نویسنده:محمد اسحاق مسعودى

این نوشتار سزاوار مى‌بیند، نظرى به دیدگاه امام خمینى(ره) درباره شخصیت فاطمه زهرا(س) داشته باشد، گذشته از آنکه حضرت امام(ره) از فرزندان حضرت زهرا(س) است و در مکتب او پرورش یافته و عمر شریف خویش را در راه اهداف والاى اسلام و اهل بیت(ع) سپرى فرموده است، همزمانى میلاد امام خمینى(ره) (بیستم جمادى‌الثانى سال 1320 ه .ق) و میلاد فاطمه زهرا(س) بر این مناسبت، دو چندان، افزوده است. حضرت امام(ره) در برخى از پیامها و سخنرانیهاى خود به ترسیم و توصیف شخصیت جاودانه فاطمه زهرا(س) پرداخته‌اند، اما به این نکته نیز باید توجه داشت که آنچه بیان کرده‌اند تنها اشاره به بخشى از فضایل بى‌پایان و وصف‌ناشدنى زهراى مرضیه(س) است، نه تبیین همه آن، که اصولا از قدرت بشر خارج است، و به کلام امام(ره) نیز در این باره خواهیم پرداخت.
اینک سخنان حضرت امام(ره) را تحت عناوینى چند به شما خواننده گرامى تقدیم مى‌داریم:

1 – فاطمه(س) مایه افتخار
در دنیایى که در آن زندگى مى‌کنیم، از گذشته تا حال، انسانها بر حسب دیدگاه خود از جهان و انسان و زندگى، به اشیاء یا اشخاصى افتخار مى‌کرده‌اند و آنها را مایه فخر و مباهات خود دانسته‌اند، اما حضرت امام(ره) فاطمه زهرا(س) را مایه افتخار مى‌دانند، ببینیم چه کسانى به زهراى مرضیه(س) افتخار مى‌کنند.

الف) افتخار جهان هستى
امام(ره): روز پر افتخار ولادت زنى [است] که از معجزات تاریخ و افتخارات عالم وجود است (1) .
زنى که عالم به او افتخار دارد. (2)

ب) افتخار خاندان وحى
امام(ره): زنى که افتخار خاندان وحى، و چون خورشیدى بر تارک اسلام مى‌درخشد. (3)
تاریخ اسلام گواه احترامات بى‌حد رسول خدا(ص) به این مولود شریف است. (4)

ج) افتخار پیروان او
امام(ره): براى زن‌ها کمال افتخار است که روز تولد حضرت صدیقه را روز زن قرار داده‌اند، افتخار است و مسؤولیت. (5)

2 – فاطمه(س) تجلى کمال انسان
امام (ره): تمام هویت انسانى در او جلوه‌گر است. (6)
تمام ابعادى که براى زن متصور است و براى یک انسان متصور است در فاطمه زهرا(س) جلوه کرده و بوده است. (7)
یک انسان به تمام معنى انسان، تمام نسخه انسانیت، تمام حقیقت زن، تمام حقیقت انسان،… تمام حیثیت زن، تمام شخصیت زن فردا [روز میلاد] موجود شد. (8)
تمام هویت‌هاى کمالى که در انسان متصور است و در زن تصور دارد، تمام، در این زن است. (9)
نکته: حضرت امام(ره) در بیان اینکه چرا در آیه (انا انزلناه) به شکل جمع ذکر شده است فرموده‌اند: بدانکه نکته آن تفخیم مقام حق تعالى به مبدئیت تنزیل این کتاب شریف است… بعبارت دیگر این صحیفه نورانیه [قرآن کریم] صورت اسم اعظم است چنانچه انسان کامل نیز صورت اسم اعظم است، بلکه حقیقت این دو در حضرت غیب یکى است و در عالم تفرقه از هم بحسب صورت متفرق [هستند]. (10)
نتیجه: با توجه به اینکه حضرت امام(ره)، حضرت زهرا را انسان کامل معرفى نموده‌اند و از سویى انسان کامل را صورت اسم اعظم مى‌دانند، نتیجه مى‌گیریم که:
“حضرت زهرا(س) صورت اسم اعظم الهى است‌ “.

