امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:

اَلمؤمِنُ مِن دُعائِهِ عَلی ثَلاثٍ: إما یُدَّخَرُ لَهُ، و إمّا یُعَجَّلُ لَهُ، وَ إمّا اَن یُدفَعَ عَنه ُبلاءٌ یُریدُ اَن یُصیبَهُ؛

مؤمن از دعای خویش یکی از سه بهره را دارد: یا برایش ذخیره می شود، یا برایش مستجاب می گردد، یا بلایی که مقدر بوده به او برسد، از او دفع می شود.

تحت العقول، ص280
شرح حدیث:

خداوند، بندگان را به دعا فراخوانده و وعده ی اجابت داده است. (1)

گاهی دعا از سوی بنده ی مؤمن انجام می گیرد، ولی مستجاب نمی شود.

چنین نیست که این نیایش و حاجت خواهی بی ثمر باشد.

اگر دعا از روی اعتقاد و یقین صورت گیرد،

اگر بنده در دعایش اخلاص داشته باشد،

اگر شرایط دعا موجود باشد و موانع استجابت در کار نباشد، در این صورت، دعای مؤمن برای او ثمربخش است. بهره ی دعا به این صورت است که اگر خداوند، استجابت آن دعا را به صلاح بنده در این دنیا یا در حال حاضر نداند، برای او ذخیره می کند و در صورت شرایط بهتری برآورده می سازد، یا به سبب این دعا، بلایی از او دفع می گردد.

گاهی طبق تقدیر الهی، مقدر است که آفت و بلایی به بنده ای برسد، اما توجه او به آستان پروردگار و دست نیازی که به سوی خدا برمی آورد و حالت تضرّع و نیایشی که پیدا می کند، سبب می شود خداوند، به برکت همین توجّه، آن بلا را از او دفع کند و تقدیر خویش را عوض کند.

در روایات است که:

دعاء، قضای الهی را پس از ابرام و حتمی شدن نیز برمی گرداند و عوض می کند.

پس هرگز نباید ناامید شد و دست از دعا کشید.

منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)

پی نوشت:

1. اُدعونی اَستَجِب لَکُم، غافر (40)، آیه ی 60.