گناهان گذشته و آینده اش را می آمرزد .

آری … برای رسیدن به کربلا ، باید اراده ای آهنین ، قلبی شجاع ، عشقی سوزان داشت و در این سفر ، باید رهتوشه ای از صبر و یقین ، پاپوشی از « توکل » ، سلاحی از « ایمان » و مرکبی از « جان » داشت تا به منزل رسید ، چرا که راه کربلا ، از « صحرای عشق » و « میدان فداکاری » و پیچ و خم خوف و خطر می گذرد . پاداشهای زیارت کربلا نیز شگفت است . از قبیل : پاداش نبرد در رکاب پیامبر و امام عدل ، اجر شهیدان بدر ، ثواب حج و عمره مکرر ، پاداش آزاد کردن هزار بنده و آماده کردن هزار اسب برای مجاهدان راه خدا و … (567) البته تفاوت اجر و ثواب ، به معرفت زائر و کیفیت زیارت و شرایط اجتماعی هم بستگی دارد . کربلا ، از یک سو ، سمبل مظلومیت اهل بیت و امامان شیعه است ، از سویی دیگر مظهر دفاع بزرگ آل علی و عترت پیامبر از اسلام و قرآن . توجه و روی آوردن به مزار سیدالشهداء ، در واقع تکرار همه روزه و همواره حق و یادآوری مظلومیت است . اگر کعبه و حج و نماز و جهادی هم باقی مانده است ، به برکت شهید عاشوراست که احیاءگر دین شد و اسلام ، تا همیشه مدیون « ثارالله » است . خصومت دشمنان اسلام نیز با حسین (ع) و مرقد او ، از همین جاست . زیارت آن حضرت ، همیشه با سختی و هراس و موانع ، روبه رو بوده است . شوق زیارت کربلا ، از آغاز در دل شیعیان حق طلب و انسانهای آزاده و فضلیت خواه بوده است . شیفتگان سیدالشهداء در این راه حاضر به بذل جان و مال و دست و پا بوده اند و « راه بسته کربلا » همیشه چون حسرتی بر دل شیعه بوده است ، چه در دوره امویان و عباسیان ، چه در عصر حکومت بعثیان و در تاریخ معاصر ، و آرزوی « باز شدن راه کربلا » همواره چون مشعلی در دل عاشقان حسین (ع) روشن بوده و تلخیهای هجران را با این « امید » تحمل می کرده اند . زائر حسین (ع) ، عاشقی از خود گذشته است و زیارت کربلا ، عبادتی خدایی و ملکوتی .

صفحه 210

امام صادق (ع) فرمود : « اِذا اَرَدْتَ الحُسَینَ فَزُرْهُ وَ اَنْتَ حَزینٌ مَکرُوبٌ شُعْثا غُبرا جائِعا عَطشانا »(568) هرگاه خواستی حسین (ع) را زیارت کنی ، با حالتی اندوهگین و پررنج ، خاک آلوده و پژمرده ، گرسنه و تشنه زیارت کن … ( در حدیث دیگری است که : ) چون حسین بن علی اینگونه به شهادت رسید(569) . به قول حافظ :

نیازمند بلا ؛ گو رخ از غبار مشوی

که کیمیای مراد است ، خاک کوی نیاز

غبار راه زیارت کربلا ، خود ، طراوت و پاکی است و این آشفتگی و افسردگی ، نشاط روح عاشق است .

از شیشه غبار غم نمی باید شست

وزدل ، رقمِ « اَلم » نمی باید شست

پایی که به راه عشق شد خاک آلود

با آب حیات هم نمی باید شست (570)
561 – وسائل الشیعه ، ج 10 ، ص 346 ، امالی صدوق ، ص 123 . در « مزار » شیخ مفید ، ص 26 چنین است ( از امام باقر (ع) ) : مُرُوا شیعَتَنا بِزِیارَهِ قَبرِالحُسَینِبنِ عَلِی علیهما السلام فَإ ن إ تیانَهُ مُفتَرَضٌ عَلی کل مُؤ مِنٍ یقِر لِلحُسَینِ (ع) بِالا مامَهِ مِن اللهِ عَز وَ جَل .562 – همان ، 345 ، بحار الا نوار ، ج 98 ، ص 11 .563 – کامل الزیارات ، ص 125 ، وسائل الشیعه ، ج 10 ، ص 356 .564 – وسائل الشیعه ، ج 10 ، ص 357 ، بحار الا نوار ، ج 98 ، ص 11 ، کامل الزیارات ، ص 127 .565 – کامل الزیارات ، ص 124 ( نقل به تلخیص ) .566 – امالی صدوق ، ص 197 .567 – در منابعی همچون : کامل الزیارت ، وسائل الشیعه ، بحار الا نوار ، ثواب الا عمال و . . . احادیثش آمده است .568 – وسائل الشیعه ، ج 10 ، ص 414 .569 – بحار الا نوار ، ج 98 ، ص 142 .570 – مشفقی دهلوی .