حضرت فاطمه (س) در اندیشه امام خمینى (ره)

3 – مقامات معنوى حضرت زهرا(س)

الف) نور او قبل از خلقت‌بشر آفریده شده است. (11)
امام(ره): اصولا رسول اکرم(ص) و ائمه(علیهم‌السلام) طبق روایاتى که داریم قبل از این عالم انوارى بوده‌اند در ظل عرش… و مقاماتى دارند الى ماشاءالله… چنانکه بحسب روایات این مقامات معنوى براى حضرت زهرا(س) هم هست. (12)

ب) موجودى ملکوتى و جبروتى
امام(ره): او [فاطمه زهرا] موجود ملکوتى است که در عالم انسان ظاهر شده است، بلکه موجود الهى جبروتى در صورت یک زن ظاهر شده است. (13)
معنویات، جلوه‌هاى ملکوتى، جلوه‌هاى الهى، جلوه‌هاى جبروتى، جلوه‌هاى ملکى و ناسوتى همه در این موجود است. (14)

ج) مجمع اوصاف انبیاء(ع)
امام(ره): فردا [روز ولادت فاطمه زهرا] همچو زنى متولد مى‌شود که تمام خاصه‌هاى انبیاء در اوست. (15)

د) حقیقت لیله القدر
امام(ره): دلالت‌بر آنچه احتمال دادیم از حقیقت لیله‌القدر مى‌کند حدیث‌شریف طولانى که در تفسیر برهان از کافى شریف نقل فرموده و در آن حدیث است که نصرانى گفت‌به حضرت موسى بن‌جعفر که تفسیر باطن (حم، والکتاب المبین، انا انزلناه فى لیله مبارکه، انا کنا منذرین فیها یفرق کل امر حکیم) چیست؟ فرمود:
اما “حم‌ ” محمد(صلى الله علیه و آله) و اما “کتاب مبین‌ ” امیرالمؤمنین‌ع) است و اما اللیله، فاطمه(س) است. (16)
و در روایتى لیالى عشر به ائمه طاهرین از حسن تا حسن تفسیر شده است و این یکى از مراتب لیله القدر است که حضرت موسى بن‌جعفر(ع) ذکر فرموده و شهادت داده بر آنکه لیله‌القدر تمام دوره محمدیه است روایتى که در تفسیر برهان از حضرت باقر(ع) نقل مى‌کند و این روایت چون روایت‌شریفى است و به معارف چندى اشاره فرموده و از اسرار مهمه کشف فرموده ما تیمنا عین آن حدیث را نقل مى‌کنیم:
قال (رحمه الله) و عن الشیخ ابى جعفر الطوسى عن رجاله عن عبدالله بن‌عجلان السکونى قال سمعت اباجعفر(ع) یقول:
بیت على و فاطمه حجره رسول الله(ص) و سقف بیتهم عرش رب العالمین و فى قعر بیوتهم فرجه مکشوطه الى العرش معراج الوحى والملائکه تنزل علیهم بالوحى صباحا و مسائا و کل ساعه و طرفه عین، و الملائکه لا تنقطع فوجهم، فوج ینزل و فوج یصعد و ان الله تبارک و تعالى کشف لابراهیم(ع) عن السموات حتى ابصر العرش و زاد فى قوه ناظره، و ان الله زاد فى قوه ناظر محمد و على و فاطمه و الحسن و الحسین(ع) و کانوا یبصرون العرش و لایجدون لبیوتهم سقفا غیر العرش، فبیوتهم مسقفه بعرش الرحمن و معارج الملائکه و الروح فیها باذن ربهم من کل امر سلام، قال قلت: من کل امر سلام؟
قال: بکل امر
فقلت: هذا التنزیل؟
قال: نعم (×)
و تدبر در این حدیث‌شریف، ابوابى از معرفت‌به روى اهلش باز کند و شمه‌اى از حقیقت ولایت و باطن لیله القدر به آن مکشوف شود. (17)

