ملهمه

لَهِمَ، لَهْماً و لَهَماً الشى‏ءَ: إبتلعه بمرّه،
ألهم اللَّه فلاناً خیراً: أوحى إلیه به و لقّنه إیاه و وفقه له،
الإلهام: أن یلقى اللَّه فی نفس الإنسان أمراً یبعثه على فعل الشى‏ء أو ترکه، کأنّه شى‏ء ألقى فی الرُوع.
زنى را که به او الهام شود ملهمه گویند. حضرت فاطمه‏ى زهراء(علیهاالسلام) در بسیارى از مواقع مورد الهام قرار مى‏گرفت. الهام درجه‏اى خفیف از ارتباط عالم معنا با انسان است و با وحى متفاوت است.

بر فاطمه‏ى زهرا علیهاالسلام الهام مى‏شده است

عن موسى بن جعفر عن أبیه (علیهم‏السلام) قال: قال علی بن أبی‏طالب (علیهماالسلام): «فبکى رسول‏اللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) و ضمّها إلیه و قال: موفّقه رشیده مهدیّه «مُلْهِمَه»،
امام کاظم(علیه السلام) از پدران خود نقل فرمودند که امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: پیامبر اکرم(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) گریستند و حضرت زهرا (علیهاالسلام) را به سینه‏ى خود چسباندند و فرمودند: تو یک زن موفقه و رشیده هستى که از سوى خداوند مورد الهام واقع شده و از طرف او هدایت یافته‏اى.» (1)

پی نوشت ها :

1- بحارالانوار، ج 22، ص 492، ر 37 همچنین، ج 81، ص 324، ر 18 ر. ک: لقب رشیده.

ممتحنه

مَحَنَ، مَحْناً فلاناً: إختبره و جرَّبه، او را آگاهانید و آزمود.
إمتحن الشى‏ء: إختبره، آن را آزمود. و منه إمتحان الطلبه،
المِحْنَه: ما یمتحن به الإنسان من بلیّه،
مُمْتَحَنَه: زن آزموده و امتحان شده.
مُمْتَحِنَه: زن آزمایش‏کننده.
یکى از اسامى حضرت فاطمه‏ى زهراء(علیهاالسلام) ممتحنه است. ممتحنه، یعنى زنى که امتحان شده است و از امتحان سربلند بیرون آمده است. در یک نگاه گذرا به زندگى حضرت فاطمه‏ى زهراء(علیهاالسلام)، سراسر حیات او را امتحان و آزمایش مى‏بینیم.

فاطمه‏ى زهراء علیهاالسلام سرفراز در امتحانات

«… یا «مُمْتَحَنَهُ» إمتحنک اللَّه الّذی خلقک، قبل عن أن یخلقک فوجدک لما إمتحنک صابره…،
اى خانمى که خداوند تو را قبل از خلقتت آزمایش نمود و تو را در برابر امتحانات شکیبا یافت.» (1)
حضرت فاطمه‏ى زهرا(علیهاالسلام) در خردسالى مادر از دست مى‏دهد. غم و غصه‏ى پدر را نیز که با سرِ خاکستر آلود و پاى زخمى به خانه بازمى‏گردد، تحمل مى‏کند، لذا پدر، او را اُمّ‏ابیها مى‏خواند. در شب زفاف بى‏مادر به کابین بخت رفتن، امتحان کوچکى نیست. فاطمه‏ى زهرا (علیهاالسلام) هنگام تولد فرزندانش، صحنه‏ى شهادت آنها را دید، و این به راستى امتحان سختى است. اهانت به پیامبر خدا(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) که در بستر احتضار است، فوت پدر، غصب فدک، سیلى خوردن، بازوى ورم کرده از تازیانه، مولاى را طناب در گردن دیدن و… نمونه‏هایى از سختیها و مصائب آن حضرت است، پس، با وجود این همه تحمل کردن، سزاست که ائمه‏ى اطهار (علیهم‏السلام) در ادعیه ایشان را ممتحنه خطاب کنند.
«… السلام علیک أیّتها «المُمْتَحَنَه»…
درود بر تو اى زنى که مورد آزمایش الهى قرار گرفتى و سرفراز بیرون آمدى.» (2)

پی نوشت ها :

1- بحارالانوار، ج 100، ص 194، ر 11 از التهذیب، ج 6، ص 9.
2- بحارالانوار، ج 100، ص 198، ر 16 از مصباح‏الزائر، ص 25.

منصوره

نَصَرَ، نَصْراً: أعانه على دفع ضد أو رد عدو، در لغت یارى رساندن را گویند.
حضرت فاطمه‏ى زهرا(علیهاالسلام) در روز قیامت تمام عاشقان خود را یارى خواهد رساند و اگر ایشان دست ما گدایان درگه‏اش را نگیرد چگونه از آتش رهایى خواهیم یافت؟ اسم مفعول به معناى اسم فاعل است.

