نویسنده: آیت الله سیّدعلی حسینی میلانی

از جمله مطالب قابل بحث در موضوع مهدویت این است که حضرت امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اهل بیت علهیم السلام است.
رسول خدا صلى الله علیه وآله به صراحت بیان مى دارد که مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اهل بیت ایشان است، همو که زمین را پس از فراگیر شدن ظلم و جور، از عدل و داد سرشار خواهد کرد.
این که مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اهل بیت است، به صورت متواتر در احادیث پیامبر خدا صلى الله علیه وآله مورد تأکید قرار گرفته است، هم چنان که پیش تر این مطلب را در عبارات بعضى از علماى اهل سنّت مشاهده نمودید… حال به برخى از این احادیث اشاره مى کنیم:
احمد بن حنبل، ابوداوود، ترمذى و دیگران با عبارات مختلف این روایت را ذکر کرده اند که ما به نقل آن از مسند احمد بسنده مى کنیم، او این گونه آورده است که رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود:
لا تقوم الساعه حتّى یلی رجل من أهل بیتی یواطئ اسمه اسمی؛(1)
قیامت برپا نخواهد شد مگر آن که پیش از آن، مردى از اهل بیت من که هم نام من است، سرپرستى جامعه را به عهده مى گیرد.
ابن ماجه در باب «خروج المهدى» مى نویسد:
على علیه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود:
المهدی منّا أهل البیت یصلحه الله فی لیله؛(2)
مهدى از ما اهل بیت است که خداوند کار او را در یک شب، سامان مى دهد.
احمد بن حنبل نیز در این باره حدیثى را از ابوسعید خدرى نقل مى کند که رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود:
لا تقوم الساعه حتّى تمتلئ الأرض ظلماً وعدواناً.
قال: ثمّ یخرج رجل من عترتی ـ أو من أهل بیتی ـ یملأها قسطاً وعدلاً کما ملئت ظلماً وعدواناً؛(3)
قیامت برپا نخواهد شد مگر آن که زمین از ظلم و تجاوز پر شود، آن گاه مردى از عترت ـ یا اهل بیت (4) من ظهور مى کند و پس از فراگیر شدن ظلم و تجاوز، زمین را از عدل و داد پر مى سازد.
حاکم نیشابورى نیز همین حدیث را با همین سند و با عبارت «اهل بیتى؛ اهل بیت من» و بدون تردید بین «عترتى» و «اهل بیتى» نقل کرده، آن گاه مى نویسد:
این حدیث شرایط صحّت از نظر بخارى و مسلم را داراست، اما آن ها این حدیث را در صحیح خویش ثبت نکرده اند.
شمس الدین ذهبى نیز در تلخیص خود، با دیدگاه حاکم نیشابورى موافقت کرده است.(5)
حاکم نیشابورى در جاى دیگرى همین حدیث را با لفظ «مِن عترتى؛ از عترت من» از ابوسعید خدرى نقل مى کند و مى گوید: این حدیث شرایط صحّت از نظر مسلم را داراست.
ذهبى نیز این دیدگاه حاکم را تأیید کرده است.(6)

مهدى علیه السلام از فرزندان فاطمه علیها السلام
دسته اى دیگر از روایات، مهدى علیه السلام را از فرزندان فاطمه علیها السلام دانسته اند. در زیر این روایات را مى آوریم:
ابوداوود، ابن ماجه و دیگران با عبارات مختلف نقل مى کنند که امّ سلمه مى گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود:
المهدی من عترتى من ولد فاطمه؛(7)
مهدى از عترت من و از فرزندان فاطمه است.
حاکم نیشابورى و ذهبى نیز از سعید بن مسیّب روایت کرده اند که امّ سلمه مى گوید:
از رسول خدا صلى الله علیه وآله شنیدم که از مهدى علیه السلام یاد مى کرد و مى فرمود:
نعم، هو حقّ وهو من بنی فاطمه؛(8)
آرى، او یک حقیقت و از فرزندان فاطمه است.
صاحب کتاب التاج اَسناد ابوداوود و حاکم نیشابورى را صحیح دانسته است.(9)

مهدى علیه السلام از فرزندان امام حسین علیه السلام
در روایات فراوان دیگری آمده است که مهدی علیه السلام در شمار فرزندان امام حسین علیه السلام قرار دارد. در این جا به ذکر سه مورد از این روایات بسنده می کنیم:

روایت نخست.
رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود:
لولم یبق من الدنیا إلاّ یوم واحد لطّول الله عزّوجلّ ذلک الیوم حتّی یبعث فیه رجلاً من ولدی اسمه اسمی؛
اگر تنها یک روز از عمر دنیا باقی مانده باشد خداوند آن روز را طولانی می کند تا مردی از فرزندانم را که هم نام من است در آن روز برانگیزد.
در این هنگام سلمان فارسی برخاست و گفت: ای رسول خدا! او از نسل کدام یک از فرزندان شماست؟
رسول خدا صلی الله علیه وآله دستش را بر روی شانه امام حسین علیه السلام زد و فرمود:
من وَلَدی هذا؛
از نسل این فرزندم.
این روایت در منابع مختلف نقل شده است. از جمله ابوالقاسم طبرانی، ابن عساکر دمشقی، ابونعیم اصفهانی، ابن قیم جوزیه، یوسف بن یحیی مقدسی، شیخ الإسلام جوینی و ابن حجر مکّی صاحب کتاب الصواعق المحرقه آن را نقل کرده اند.(10)