ه) تسبیحات فاطمه زهرا بهترین تعقیبات نماز
امام (ره): و از جمله تعقیبات شریفه، تسبیحات صدیقه طاهره(س) است که رسول خدا(ص)، آن را به فاطمه(س) عطا فرمود. از حضرت صادق(ع) مرویست که این تسبیحات در هر روز، در تعقیبات هر نمازى پیش من محبوب‌تر است از هزار رکعت نماز در هر روز. (18)

و) مراوده با جبرئیل، بالاترین فضیلت زهرا(س)
امام(ره): من راجع به حضرت صدیقه(س) خودم را قاصر مى‌دانم ذکرى بکنم، فقط اکتفا مى‌کنم به یک روایت که در کافى شریفه است و با سند معتبر نقل شده است و آن روایت این است که حضرت صادق(ع) مى‌فرماید:
فاطمه(س) بعد از پدرش 75 روز زنده بودند، در این دنیا بودند و حزن و شدت برایشان غلبه داشت و جبرئیل امین مى‌آمد خدمت ایشان و به ایشان تعزیت عرض مى‌کرد و مسائلى از آینده نقل مى‌کرد.
ظاهر روایت این است که در این 75 روز مراوده‌اى بوده است‌یعنى رفت و آمد جبرئیل زیاد بوده است و گمان ندارم که غیر از طبقه اول از انبیاء عظام در باره کسى اینطور وارد شده باشد. … مساله آمدن جبرئیل براى کسى یک مساله ساده نیست، خیال نشود که جبرئیل براى هر کسى مى‌آید و امکان دارد بیاید، این یک تناسب لازم است‌بین روح آن کسى که جبرئیل مى‌خواهد بیاید و مقام جبرئیل که روح اعظم است، چه ما قائل بشویم به این که قضیه تنزیل، تنزل جبرئیل، به واسطه روح اعظم خود این ولى است‌یا پیغمبر است، او تنزیل مى‌دهد او را و وارد مى‌کند تا مرتبه پایین، یا بگوییم که خیر، حق تعالى او را مامور مى‌کند که برو و این مسایل را بگو… تا تناسب ما بین روح این کسى که جبرئیل مى‌آید پیش او و بین جبرئیل که روح اعظم است نباشد، امکان ندارد این معنا، و این تناسب بین جبرئیل که روح اعظم است و انبیاء درجه اول بوده است مثل رسول خدا و موسى و عیسى و ابراهیم و امثال اینها، بین همه کس نبوده است… در هر صورت من این شرافت و فضیلت را از همه فضایلى که براى حضرت زهرا ذکر کرده‌اند، با این که آنها هم فضایل بزرگى است، این فضیلت را من بالاتر از همه مى‌دانم،… و این از فضایلى است که مختصات حضرت صدیقه(س) است. (19)

ز) صحیفه فاطمیه
نتیجه رفت و آمدهاى بسیار جبرئیل و گفتگوى با فاطمه زهرا، جمع مطالبى در مجموعه‌اى شد که صحیفه فاطمیه خوانده مى‌شد. حضرت امام(ره):
ما مفتخریم که ادعیه حیات‌بخش که او را قرآن صاعد مى‌خوانند از ائمه معصومین ما است، مناجات شعبانیه امامان و دعاى عرفات حسین بن‌على(علیهما السلام)، و صحیفه سجادیه این زبور آل محمد و صحیفه فاطمیه که کتاب الهام شده از جانب خداوند تعالى به زهراى مرضیه است، از ما است. (20)
در ظرف 75 روز جبرئیل امین رفت و آمد داشته است و مسائل را در آتیه‌اى که واقع مى‌شده است، مسائل را ذکر کرده است و حضرت امیر هم آنها را نوشته است، کاتب وحى بوده است‌حضرت امیر، همان طورى که کاتب وحى رسول خدا بوده است – و البته وحى به معناى آوردن احکام، تمام شد به رفتن رسول اکرم – کاتب وحى حضرت صدیقه در این 75 روز بوده است. (21)
و شاید یکى از مسائلى که گفته است راجع به مسائلى است که در عهد ذریه بلند پایه او حضرت صاحب(عج) است، براى او ذکر کرده است، که مسائل ایران جزو آن مسائل باشد، ما نمى‌دانیم، ممکن است. (22)

