مترجم: حمید وثیق زاده انصاری

خشم پرخاشگرانه به صورت یک رفتار مهاجمانه و توهین آمیز نسبت به طرف مقابل شناخته می‌شود. از طرفی افرادی که خشم انفعالی از خود نشان می‌دهند عموماً از این طریق نارضایتی و رنجش خود را منتقل می‌کنند و برخی اوقات ترجیح می‌دهند که با کسی که آنها را عصبانی کرده است صحبت نکنند یا کلاً از او دوری کنند. این مقاله در مورد انواع خشم به شما اطلاعاتی ارائه می‌دهد.
خشم یک پاسخ موقت به اتفاقاتی است که به طور فیزیکی، عاطفی و احساسی و یا روان شناختی ما را اذیت می‌کنند. اگر چه خشم بخشی از زندگی ما است اما برخی اوقات کنترل کردن این احساس نیرنگ آمیز می‌تواند دشوار باشد و چون اغلب یک رفتار مستقیم است می‌تواند به افرادی که بیشتر دوستشان داریم آسیب بزند. بر حسب ماهیت آن، خشم می‌تواند به انواع زیر طبقه بندی شود:

خشم منفعل :
در این نوع خشم افراد احساسات خود را با یک روش غیر مستقیم نشان می‌دهند. هیچ ارتباط مستقیمی بین آنها وجود ندارد و در عوض به طور طعنه آمیز و کنایه‌ای منظور خود را منتقل می‌کنند. خشم انفعالی به عنوان یک شکل غیر شفاهی و غیر زبانی از پرخاش تعریف می‌شود چون فرد احساس خود را با پاسخ‌های منفی مثلاً از طریق ژست‌های عصبانی بیان می‌کند. این نوع خشم با زبان منفی بدن مثل بی‌توجهی به مردم، جلوگیری از برخورد چشمی داشتن، نگاه نکردن به طرف مقابل، ژست ضعیف، طفره رفتن، قهر، اخم و ترش رویی همراه است.
در خشم انفعالی، افراد تمایل دارند که از احساسات منفی خود جلوگیری کنند و آنها را بیرون نریزند. در نتیجه یک تغییر جدی در رفتار آنها مثلاً جدایی از جمع دوستان ظاهر می‌شود که باعث می‌شود افراد کنارشان ناراحت شوند. افراد با این نوع خشم، ظاهر آرامی دارند اما در درون اضطراب، پریشانی و آشفتگی را تجربه می‌کنند. آنها با فردی که آنها را عصبانی کرده صحبت نمی‌کنند و به جای آن ناراحتی خود را از راههای غیر مستقیم مثل سخن چینی کردن یا پراکنده کردن شایعات بد خواهانه و وحشتناک علیه طرف مقابل، نشان می‌دهند.

خشم پرخاشگرانه :
خشم پرخاشگرانه به طور مستقیم نشان داده می‌شود و عموماً با طغیان احساسات منفی و غضب شناخته می‌شود. این یک شکل شدید از خشم است که مشکل را به کسی که با او درگیر شده‌اید هجی و القاء می‌کند. این نوع خشم در افراد باعث می‌شود که آنها داد بزنند و این واقعه باعث آسیب زدن به طرف مقابل می‌شود.
این یک روش پرخاشگرانه از بیان احساسات منفی است که باعث می‌شود طرف مقابل تهدید شود، مورد اهانت واقع شود و یا بد رفتاری شود. خشونت‌های جاده‌ای یکی از مهم‌ترین نمونه‌های خشم پرخاشگرانه هستند. ژست‌هایی نظیر اینکه در هنگام برخورد انگشت اشاره‌ی خود را به تندی به طرف مقابل بگیرید نیز به عنوان شکلی از خشم پرخاشگرانه تعریف می‌شود.

خشم مثبت یا جسارتی :
خشم مثبت به عنوان یک روش سالم برای بیان خشم تلقی می‌شود. خشم مثبت به خشمی گفته می‌شود که در آن فرد در طول ارتباط با یک حالت مسئولیت پذیری، منظور خود را منتقل می‌کند. در این نوع خشم پرخاش یا طغیان کنترل نشده احساسات وجود ندارد. هم چنین به رابطه‌ها آسیبی وارد نمی‌شود چون فرد به درستی با دلیل پنهان خشم خود ارتباط برقرار می‌کند و علاوه بر این حاضر است که اگر فردی را عصبانی کرد، به طور کامل مسئولیت آن را برعهده بگیرد.
در این نوع خشم، فرد نسبت به طرف مقابل بی‌احترامی‌ نشان نمی‌دهد و یا از طرف مقابل کینه‌ای به دل نمی‌گیرد. افرادی که خشم مثبت یا جسارتی را از خود بروز می‌دهند در وضعیت‌های خشمگینی یا عصبانیت در رفتار خود افراط نمی‌کنند و یا بی‌ادبانه رفتار نمی‌کنند. هم چنین بر خلاف انواع دیگر خشم، به خاطر ارتباط درست، سوء تعبیری بین آنها به وجود نمی‌آید.

