یکى از مهمترین عوامل زمینه ساز ظهور امام زمان ـ ارواحنا فداه ـ پیدایش افرادى شجاع و قوى دل است; ایشان یاران امام عصر ـ ارواحنا فداه ـ خواهند بود همیشه امامان معصوم ما با کمبود رادمردانى استوار مواجه بودند و چون زمینه ى قیام فراهم نمى شد، علیه دولتهاى باطل حرکتى نمى کردند. در زمان غیبت نیز این معضل وجود دارد تا نزدیک زمان ظهور، در آن زمان در اقصى نقاط دنیا عدّه اى پدید خواهند آمد که دلهاى آنها همچون پاره هاى آهن است چنانکه در صفات ایشان بطور مفصل سخن خواهیم گفت.طبق روایات تعداد آنها 313 نفر است که تعداد زیادى از آنها از اهل همان زمان هستند و عدّه اى هم در زمانهاى قبل مى زیسته اند که از قبر خارج شده و براى یارى و نصرت دین خدا با امام زمان ـ ارواحنا فداه ـ پیمان مى بندند.

در ستایش از این گروه وارسته و شایسته اى که خداوند اینان را برگزیده است و به همراهى و یارى حضرت مهدى ـ ارواحنا فداه ـ مفتخرشان ساخته، روایات بسیارى وارد شده است. در این روایات ضمن ترسیم شخصیّت ارزشمند و نقش سازنده و اوصاف برجسته ى آنان، از چگونگى پیوستن آنان به امام عصر ـ ارواحنا فداه ـ در مکّه، سخن رفته و فراتر اینکه، آیاتى از قرآن شریف در مورد آنان تأویل شده است. از باب نمونه در ذیل آیه ى شریفه ى:

(فاستبقوا الخیرات أینما تکونوا یأت بکم اللّه جمیعاً)([10])
در کارهاى نیک سرعت جویید که هر کجا باشد خداوند شما را گرد خواهد آورد.
از امام صادق ـ علیه السلام ـ آمده است:
یعنی اصحاب القائم، الثلاثمائه وبضع عشر وهم ـ واللّه ـ الأمّه المعدوده یجتمعون فی ساعه واحده کقزع الخریف([11]).
این آیه ى شریفه اشاره به 313 نفر یاران اصلى حضرت مهدى ـ ارواحنا فداه ـ دارد. بخداى سوگند! که آنان در شمار، اندک هستند. امّا در کارآیى و ایمان و شکوه معنوى بسیار و بسان ابر پراکنده ى پائیزى (که بناگاه به هم مى پیوندند و متراکم مى شوند) آنان ظرف لحظه اى در یک ساعت معیّن از سراسر گیتى در مکّه حاضرمى گردند.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:

«بینا شباب الشیعه على ظهور سطوحهم نیام، اذ وافوا إلى صاحبهم فی لیله واحده على غیر میعاد فیصبحون بمکّه»([12])
یعنى به هنگام ظهور حضرت مهدى ـ ارواحنا فداه ـ جوانان و جوانمردان شیعه همانگونه که بر پشت بام خانه هاى خویش در خواب اند همگى یک شب بدون وعده ى قبلى، بامداد را در مکّه حاضر و به دیدار امام عصر ـ ارواحنا فداه ـ مفتخر مى گردند.
در روایات از خصوصیات اخلاقى یاران آنحضرت و تعداد آنها و جنسیت قومى ایشان تعابیر زیادى وارد شده که بدان اشاره مى کنیم. لیک از باب مقدمه در یک بینش کلى امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ در اشاره به شخصیّت آنان مى فرماید:

«لم یسبقهم الأوّلون ولا یدرکهم الآخرون»([13]).
آنان در شایستگى و امتیازات بر اوج رفیعى هستند نه از نسلهاى گذشته کسى از آنان پیشى گرفته است و نه از آیندگان کسى به مقام والاى آنان مى رسد.
در مورد نحوه ى رساندن خود به آنضحرت به مقامى رسیده اند که زمین در زیر پاى آنها پیچیده مى شود.
امام صادق ـ علیه السلام ـ در مورد آنان مى فرماید:

«فیصیر إلیه أنصاره من أطراف الأرض، تطوى لهم الأرض طیّاً».([14])
یعنى یاران مهدى ـ ارواحنا فداه ـ از نقاط مختلف زمین بسوى او حرکت مى کنند و زمین زیر پاى آنان در هم مى پیچد.