فاطمه‏ى زهرا علیهاالسلام میوه‏ى بهشتى است

عن أبى‏عبداللَّه جعفر بن محمّد بن علی عن أبیه عن جدّه (علیهم‏السلام) قال: قال رسول‏اللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) :
«معاشر الناس! تدرون لما خلقت فاطمه(علیهاالسلام) ؟ قالوا: اللَّه و رسوله أعلم. قال (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) : خلقت فاطمه (علیهاالسلام) حوراء إنسیه لا إنسیه و قال:… قالوا: یا رسول‏اللَّه! استشکل ذلک علینا تقول: حوراء إنسیه لا إنسیه. قال (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) :… إهدى إلیّ ربّی تفاحه من الجنه أتانی بها جبرئیل (علیهاالسلام) … ثم قال: یا محمّد! کلْها. قلت: یا حبیبى! یا جبرئیل! هدیه ربّی توکل؟ قال (علیه السلام) : نعم قد اُمرت بأکلها فأفلقتها (1)
فرأیت منها نوراً ساطعاً ففزعت من ذلک النور. قال (علیه السلام) : کل! فإنّ ذلک نور المنصوره، فاطمه (علیهاالسلام) . قلت: یا جبرئیل! و من «المنصوره»؟ قال (علیه السلام) : جاریه تخرج من صلبک و إسمها فى السماء منصوره و فی الأرض فاطمه (علیهاالسلام) . فقلت: یا جبرئیل! و لم سمیت فی السماء منصوره و فی الأرض فاطمه (علیهاالسلام) ؟ قال (علیه السلام) : سمّیت فاطمه (علیهاالسلام) فی الارض لأنه فطمت شیعتها من النار و فطموا أعداوها عن حبّها و ذلک قوله اللَّه فی کتابه و «یومئذ یفرح المؤمنون بنصراللَّه» بنصر فاطمه (علیهاالسلام) لمحبیها.
پیامبر اکرم(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) فرمودند: اى اصحاب من! آیا مى‏دانید فاطمه (علیهاالسلام) از چه خلق شده است؟ عرضه داشتند: خدا و پیامبرش بر این مطلب آگاهترند. پیامبر اکرم(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) فرمودند: فاطمه (علیهاالسلام) ، فرشته‏ى انسانى است که تنها انسان نیست. (مردم از سخن پیامبر چیزى نفهمیدند) عرضه داشتند: این مطلب برایمان مشکل شد، مى‏فرمایید فرشته است و انسان، این چگونه ممکن است؟ پیامبر اکرم(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) فرمودند:… جبرئیل یک سیب از بهشت برایم هدیه آورد و سپس گفت: اى محمد! این سیب را میل نمایید. گفتم: اى دوست من، این سیب هدیه‏ى خداوند است، چگونه آن را بخورم؟ گفت: شما امر شده‏اید که این سیب را بخورید. پس آن را شکافتم، ناگهان نورى از آن درخشید. از آن نور در هراس شدم. گفت: بخور! این نور، نور فاطمه‏ى منصوره است. گفتم: منصوره کیست؟! گفت: دختر شما خواهد بود که اسمش در آسمانها منصوره است و در زمین فاطمه. سؤال کردم: چرا در آسمان و زمین به او منصوره و فاطمه مى‏گویند. گفت: در زمین فاطمه است، زیرا شیعیان او، از آتش جهنم گرفته شده‏اند و از دشمنانش حب او را گرفته‏اند. و در آسمان او را منصوره گویند به خاطر سخنى که خداوند در آیه‏ى «و یومئذ یفرح المؤمنون بنصراللَّه» دارد، یعنى یارى رسانیدن فاطمه‏ى زهراء (علیهاالسلام) به یاران و دوستان خود.» (2)

پی نوشت ها :

1- شکافتن و جدا نمودن.
2- بحارالانوار، ج 43، ص 18، ر 17 از تفسیر فرات بن ابراهیم.

