نویسنده: دکتر محمدعلی برزنونی
ابعاد عظمت شخصیت و جایگاه رفیع بانوی بزرگوار حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا(س) باوجود فضایل و کرامتهای بسیار که در کتب تاریخی از ایشان روایت شده، هنوز ناشناخته مانده است. مطالعه زندگانی کوتاه اما پرخیر و برکت ایشان، به راستی اعجاب آور بوده و ثمرات گرانبهایی از ایشان به یادگار مانده است؛ اما با کمال تأسف جلوه های شخصیت شگفت و بسیار عمیق و تأثیرگذار همچنان ناشناخته باقی مانده است. گاه چهره ای از آن بانو ارائه می شود که با واقعیت زندگی مظلومانه آن بزرگوار چندان تناسبی ندارد و این خود حکایت دیگری از مظلومیت آن بانوست.
آنچه در پی می آید، حاصل تأملی کوتاه در باب فاطمه(س) و عظمت اوست:
1- حضرت فاطمه(س) حقیقت لیله القدر است. شیخ کلینی در کافی، حدیث شریفی را در این باب از حضرت موسی بن جعفر(ع) در تفسیر باطنی آیات شریفه «حم، والکتاب المبین، انا انزلناه فی لیله المبارکه…» آورده و تأکید دارد که «حم»، حضرت محمد(ص) است. «کتاب مبین»، وجود مبارک امیرمومنان علی(ع) و «لیله» هم فاطمه زهرا(س) است. (کافی ج 2، ص 326). حضرت امام خمینی(ره) نیز بر همین مطلب صحه گذارده است. (آداب الصلاه ص 329) آری فاطمه(س)، حقیقت شب با عظمت قدر است.
2- در کافی شریف آمده است که حضرت فاطمه(س)، پس از رحلت پیامبر اعظم(ص)، هفتاد و پنج روز زنده بود و در این مدت امین وحی جبرئیل مدام نزد ایشان نازل می شد. در همین مراوده ها، اخباری از آینده و آنچه بر ذریه آن بانو مقدر شده مذکور می شده و علی(ع) آن را املا می کرده است. (کافی، ج 2، ص 355). این فضیلت به تعبیر امام خمینی(ره) جز در طبقه اول از انبیای عظام و برخی از اولیایی که در رتبه آنها هستند، درباره هیچ کس نبوده است. (صحیفه نور، ج 19، ص 278) امام راحل(ره) همچنین در وصیت نامه خود آورده اند: «ما مفتخریم که «صحیفه فاطمیه» که کتاب الهام شده از جانب خداوند تعالی بر زهرای مرضیه است، از ماست.»
3- همه مقامات معنوی که برای رسول اعظم(ص) و ائمه (ع) هست، برای حضرت فاطمه(س) نیز هست. (بحارالانوار، ج 43 و ج 12 و…) با آنکه آن حضرت نه حاکم است و نه قاضی و نه خلیفه، این مقامات سوای وظیفه حکومت است (کتاب ولایت فقیه امام ص 43) فاطمه(س)، فقط یک زن نیست، که انسان به تمام معناست، تجلی انسان کامل، انسان کاملی که حجت بر تمام آدمیان است.
4- در خطبه های شورانگیز و سخنان کم اما گهربار فاطمه(س)، جهانی بی پایان از معنویت و سرشار از عرفان و حکمت نهفته است که می تواند انگیزه، راهنما و راهگشای انسان دردمند و نیازمند همه اعصار و قرون باشد؛ بویژه در این زمانه که به نام دفاع از زن و جنبش فمنیست، چه بیدادها که روا می دارند. آن بانوی فرزانه در مسجد مدینه خطبه ای غرا خواند و در آن از مسایل بسیاری سخن گفت. در بخشی از آن خطبه به تبیین علل احکام الهی پرداخته و فرموده است: «پروردگارا، ایمان را برای شما باعث تطهیر و پاکیزگی از شرک و کفر و پلیدی قرار داد. نماز را برای تنزیه دلها از کبر و نخوت و زکات را برای تزکیه نفس و مال و جان و افزونی روزی مقرر فرمود و روزه را برای اثبات تحقیق در اخلاص و حج را برای تحکیم مبانی دینی و اعتلا و تعلیم کلمه توحید و عدل را برای ارتباط و تألیف قلوب و اطاعت ما خاندان را برای حسن انتظام امور اجتماعی و امامت ما اهل بیت را برای ایمنی و امان از اختلاف و تفرقه و لغزش و جهاد را برای عزت و ارجمندی و سربلندی ملت اسلام و صبر را برای استحقاق اجر و امر به معروف را برای مصالح عامه مردم و نیکی به والدین را برای مصونیت از غضب خود و صله رحم را برای پیوستگی ارحام و اقارب و وحدت ملی و قصاص را برای حفظ خونهای مردم و وفای به نذر را برای رسیدن به مغفرت و نیل به آموزش و تمام کردن کیل و وزن را برای اعتماد و حفظ اموال از نقص و زیان و نهی از شرب خمر را برای دوری از رجس و پلیدی و ترک سرقت و دزدی را برای حصول عفت و امنیت اجتماعی و ترک شرک را برای خلوص عبودیت قرار داده است.
5- حضرت فاطمه(س) فقط یک زن خانه دار نبود که به تربیت فرزندانی بسنده کند که هر کدام از آنان خود به سان یک ملت برای جامعه اسلامی و بلکه برای تمام بشریت عمل کردند و هنوز هم چراغ فروزان برافروخته شده توسط آن بزرگواران، جهان تاریک را روشنی می بخشد، فاطمه(س) در کنار این عمل ارزشمند، و انسجام رسالت بزرگ مادری، حضوری سیاسی و اجتماعی نیز در عرصه های مورد نیاز داشت. حضور آن بانو در عرصه های نبرد بویژه پشت صحنه های دفاع، در مداوای مجروحان، در تاریخ ثبت است آن بانو در حجه الوداع هم حضور داشت. دفاع او پس از رحلت پدر بزرگوارش از حریم ولایت علوی، از صحنه های تابناک تاریخ اسلام است. قطعاً دفاع فاطمه زهرا(س) از جانشینی امیر مؤمنان علی(ع)، فقط دفاع زنی از شوهر خویش نیست که تنها در چارچوب خانواده و مناسبات یک زوج دید و آن را بررسی کرد؛ بلکه دفاع فردی مسؤول از میان جامعه اسلامی از امامی است که حق مسلم وی مبنی بر خلافت پیامبر، نادیده گرفته شده است. این مبارزه، اولین ندای معترضانه و نخستین فریاد بلند بر کژاندیشان و فرصت طلبان است. شایسته است زنان آگاه و مسلمان در تمام زمینه ها در جامعه اسلامی به این بانوی پاک که پاکی اش را نه فقط در کنج عزلت و عبادت بلکه در عین حضور در عرصه های سیاسی و اجتماعی صدر اسلام به دست آورده است، تأسی کنند.
6- سخن کوتاه کنیم. درباره آن بانو چه می توان گفت؟ شخصیتی که پدرش او را «مام» خویش خواند. فاطمه(س)، مدار آفرینش و علت خلقت است. فاطمه(س) بنیان عفت و اساس عصمت است. فاطمه(س) مدار عظمت و ملاک حجت است. فاطمه(س) ام ابیهاست.
فاطمه(س) دختر نبوت و همسر ولایت است. فاطمه(س) مادر زینب است. آری فاطمه (س) همه اینها هست، اما فراموش نکنیم که فاطمه(س)، فاطمه است.
منبع:قدس