4 – پرورش یافتگان مکتب زهرا(س)
امام(ره): مکتبى که مى‌رفت‌با کجرویهاى تفاله جاهلیت و برنامه‌هاى حساب شده احیاى ملى‌گرایى و عروبت‌با شعار “لا خبر جاء و لا وحى نزل‌ ” محو و نابود شود و از حکومت عدل اسلامى یک رژیم شاهنشاهى بسازد و اسلام و وحى را به انزوا کشاند که ناگهان شخصیت عظیمى که از عصاره وحى الهى تغذیه و در خاندان سید رسل محمد مصطفى و سید اولیاء على مرتضى تربیت در دامن صدیقه طاهره بزرگ شده بود قیام کرد و با فداکارى بى‌نظیر و نهضت الهى خود واقعه بزرگى را بوجود آورد که کاخ ستمکاران را فرو ریخت و مکتب اسلام را نجات بخشید. (23)
این خانه کوچک فاطمه(س) و این افرادى که در آن خانه تربیت‌شدند که به حسب عدد، چهارپنج نفر بودند و به حسب واقع، تمام قدرت حق تعالى را تجلى دادند، خدمتهایى کردند که ما را و شما را و همه بشر را به اعجاب درآورده است. (24)
زنى که در حجره‌اى کوچک و خانه‌اى محقر، انسانهایى تربیت کرد که نورشان از بسیط خاک تا آن سوى افلاک و از عالم ملک تا آن سوى ملکوت اعلى مى‌درخشید، صلوات و سلام خداوند تعالى بر این حجره محقرى که جلوه‌گاه نور عظمت الهى و پرورشگاه زبدگان اولاد آدم است. (25)
در ناحیه معنویات آنقدر در مرتبه بالا بودند که دست ملکوتى‌ها هم به آن نمى‌رسید و در جنبه‌هاى تربیتى آنقدر بوده است که هر چه انسان مى‌بینند برکات در بلاد مسلمین هست و خصوصا در مثل بلاد ماها، اینها از برکت آنهاست. (26)
زنى که دخترش در مقابل حکومتهاى جبار ایستاد و آن خطبه را خواند. (27)

5 – لزوم تشکیل حکومت اسلامى
حضرت امام(ره):
ما براى اینکه وحدت امت اسلام را تامین کنیم، براى این که وطن اسلام را از تصرف و نفوذ استعمارگران و دولتهاى دست‌نشانده آنها خارج و آزاد کنیم راهى نداریم جز اینکه تشکیل حکومت‌بدهیم … چنانکه حضرت زهرا سلام الله علیها در خطبه خود مى‌فرماید که امامت‌براى حفظ نظام و تبدیل افتراق مسلمین به اتحاد است. (28)