القاب حضرت فاطمه زهراء (س) (10)

موفقه

وَفِقَ یَفِقُ وَفْقاً الأمَر: صادفه موافقاً،
وَفَّقَ الأمر: جعله موافقاً،
تَوَفَّقَ: نجح مسعاه، کان مظهراً لتوفیق اللَّه و تسهلت له طرق الخیر.
یقال: «لا یَتَوَفَّقَ عبدٌ إلاّ بتوفیق اللَّه».
فراهم آمدن وسایل انجام عمل مطلوب را توفیق گویند و بنابر روایتى از امام جواد (علیه السلام)، توفیق الهى یکى از صفات مؤمنین است. توفیق الهى، یعنى خداوند تمام وسایلى که براى انجام اعمال نیک نیاز است براى انسان فراهم آورد تا با صرف کمترین فرصت، بیشترین خدمت را انجام داده و به ثواب وافرى نائل گردد. این سخن در بیان علما چنین آمده است: التوفیق توجیه اسباب الخیر نحو المطلوب. موفقه به زنى گویند که خداوند بر او عنایت کرده و وسایل انجام امور نیک را برایش مهیا نموده است.
توفیقاتى که نصیب حضرت فاطمه‏ى زهرا (علیهاالسلام) گشت تا توانست الگوى همه جهانیان گردد بر هیچ کس پوشیده نیست.

فاطمه‏ى زهرا علیهاالسلام همراه با توفیقات الهى

عن موسى بن جعفر عن أبیه (علیهم‏السلام)… قال رسول‏اللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) : «موفّقه» رشیده مهدیّه ملهمه…،
پیامبر اکرم(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) فرمودند: تو یک زن موفقه و رشیده هستى که از سوى خداوند مورد الهام واقع شده است و از طرف او هدایت یافته‏اى.» (1)

پی نوشت ها :

1- بحارالانوار، ج 22، ص 492، ر 37 همچنین، ج 81، ص 324، ر 18، ر. ک: لقب رشیده.

مهدیه

هَدَى، هُدىً و هَدْیاً و هِدْیَهً و هِدایَهً: أرشده، و هو ضد أضلّه،
یقال: «هداه الطریق و هداه إلى الطریق و للطریق»، أی، بینه له و عرّفه به،
المَهدّى، الّذی قد هداه اللَّه إلى الحقّ.
زنى را که هدایت شده باشد، مهدیه گویند. حضرت فاطمه‏ى زهراء (علیهاالسلام) مهدیه بودند، یعنى از طرف خداوند مورد هدایت قرار گرفته بودند و هرکس خداوند او را راهنمایى کند، هیچ‏گاه گمراه نخواهد شد.

فاطمه‏ى زهرا علیهاالسلام هدایت شده از طرف خداوند

عن موسى بن جعفر عن أبیه (علیهم‏السلام)… قال رسول‏اللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) : «موفّقه رشیده «مهدیّه» ملهمه…،
پیامبر اکرم(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) فرمودند: تو یک زن موفقه و رشیده هستى که از سوى خداوند مورد الهام واقع شده است و از طرف او هدایت یافته‏اى.» (1)

پی نوشت ها :

1- بحارالانوار، ج 22، ص 492، ر 37 همچنین، ج 81، ص 324، ر 18، ر. ک: لقب رشیده.

مؤمنه

أَمَنَ، أَمْناً، ه: وثق به و أرکن إلیه،
آمن إیماناً به: صدَّقه و وثق به.
المؤمن: المصدّق، خلاف الکافر،
الإیمان: التصدیق مطلقاً، نقیض الکفر، فضیله فائقه البیعه بها نؤمن إیماناً ثابتاً بکل ما أوحاه اللَّه.
زنى را که ایمان به خدا و عالم بعد از مرگ دارد، مؤمنه گویند. حضرت فاطمه زهراء (علیهاالسلام) به راستگویى پیامبر اکرم (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) ایمان دارد. صفت راستگویى یکى از صفات مهم مقام نبوت است. بعضى از فرقه‏ها این صفت را لازمه‏ى نبوت نمى‏دانند.

ایمان به راستگویى رسول‏اللَّه صلى اللَّه علیه و آله و سلم

«…السلام علیک و على ولدک و رحمهاللَّه و برکاته أشهد أنّک أحسنت الکفاله و أدیت الأمانه و إجتهدت فی مرضات اللَّه و بالغت فی حفظ رسول‏اللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) ، عارفه بحقه «مؤمنه» بصدقه، معترفه بنبوّته… (1)
درود بر تو (اى فاطمه‏ى زهرا) و درود بر فرزندان تو، رحمت و برکات خداوند بر شما باد. گواهى مى‏دهم که سرپرستى از رسول‏اللَّه را نیکو به جاى آوردى حق امانت را ادا نمودى و براى رضایت خداوند و محافظت از پیامبر اکرم(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) سعى وافرى نمودى در حالى که حق او را به خوبى شناخته‏ایى و به راستگویى ایشان ایمان دارى و به نبوتش اعتراف دارى.»

پی نوشت ها :

1- بحارالانوار، ج 100، ص 218، ر 17 از مصباح‏الزائر، ص 28 والمزار الکبیر ص 23.