روایت دوم.
رسول خدا صلی الله علیه وآله در آخرین روزهای زندگی خویش که در بستر بیماری به سر می برد به پاره تن خود حضرت زهرا علیها السلام چنین فرمود:
ما یبکیک یا فاطمه! اما علمت أنّ الله الّطع إلی الأرض إطّلاعه فاختار منها أباک فبعثه نبیّاً؛ ثمّ اطّلع ثانیه فاختار بعلک.
فأوحی إلی فأنکحته إیّاک واتّخذته وصیّاً.
أما علمت أنّک بکرامه الله إیّاک زوّجک اعلمهم علماً، وأکثرهم حلماً، وأقدمهم سلماً؛
فاطمه! چرا گریه می کنی؟ مگر نمی دانی که خداوند به زمین نگاهی افکند، پدرت را از میان اهل زمین برگزید و او را به پیامبری مبعوث کرد؟ و دیگر بار خداوند به زمین نگاه کرد، همسر تو را برگزید. پس به من وحی فرمود که تو را به ازدواج او درآورم و او را به عنوان وصی خود انتخاب نمودم؟
مگر نمی دانی که خداوند برای تعظیم و بزرگداشت تو کسی را به همسریت درآورد که نخستین مسلمان، عالم ترین و بردبارترین مردم است؟
در این هنگام فاطمه علیها السلام خندید و شاد شد؛ رسول خدا صلی الله علیه وآله که می خواست بیش از پیش فاطمه علیها السلام را خوشحال کند به او فرمود:
ومنّا مهدی الأمه الّذی یصلّی عیسی خلفه؛
افزون بر این، مهدی این امت که عیسی پشت سرش نماز می گزارد، از ماست.
آن گاه دست بر شانه ی امام حسین علیه السلام نهاد و فرمود:
من هذا مهدی الأمه؛
مهدی این امت از نسل این است.
ابوالحسن دارقطنی، ابوالمظفر سمعانی، ابوعبدالله گنجی و ابن صبّاغ مالکی این روایت را نقل کرده اند.(11)

روایت سوم.
رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود:
یخرج المهدی من ولد الحسین من قبل المشرق، لو إستقبلته الجبال لهدمها واتّخذ فیها طرقاً؛
مهدی که از فرزندان حسین است، از سمت مشرق، قیام و ظهور می کند و اگر کوه ها در برابر او قرار گیرند آن ها را نابود و راه هایی در دل آن ها ایجاد خواهد نمود.
این روایت را نعیم بن حمّاد در کتاب الفتن، طبرانی، ابونعیم اصفهانی و مقدسی نگارنده کتاب عقد الدرر فی أخبار المنتظر نقل کرده اند.(12)

پی نوشت ها :

1- مسند احمد: 1 / 376، سنن ابى داوود: 4 / 151، صحیح ترمذى: 3 / 343.
2- سنن ابن ماجه: 2 / 1367.
3- مسند احمد: 3 / 36.
4- تردید از راوى است.
5- المستدرک على الصحیحین (چاپ شده به همراه تلخیص المستدرک ذهبى): 557/4
6- همان:558/4.
7- التاج الجامع للأصول: 343/5، سنن ابى داوود:310/2 و ر.ک: المستدرک على الصحیحین: 557/4، سنن ابن ماجه: 1368/2.
8- المستدرک على الصحیحین (چاپ شده به همراه تلخیص المستدرک ذهبى): 4 / 557.
9- التاج الجامع للأصول: 5 / 343.
10- المعجم الکبیر: 10 / 166، حدیث 10222، با اندکی تفاوت، عقد الدرر فی أخبار المنتظر: 56، فرائد السمطین: 325/2، به نقل از حذیفه بن یمان، الصواعق المحرقه: 249.
11- البیان فی أخبار صاحب الزمان تألیف گنجی شافعی (چاپ شده در ضمن کفایه الطالب): 502، الفصول المهمّه تألیف ابن صبّاغ مالکی: 296.
12- الفتن:171/1، حدیث1095، عقد الدرر فی أخبار المنتظر: 282، به نقل از طبرانی وابونعیم اصفهانی. برای آگاهی بیشتر ر.ک: الحاوی للفتاوی: 66/2. در این منبع این روایت به نقل از ابن عساکر آمده است.
منبع مقاله :
حسینی میلانی، علی؛ (1390)،موعود آسمانی (پژوهشی در امامت حضرت امام مهدی(علیه السلام) از دیدگاه مسلمانان)، قم: الحقایق، چاپ اول