الف – آیین نامه مقررات بهداشتی و بررسی وضعیت بهداشت مساجد
این آیین نامه توسط مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به شرح زیر تدوین شده است.
1- کارکنان آبدارخانه و تمام کسانی که با توزیع آب و چای و هر نوع مواد غذایی سروکار دارند موظفند کارت معاینه پزشکی معتبر داشته باشند.
2- کارکنان آبدارخانه و سایر افرادی که با توزیع مواد غذایی سروکار دارند باید ملبس به روپوش به رنگ روشن بوده و همواره بهداشت فردی را به طور کامل رعایت نمایند.
3- آبدار و هر یک از کارکنان آبدارخانه باید حوله و صابون اختصاصی برای خود داشته باشند.
4- جعبه کمک های اولیه با تمام وسایل و لوازم مربوطه باید در آبدارخانه وجود داشته باشد.
5- کارکنان قسمت کفشداری موظفند هنگام کار از روپوش و دستکش و همچنین ماسک مخصوص استفاده نمایند.
6- توزیع هر نوع البسه مخصوص عزاداری و نیز چادر و مقنعه و استفاده از آن ها به صورت مشترک در مساجد ممنوع است.
7- در مساجد فاقد صندلی و مبلمان، بردن کفش به داخل مسجد تحت هر عنوان ممنوع است.
8- استعمال دخانیات در داخل مساجد اکیداً ممنوع است.
9- بیتوته کردن و خوابیدن هر فرد در داخل مسجد به هر عنوان ممنوع است (جز در موارد احیاء و اعتکاف و مراسم مذهبی مشابه).
10- ظروفی که برای توزیع میوه، شیرینی، خرما و امثال آن ها مورد استفاده قرار می گیرند باید از انواع سالم و بهداشتی بوده، کاملاً شستشو و با وسیله تمیز و عاری از آلودگی خشک شود.
11- توزیع آب، شربت، چای و امثال آن ها در مساجد فقط در لیوان های یکبار مصرف بهداشتی مجاز است.
12- چنانچه میوه در مسجد توزیع می شود، باید در محل مخصوص شستشو و گندزدایی و سپس توزیع شود.
13- وجود سطل زباله درب دار قابل شستشو و بهداشتی و دارای کیسه زباله به تعداد کافی در تمام قسمت های مسجد اعم از داخل آبدار خانه، صحن و حیاط، وضو خانه، توالت و دستشویی الزامی است.
14- هر نوع فرش و گلیم و پوشش کف و نیز پرده های مسجد باید همواره پاکیزه و عاری از گرد و غبار باشد.
15- قفسه و گنجه مخصوص نگهداری ظروف باید تمیز و مجهز به درب و شیشه و قابل نظافت بوده و فاصله کف آن از زمین حداقل 20 سانتی متر باشد.
16- وجود قفسه مخصوص نگهداری موقت کفش با ظرفیت و تعداد کافی خانه بندی در مساجد فاقد صندلی و مبلمان الزامی است.
17- قفسه مخصوص نگهداری کفش و میز کار جلوی محل کفشداری باید از جنس مقاوم و سالم، بدون شکستگی و ترک و زنگ زدگی و همواره تمیز و پاکیزه باشد. همچنین لازم است فاصله کف قفسه و میز کار موضوع این ماده از زمین حداقل 20 سانتی متر باشد.
18- در مساجد مجهز به صندلی، صندلی ها باید سالم، بدون شکستگی، پوسیدگی، پارگی، زنگ زدگی و همواره تمیز و پاکیزه باشد و هنگام استفاده و نشست و بر خاست استفاده کنندگان ایجاد سر و صدا ننمایند.
19- حضور یک نفر کارگر با لباس کار و چکمه و دستکش لاستیکی برای استقرار مستمر و نظافت محوطه وضوخانه و توالت و دستشویی ضروری است.
20- حضور تعداد کافی کارگر کفشدار به تناسب تعداد مراجعین به مسجد الزامی است.