القاب حضرت فاطمه زهراء (س) (10)

ناعمه

نَعَمَ، نَعْمَهً و مَنْعَماً الْرَجُلُ: طاب و لان و إتَّسَعَ،
یقال: «هذا منزل ینعمهم»، أی، یوافقهم و یطیب لهم، زندگانى به کام او شد و زندگانى او خوش شد.
الناعمه: المترفهه الحسنه العیش والغذاء،
ناعمه: شاداب، بهره‏مند، زن خوش زندگانى، خرمّى و شادى که در رخسار نمایان باشد. حضرت فاطمه‏ى زهرا (علیهاالسلام) در روز قیامت با چهره‏ى شادابى همراه با عاشقان خود به طرف بهشت رهسپار خواهد شد.

فاطمه‏ى زهراء علیهاالسلام زنى شاداب در روز قیامت

«یا فاطمه! والذّی بعثنی بالحقّ لقد حرمت الجنه على الخلائق حتى أدخلها و أنّک لأوّل خلق اللَّه یدخلها بعدی کاسیه حالیه «ناعمه» یا فاطمه! هنیئا لک،
به همان خدایى که مرا برانگیخت، بهشت بر مردم حرام است تا آن که من وارد بهشت گردم و پس از من تو اولین کسى هستى که بر بهشت قدم مى‏نهد. فاطمه جان! بهشت گوارایت باد.» (1)

پی نوشت ها :

1- بحارالانوار، ج 22، ص 490، ر 36.

نقیّه

نَقا، یَنْقُو، نَقْواً و نَقَىَ یَنْقى نَقْیا العظم: إستخرج نِقْیَه، أی، مُخَّه،
النَقى: النظیف،
نَقِىَ، یَنْقَى، نَقاوَهً و نُقاءً و نُقاوَهً و نُقایَهً: نظف و حسن و خلص.
زن پاکدامن و عفیفه را که از گناه به دور باشد، «نقیّه» گویند. حضرت زهراى شهیده(علیهاالسلام) پاکدامن‏ترین زنى است که پاى بر این کره‏ى خاکى گذارده است. او حتى بر نامحرم کور چهره مى‏پوشاند و هیچ مکروهى را مرتکب نمى‏شد.

فاطمه‏ى زهراء علیهاالسلام زنى پاکدامن

«السلام علیک أیّتها التقیه «النقیّه»،
درود بر تو اى زن پاکدامن و باتقوا!» (1)

پی نوشت ها :

1- بحارالانوار، ج 100، ص 199، ر 20 از الاقبال، ص 100.

القاب حضرت فاطمه زهراء (س) (10)

والهه

وَلِهَ، یَلِهُ وَلَهاً: حزن شدیداً حتىّ کاد یذهب عقله، تحیّر من شدّه الوجد.
فهو: واله، آله، وَلْهان،
فهى: واله، والِهَه، وَلْهى.
والهه در لغت زن اندوهناک را گویند، حضرت فاطمه‏ى زهرا (علیهاالسلام) پس از شهادت رسول‏اللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) همیشه در غم و اندوه به سر مى‏برد تا به شهادت رسید.

غم و اندوه کشنده، قاتل فاطمه‏ى زهرا علیهاالسلام

قالت فاطمه‏ى زهرا (علیهاالسلام) :
«… یا ابتاه! بقیت «والهه» وحیده و حیرانه فریده…،»
پدر جان! تنها، با غم بسیار، حیران و مضطرب مانده‏ام. صدایم خاموش شده، پشتم شکسته، زندگى‏ام نابود شده، روزگارم تیره و تار است.» (1)

پی نوشت ها :

1- بحارالانوار، ج 43، ص 174- 176، ر 15 ر. ک: به لقب فریده.

القاب حضرت فاطمه زهراء (س) (10)

وحیده

وَحَدَ یَحِدُ وَحْداً، وَحْدَهً، وَحِدَهً،
الوَحید: المُتفرد بنفسه.
وحیده در لغت، تنها و یگانه معنا مى‏دهد، حضرت فاطمه‏ى زهرا (علیهاالسلام) پس از وفات پیامبر اکرم(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) همیشه تنها و بى‏یاور بود.

فاطمه‏ى زهرا علیهاالسلام تنها و یگانه

قالت فاطمه‏ى زهرا (علیهاالسلام) :
«… یا ابتاه! بقیت والهه «وحیده» و حیرانه فریده…،
پدر جان! تنها، با غم بسیار، حیران و مضطرب مانده‏ام. صدایم خاموش شده، پشتم شکسته، زندگى‏ام نابود شده، روزگارم تیره و تار است.» (1)

پی نوشت ها :

1- بحارالانوار، ج 43، ص 174- 176، ر 15، ر. ک: به لقب فریده.