اَلاْ یثارُ شیمَهُ الاَْبْرارِ.(1)

از خودگذشتگى ، روش نیکان است .

پاسخ نیکى
اِذا اُسْدِیَتْ اِلَیْکَ یَدٌ فَکافِئْها بِما یُرْبى عَلَیْها.(2)

هر گاه دست احسانى به سوى تو دراز شد آن را با احسانى افزون تر، پاداش ده .

تشویق به احسان

اَحْسِنْ کَما تُحِبُّ اَنْ یُحْسَنَ اِلَیْکَ.(3)

راه بازداشتن بد کار

اُزْجُرِ الْمُسِى ءَ بِثَوَابِ الُْمحْسِنِ.(4)

با پاداش به نیکوکار، بدکار را از بدى بازدار.

احسان فراگیر

اَلُْمحْسِنُ مَنْ عَمَّ النّاسَ بِالاِْحْسانِ.(5)

نـیـکـوکـار [واقـعـى و کـامـل ] کسى است که به همه مردم نیکى کند [و احسانش را از هیچ کس دریغ نورزد].

بهترین احسان

خَیْرُ الْبِرِّ ما وَصَلَ اِلَى الُْمحْتاجِ.(6)

بهترین احسان [مالى ] آن است که به نیازمندِ به آن برسد.

برترین کار نیک

اَفْضَلُ الْمَعْرُوفِ اِغاثَهُ الْمَکْهُوفِ.(7)

با ارزش ترین کارهاى نیک ، فریادرسى ستم دیده است .

احسان در مقابل بدى

عاتِبْ اَخاکَ بالاِْحْسانِ اِلَیْهِ، وَارْدُدْ شَرَّهُ بِالاِْنْعامِ عَلَیْهِ.(8)

برادرت را با نیکى کردن به او، سرزنش کن ، و آزارش را با انعام پاسخ بده .

منت گذاشتن

اَلْمَنُّ یُنَکِّدُ الاِْحْسانَ.(9)

منت گذارى ، [وزن ] احسان و نیکى را سبک مى کند.

استقامت بر نیکى ها

لا یُزَهِّدَنَّکَ فِى الْمَعْرُوفِ مَنْ لا یَشْکُرُهُ لَکَ، فَقَدْ یَشْکُرُکَ عَلَیْهِ مَنْ لا یَسْتَمْتِعُ بِشَىْءٍ مِنْهُ وَ قَدْ تُدْرِکُ مِنْ شُکْرِ الشّاکِرِ اَکْثَرَ مِمّا اَضاعَ الْکافِرُ.(10)

هـرگز ناسپاسى افراد از انجام دادن کار نیک دلسردت نکند، که کسانى نیز هستند که بى هیچ بهره یا منتى ، سپاست مى گویند، و چه بسا که از سپاس سپاسگزاران بیش از آنچه ناسپاس ، تباه ساخته ، بهره مند شوى .

احسان کامل

اِکْمالُ الْمَعْرُوفِ اَحْسَنُ مِنِ ابْتِدائِهِ.(11)

به انجام رساندن نیکى بهتر از آغازیدن آن است .

نشانه نیکوکار

اَلُْمحْسِنُ من صَدَّقَ اَقْوالَهُ اَفْعالُهُ.(12)

نیکوکار کسى است که کردار او گفتارش را تصدیق کند.

پیشگامى در نیکى

اِغْتَنِمْ صَنائِعَ الاِْحْسانِ وَارْعَ ذِمَمَ الاِْخوانِ.(13)

ماهیت نیکى

اَلْبِرُّ عَمَلٌ مُصْلِحٌ.(14)

نیکى [در حق دیگران ] عملى است اصلاحگر.

ارزش نیکوکارى

اِفْعَلُوا الْخَیْرَ وَ لا تَحْقِرُوا مِنْهُ شَیْئاً فَاِنَّ صَغِیرَهُ کَبیرٌ وَ قَلِیلَهُ کَثِیرٌ.(15)

نیکوکار باشید و نیکوکارى را کوچک مشمرید، چرا که خُردِ آن بزرگ و اندکش بسیار است .

پدیده جاودانه

اَلْخَیْرُ لا یَفْنى .(16)

کار خیر هرگز فانى نمى شود.

ارزش نام نیک

وَ لِسانُ الصِّدْقِ یَجْعَلُهُ اللّهُ لِلْمَرْءِ فِى النّاسِ خَیْرٌ لَهُ مِنَ الْمالِ یَرِثُهُ غَیْرُهُ.(17)

نـیـکـنـامى اى که خدا براى کسى در میان مردم ، مقرر مى دارد بهتر است براى او از مالى که به عنوان ارث در میان دیگران به یادگار مى ماند.

نیکى غیر ماندگار

ما خَیْرٌ بِخَیْرٍ بَعْدُهُ النّارُ.(18)

خوشى و نیکى که آتش (کیفر الهى ) را به دنبال داشته باشد، خوشى و نیکى نیست .

منبع : سبطین

1 ـ شرح غررالحکم ، ج 1، ص 159.

2 ـ نهج البلاغه ، ح 59، ص 1114.

3 ـ نهج البلاغه ، ن 31، ص 921.

4 ـ همان ، ح 168، ص 117.

5 ـ شرح غررالحکم ، ج 2، ص 29.

6 ـ همان ، ج 3، ص 425.

7 ـ شرح غررالحکم ، ج 2، ص 391.

8 ـ نهج البلاغه ، ح 150.

9 ـ شرح غررالحکم ، ج 1، ص 178.

10 ـ نهج البلاغه ، ح 195، ص 1179.

11 ـ شرح غررالحکم ، ج 2، ص 75.

12 ـ همان ، ج 1، ص 297

13 ـ همان ، ج 2، ص 195.

14 ـ همان ، ج 1، ص 148.

15 ـ نهج البلاغه ، ح 414، ص 1284.

16 ـ شرح غررالحکم ، ج 1، ص 229.