21- کف قسمت اصلی مسجد باید از جنس مقاوم و قابل شستشو و بدون فرو رفتگی بوده و هنگام تردد ایجاد گرد و خاک ننماید.
22- دیوار قسمت ساختمان اصلی مسجد باید از جنس مقاوم و به نحوی باشد که از ورود حشرات و جوندگان در امان بوده و صاف و به رنگ روشن و قابل نظافت باشد.
23- در و پنجره های مسجد باید سالم بدون شکستگی، ترک خوردگی و زنگ زدگی و همواره تمیز و پاکیزه بوده تا از ورود حشرات جلوگیری بعمل آورد.
24- سقف باید از جنس مقاوم و به رنگ روشن و قابل نظافت باشد.
25- پوشش سطح حیاط و صحن مسجد باید از جنس مقاوم و قابل شستشو و دارای شیب کافی به طرف چاه فاضلاب و همواره تمیز و پاکیزه باشد.
26- دیوارهای صحن و حیاط مسجد باید سالم و مقاوم در مقابل جوندگان و پوشش سطح داخلی آن قابل نظافت و حتی المقدور صاف باشد.
27- قسمت اصلی مسجد باید مجهز به سیستم قابل قبول و بهداشتی برای تأمین حرارت و برودت و تهویه، متناسب با فضای مسجد و جمعیت استفاده کننده، باشد.
28- پیش بینی لازم برای تأمین نور به صورت طبیعی یا مصنوعی در تمام قسمت های مسجد اعم از داخل آبدارخانه، کفشداری، وضوخانه، توالت و دستشویی با رعایت کامل مسائل ایمنی ضروری است.
29- آب مصرفی در تمام قسمت های مسجد باید سالم و مورد تأیید مقامات بهداشتی باشد.
30- فاضلاب تولیدی در آبدارخانه، حیاط، توالت و دستشویی و وضوخانه باید به طریقه بهداشتی دفع گردد.
31- وجود وضوخانه با شرایط مناسب بهداشتی و ظرفیت کافی به تناسب تعداد مراجعین به مسجد اجباری است.
32- کف قسمت وضوخانه باید از جنس مقاوم و قابل شستشو و دارای شیب کافی بطرف کف شور و چاهک فاضلاب باشد.
33- پوشش سطح داخلی دیوارهای قسمت وضوخانه باید از کف تا زیر سقف از کاشی، سنگ یا سرامیک و یا حداقل سیمان صاف تخته ماله ای و لیسه ای و به رنگ روشن و همواره تمیز و پاکیزه باشد.
34- شیرهای برداشت قسمت وضوخانه باید همواره سالم و بدون اینکه موجب پراکندگی و ترشح آب شود، قابل استفاده بوده و تعداد آن ها متناسب با مراجعین به مسجد در ساعات و ایام حداکثر مراجعه به مسجد باشد.
35- وجود ظرف محتوی صابون مایع در مجاورت هر شیر برداشت در قسمت وضوخانه اجباری است.
36- وجود تعداد کافی توالت بهداشتی به تناسب تعداد مراجعین به مسجد در ساعات و ایام با حداکثر مراجعه ضروری است.
37- کف توالت باید از جنس مقاوم و قابل شستشو، دارای شیب بطرف سره و چاهک توالت بوده و همواره تمیز و پاکیزه باشد.
38- استفاده از سره توالت ساخته شده از جنس مقاوم، صاف، صیقلی و بدون شکستگی، قابل شستشو و مجهر به شتر گلو الزامی است.
39- دیوارهای توالت باید از کف تا زیر سقف از کاشی، سنگ و یا سرامیک به رنگ سفید و همواره تمیز و پاکیزه باشد.
40- سقف توالت باید صاف و از جنس مقاوم و به رنگ روشن و همواره تمیز باشد.
41- وجود شیر برداشت (حتی المقدور مجهز به شلنگ خرطومی) در داخل هر توالت الزامی است.