6 – زهرا(س) الگوى زندگى
امام (ره):
الگو حضرت زهرا است، الگو پیغمبر اسلام است. (29)
ما باید تبعیت کنیم و زندگى خود را براى آنها قرار دهیم. (30)
ما باید سرمشق از این خاندان بگیریم، بانوان ما از بانوانشان و مردان ما، از مردانشان، بلکه همه، از همه آنها، آنها زندگى خودشان را وقف کردند از براى طرفدارى مظلومین و احیاى سنت الهى. (31)
این خاندان … براى ملت‌ها و مستضعفین قیام کردند در مقابل کسانى که مى‌خواستند مستضعفین را از بین ببرند. (32)
خطبه فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در مقابل حکومت و قیام امیرالمؤمنین و صبر امیرالمؤمنین و … و فداکارى دو فرزند عزیزش … اسلام را زنده کردند و براى ما و شما برادرهاى عزیز الگو شدند … ما هم الگوى آنها را، تبعیت از آنها را مى‌پذیریم. (33)
همه باید به او (حضرت زهرا سلام الله علیها) اقتدا کنیم و همه باید دستورمان از اسلام را بوسیله او و فرزندان او بگیریم و همان طورى که او بوده است‌باشید. (34)

7 – میلاد حضرت زهرا(س)
تا توجه به آنچه تا بحال بیان شد به این نتیجه مى‌رسیم که الگویى براى زنان مسلمان مناسب‌تر و ارزشمندتر از فاطمه زهرا(س) نمى‌توان پیدا کرد و بنابر این روز ولادت آن حضرت، بهترین انتخاب به عنوان روز زن خواهد بود.
حضرت امام(ره):
اگر روزى باید روز زن باشد، چه روزى والاتر و افتخارآمیزتر از روز ولادت با سعادت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است. (35)
روز ولادت سرتاسر سعادت صدیقه طاهره که والاترین روز براى انتخاب روز زن است، به ملت‌شریف ایران، خصوصا زنان محترم تبریک و تهنیت عرض مى‌کنم. (36)
مبارک باد بر ملت عظیم‌الشان ایران بویژه زنان بزرگوار، روز مبارک زن، روز شرافتمند عنصر تابناکى که زیربناى فضیلتهاى انسانى و ارزشهاى والاى خلیفه الله در جهان است. (37)
براى زنها کمال افتخار است که روز تولد حضرت صدیقه را روز زن قرار داده‌اند، افتخار است و مسؤولیت. (38)

8 – حکم اهانت‌به فاطمه(س)
روز شنبه 8 بهمن‌1367، از صدا و سیماى جمهورى اسلامى، مصاحبه‌اى با برخى خانمها پیرامون زن و الگوى زنان پخش شد از آن جمله، یکى از خانمهادر باره فاطمه زهرا(س) مطلبى قریب به این مضمون گفت که “فاطمه زهرا تعلق به چهارده قرن قبل داشته‌اند و ما زنان امروز باید طبق زمان خود زندگى کنیم‌ ” روز بعد حضرت امام(ره) در باره پخش اینگونه مصاحبه‌ها در نامه‌اى به مدیر عامل وقت صدا و سیما، چنین مرقوم داشتند:
با کمال تاسف و تاثر روز گذشته (روز شنبه 8 بهمن) از صداى جمهورى اسلامى مطلبى در مورد الگوى زن پخش گردیده است که انسان شرم دارد بازگو نماید، فردى که این مطلب را پخش کرده است تعزیر و اخراج مى‌گردد و دست‌اندکاران آن تعزیر خواهند شد، در صورتى که ثابت‌شود قصد توهین در کار بوده است‌بلاشک فرد توهین‌کننده محکوم به اعدام است. اگر بار دیگر از این‌گونه قضایا تکرار گردد، موجب تنبیه و توبیخ و مجازات شدید و جدى مسؤولین بالاى صدا و سیما خواهد شد، البته در تمامى زمینه‌ها قوه قضاییه اقدام مى‌نماید. ” (39)