خشم قصاصی :
این نوع خشم همان طور که از اسمش پیداست، ناشی از خطا کاری فرد خشمگین است. این شکلی از خشم پرخاشگرانه است که آتش خشم را علیه فرد مجرم و خطا کار روشن می‌کند. هر گونه اذیت و آزاری از طرف فردی مجرم و یا پاداش نگرفتن فرد از طرف سازمان با وجود اینکه به خوبی کار کرده باشد، دلایل خشم قصاصی هستند.

خشم خود درگیری :
این شکل از خشم با رفتار خود آزاری توصیف می‌شود چون فرد از دست خودش عصبانی است. این خشم خود درگیرانه اغلب منجر به آسیب زدن به خود می‌شود. در این نوع خشم، فرد سعی می‌کند با زخمی کردن بدن خود یا به طریق دیگری مثلاً اعتصاب غذا تنها با هدف آسیب زدن به خود، خود را تنبیه و مجازات کند. داشتن احساس گناه طولانی و زیاد دلیل اصلی خشم خود درگیرانه است. ناتوانی در برقراری ارتباط و یا به انجام نرساندن کامل یک مأموریت منجر به از دست دادن فرصتها می‌شود و باعث می‌شود که فرد احساس خشم خود درگیرانه داشته باشد.

خشم سازنده :
خشم وقتی که در یک جهت درست هدایت شود باعث ایجاد تغییرات مثبت اجتماعی می‌شود. این هدف اصلی استفاده‌ی سازنده از خشم برای حل موضوعاتی است که بر زندگی روزانه‌ی ما تأثیر می‌گذارند. خشم سازنده شامل این است که خشم خود را با هم متحد کرده و به شکل اعتراضات، نشان دهید مثلاً خشم علیه فعالیت‌های غیر قانونی یا تبعیض‌های نژادی. در این نوع خشم، خشم خود را شخصی نمی‌کنید و بیشتر بر روی موضوعاتی تمرکز می‌کنید که بر کل جامعه تأثیر می‌گذارند.

خشم همیشگی :
وقتی که یک شخص سر هر چیز جزیی و بی‌خودی عصبانی می‌شود، به او، دائماً خشمگین گفته می‌شود. این افراد سر چیزهای کوچک از خود خشم نشان می‌دهند. تعجبی ندارد که ماندن با چنین افراد دائم عصبانی باعث سر درد می‌شود. نتیجتاً این افراد در یک حالت خشم دائم هستند که باعث بیماری آنها می‌شود و بر سلامتی عاطفی‌شان تأثیر می‌گذارد. به خاطر داشته باشید خشم یک پاسخ موقت است ولی اگر هر جا و هر زمانی بروز شود باعث می‌شود که بهانه‌ی اذیت و یا حتی سرگرمی دیگران شود.

خشم انتقادی :
افرادی که این نوع خشم را از خود نشان می‌دهند، اغلب دیگران را بد قضاوت می‌کنند و سپس با توضیحات و اظهارات غیر منطقی آنان را کم ارزش می‌کنند. این عادت به دادن نظر اشتباه در مورد دیگران باعث می‌شود که آنها به افرادی منفور تبدیل شوند. آنها دیگران را بد داوری کرده و کوچک می‌شمارند.

خشم پارانویایی :
در این نوع خشم، فرد نوعی بی‌اعتمادی به دیگران را از خود نشان می‌دهد یا به طور غیر ضروری نسبت به دیگران مشکوک می‌شود. او احساس می‌کند که کسی در حال تلاش برای تحقیر کردن یا ترساندن او است. احساس حسادت نسبت به دیگران نیز نشانه‌ای از خشم پارانویایی است چون فرد معتقد است که کسی می‌خواهد آنچه را واقعاً به او تعلق دارد، بدزدد. بنابراین حسادتی که (بر اساس باورهای بی‌اساس) در ذهن او شکل می‌گیرد مسئول خشم پارانویایی است.

خشم بر پایه خجالت :
افرادی که این نوع خشم را از خود نشان می‌دهند، نمی‌توانند به راحتی انتقاد را تحمل کنند. آنها نسبت به کسانی خشمگین می‌شوند که از طریق انتقاد و اظهارات سوزناک آنها را شرمنده یا خجالت زده می‌کنند. حتی یک انتقاد کوچک خشم آنها را برمی‌انگیزاند و باعث می‌شود که آنها از کوره دربروند و یا حتی پرخاش کنند. برای مثال شما ممکن است بدون هیچ نیتی دوست خود را با یک نام اختصاری صدا کنید، حال اگر این نام اختصاری یاد آور رویداد آسیب‌زایی از دوران کودکی از خجالت فردی باشد، صدا کردن او با این نام باعث طغیان خشم او می‌شود.
با توجه به انواع مختلف خشم، یکی می‌تواند بگوید که خشم می‌تواند مخرب (که باعث آسیب زدن به خود یا دیگران می‌شود) و یا سازنده باشد که به طور مستقیم مربوط به موضوعات اجتماعی است. تنها در طول یک مکالمه مثبت و جسورانه است که یکی می‌تواند فرد عصبانی و یا هیجان زده را آرام کند. به خاطر داشته باشید که خشم کنترل نشده می‌تواند به افراد نزدیک و عزیزان شما آسیب بزند در حالی که اگر خشم کنترل شود و به درستی بیان شود به رشد و بهبود روابط بسیار کمک می‌کند.