42- پیش بینی لازم برای تهویه کامل و نیز جلوگیری از ورود حشرات به داخل محوطه عمومی و هر یک از توالت ها بعمل آید.
43- وجود تعداد کافی دستشویی بهداشتی متناسب با تعداد مراجعین در ساعات و ایام به حداکثر مراجعه به مسجد الزامی است.
44- کف و دیوارها و سقف محوطه دستشویی باید مطابق مواد 32 و 33 این آیین نامه باشد.
45- استفاده از دستشویی های صاف و صیقل از جنس کاشی یا سرامیک که همواره تمیز و پاکیزه باشد الزامی است.
46- هر دستشویی باید مجهز به ظرف مخصوص محتوی صابون مایع باشد.
47- شیرهای برداشت آب و لوله و مجاری دفع فاضلاب دستشویی ها باید همواره سالم و بدون اینکه ایجاد ترشح نمایند مورد استفاده قرار گیرند.
48- توالت باید دارای درب سالم و بدون شکستگی و ترک خوردگی و زنگ زدگی و فاقد هرگونه درز و فضای باز و به طور کامل قابل بستن بوده و همواره تمیز و پاکیزه باشد.

ب- بخش نامه استاندارد ظروف یکبار مصرف پلاستیکی
این بخش نامه در سال 1387 توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به شرح زیر برای کلیه مسئولین اداری و اجرایی کشور ابلاغ شده است.
شماره : 394270
تاریخ : 87/10/5
دفتر وزیر
جناب آقای …….
با سلام و تحیّات
همانگونه که مستحضرید یکی از اهداف مهم برنامه های توسعه کشور، تأمین، حفظ و ارتقای سلامت می باشد. با عنایت به تغییر الگوی زندگی و صنعتی شدن آن، از عواملی که بر سلامت و امنیت غذایی مؤثر است استفاده از ظروف یکبار مصرف برای نگهداری، حمل و نقل، عرضه و سرو مواد غذایی و آشامیدنی می باشد. شایان ذکر است استفاده از ظروف یک بار مصرف بر پایه پلی استایرنی و مواد مشابه که از مشتقات نفتی بوده، می تواند علاوه بر تهدید سلامتی استفاده کنندگان به دلیل تجربه پذیر نبودن، سال ها در محیط زیست (آب و خاک) باقی بماند و سپس به زنجیره غذایی انسان به عنوان یک آلاینده شیمیایی برگردد.
خوشبختانه با همت و تلاش بخش خصوصی و با اخذ مجوزهای لازم و قانونی و اولین سنتز بیوپلیمر (پلیمرهای زیست تجربه پذیر) در خاورمیانه و کشورمان شروع و با فعال شدن شعبات در سراسر کشور مبادرت به تولید انواع ظروف یک بار مصرف بر پایه گیاهی می نمایند. لذا خواهشمند است دستور فرمایند به منظور ارتقای سطح سلامت جامعه در کلیه مراکز طبخ، تهیه، عرضه و سرو مواد غذایی و آشامیدنی از جمله سلف سرویس ها، رستوران ها، تالارها، پانسیون ها، آبدارخانه های ادارات و … از ظروف یک بار مصرف گیاهی (بر پایه نشاسته ذرت) دارای مجوز قانونی از این وزارتخانه، که نه تنها مشکلاتی برای سلامتی استفاده کنندگان ایجاد نمی کنند، بلکه به دلیل طبیعی بودن پلیمرهای فوق الذکر، زیست تجزیه پذیر بوده و باعث تخریب محیط زیست نمی گردد، استفاده نمایند. (1)
دکتر لنکرانی
وزیر

پی‌نوشت‌ها:

1. به دلیل زیاد بودن تعداد گیرندگان (حدود 37 مورد) و صرفه جویی در فضای کتاب، نام کلیه گیرندگان نامه و گیرندگان رونوشت (15 مورد) حذف شده است.
منبع مقاله :
واحد پژوهش انتشارات اندیشمند، (1390 )، بهداشت مساجد، تهران: اندیشمند، چاپ اول