9- ناتوانى از درک و ترسیم شخصیت فاطمه زهرا(س)
امام(ره):
فاطمه زهرا زنى که افتخار خاندان وحى و چون خورشیدى بر تارک اسلام عزیز مى‌درخشد، زنى که فضایل او همطراز فضایل بى‌نهایت پیغمبر اکرم و خاندان عصمت و طهارت بود، زنى که هر کس با هر بینش در باره او گفتارى دارد و از عهده ستایش او برنیامده، که احادیثى که از خاندان وحى رسیده به اندازه فهم مستمعان بوده و دریا را در کوزه‌اى نتوان گنجاند و دیگران هر چه گفته‌اند به مقدار فهم خود بوده، نه به اندازه مرتبت او، پس اولى آنکه از این وادى شگفت درگذریم! (40)
“والسلام‌ ”
پی نوشت ها:

1 – صحیفه نور، ج‌16، ص 125، چاپ وزارت ارشاد اسلامى.
2- همان، ج‌6، ص‌187.
3- همان، ج 12، ص 72.
4- همان، ج 14، ص 201.
5- همان، ج‌19، ص 278.
6- همان، ج‌6، ص 194.
7- همان، ج‌6، ص 185.
8و9 – همان.
ء10 – آداب الصلوه، ص‌347 چاپ آستان مقدس رضوى. براى اطلاع از مطالبى در باره اسم اعظم به تفسیر دعاى سحر امام خمینى، ص‌123 تا 158، انتشارات نهضت زنان مراجعه شود.
11- به گفتار علامه امینى در باره فاطمه زهرا، ص‌39 و107 مراجعه شود.
12- ولایت فقیه، ص 58، انتشارات آزادى قم.
13و14 – صحیفه نور، ج‌6، ص 185.
15- همان.
16- آداب الصلوه، ص‌356.
× حضرت باقر(ع) مى‌فرمود: خانه على و فاطمه حجره رسول الله است و سقف خانه‌شان عرش رب‌العالمین است و در عمق خانه‌هاشان شکافى است، رو باز تا عرش که معراج وحى است و فرشتگان هر صبح و شام و هر ساعت و هر چشم بهم زدن بر آنان با وحى فرود مى‌آیند و دسته‌هاى فرشتگان از هم گسیخته نمى‌شود، دسته‌اى فرود مى‌آیند و دسته‌اى بالا مى‌روند. و همانا خداى تبارک و تعالى براى ابراهیم(ع) از آسمانها پرده برداشت تا آنکه عرش را دید و خداوند نور دیده او را نیرو بخشید و همانا خداوند به نور دیده محمد و على و فاطمه و حسن و حسین نیرو بخشید، آنان عرش را مى‌دیدند و سقفى براى خانه خودشان بجز عرش نمى‌یافتند، پس سقف خانه‌هاى آنان عرش رحمان است و معراج‌هاى ملائکه و روح در این خانه‌ها است و با اذن پروردگارشان از هر امرى سلامت است، راوى گوید: گفتم: از هر امرى سلامت است؟ فرمود: به هر امرى. گفتم: این چنین نازل شده؟ فرمود: آرى.
17- همان، آداب‌الصلاه، پاورقى، ص‌357.
18- همان، ص 408.
19- صحیفه نور، ج‌19، ص 278.
20- همان، ج 21، ص 171 از وصیت نامه سیاسى – الهى امام(ره)
21و22 – همان، ج‌19، ص 278.
23- همان، ج 12، 181.
24- همان، ج‌16، ص‌167.
25- همان، ص 125.
26- همان، ج‌17، ص‌216.
27- همان، ج‌6، ص‌187.
28- ولایت فقیه، ص‌36.
29- صحیفه نور، ج‌7، ص‌17.
30و31 و32 – همان، ج 5، ص‌283.
33- همان، ج‌16، ص‌67.
34- همان، ج‌19، ص 120.
35- همان، ج 12، ص 72.
36- همان، ج 14، ص 201.
37- همان، ج‌16، ص 125.
38- همان، ج‌19، ص 278.
39- همان، ج 21، ص‌76.
40- همان، ج 12، ص 72.
و پیامها و سخنرانیها، ج 1، ص 68.
منبع:ماهنامه کوثر- شماره 8