ایمان استوار یاران
یاران خاصّ حضرت مهدى ـ ارواحنا فداه ـ از نظر معنویّت و ایمان کامل و استوار و نداشتن ذرّه اى تردید در دلها بى نظیرند. آنان در اوج یقین و اخلاصند و بخاطر قوّت و استوارى و کمال ایمان به خدا، ذرّه اى ترس و دلهره در کران تا کران وجودشان نیست چرا که انسان به هر اندازه اى که ایمانش به خدا افزون گردد، به همان اندازه توان و تلاش او افزون مى گردد.
بر این اساس یاران آنحضرت به هنگامى که به میدان کارزار گام مى نهند نه کسى توان ایستادن در برابر آنان را دارد و نه پدیده اى مى تواند مانع اجراى برنامه هاى نجات بخش و دستورات صادر شده از سوى فرماندهى بلند مرتبه ى آنان گردد.
از امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ آمده که فرمودند:

«کانّهم لیوث قد خرجوا من غاباتهم مثل زبر الحدید، لو انّهم همّوا بازاله الجبال الرواسی لازالوها عن مواضعها فهم الذین وحّدوا اللّه حقّ توحیده»([15]).
آنها همچون شیرانى که از بیشه ى خود خارج شده اند بر گرد آن حضرت حلقه مى زنند آنان براستى مانند پاره آهنى هستند که اگر بر متلاشى نمودن کوهها تصمیم بگیرند آنها را نابود مى سازند. آنان خداى را آنگونه که شایسته است به یگانگى مى پرستند.
اگر در این جمله که ـ کأنّهم لیوث قد خرجوا من غاباتهم ـ براستى دقت شود وقتى شیر از بیشه ى خود خارج مى شود دیگر چه کسى جرأت مقابله با او را دارد.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمودند:

«إذا ساروا یسیرا الرعب امامهم مسیره شهر»([16])
هنگامى که به حرکت در مى آیند امواج رعب و وحشت یک ماه پیشتر از ایشان حرکت مى کند.

تواضع و فروتنى یاران
آنان قهرمانانى فروتن، متواضع و برخوردار از ارزش اخلاقى و انسانى اند و هرگز مغرور و مست قدرت نمى شوند. آنها به مقام والاى حضرت مهدى ـ ارواحنا فداه ـ آنگونه که شایسته و بایسته است اعتقاد دارند; تا آنجا که نه تنها از وجود گرانمایه ى آنحضرت بهره مى برند; بلکه از زین مرکب او نیز به افتخار تبرّک مى جویند و آن را مسّ مى کنند. آنان بسان فداکارانى هوشیار، بر گرد آن سرچشمه ى برکات و والاییها و ارزشها حلقه مى زنند و جان خویش را در همه ى فراز و نشیبها و میدانهاى جهاد و پیکار، سپر بلاى جان گرامى او مى سازند و دستورات و خواسته هایش را لبّیک مى گویند.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمودند:

«کانّ على خیولهم العقبان یتمسّحون بسرج الامام یطلبون بذلک البرکه ویحفّون به، یقون بأنفسهم فی الحروب ویکفونه ما یرید»([17]).
چابک بسان عقاب بر مرکبهاى خویش سوارند و در عشق به حضرت چنانند که زین مرکب او را براى تبرّک جستن مسح مى کنند و بر گرد یار حلقه مى زنند و در فراز و نشیبها و پیکارها او را بسان جان شیرین با همه ى وجود محافظت مى کنند و هر دستورى دهد او را بسنده اند و به انجام رساننده.

شب زنده دارى یاران
یاران آن گرامى عبادت کنندگان خاضع و خاشعند; شبانگاهان را با نماز و نیایش و سوز و گداز عاشقانه به بارگاه خدا، به سحر رسانده و در نمازهاى خویش زمزمه اى همچون آواى زنبوران عسل از ایشان شنیده مى شود. در رکوع و سجود و قیام و قعودند و با وجود این روزها در اوج آمادگى و شهامت بر مرکبهاى خویش، براى انجام دستورات حضرت مهدى ـ ارواحنا فداه ـ ایستاده اند.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:

«رجال لا ینامون اللیل، لهم دوّى فی صلاتهم کدوّى النحل، یبیتون قیاماً على أطرافهم ویصبحون على خیولهم، رهبانٌ باللیل، لیوث بالنهار»([18]).
بزرگ مردانى که شبها را نمى خوابند براى آنها زمزمه اى در نمازشان همچون زمزمه ى انبوه زنبوران، شبها را شب زنده دارى مى کنند و صبح مى کنند در حالى که بر مرکبهاى خویش سوارند (و آماده پیکار) راهبان شب هستند و شیران روز.

آگاهى و شناخت یاران
از ویژگیهاى آنان، اوج آگاهى و عمق دانایى و درایت آنهاست دلهاشان به نور معرفت درخشنده و نور باران است. به راهى که مى روند یقین کامل داشته لذا همچون کنیزى که از مولاى خود اطاعت مى کند، از امام زمان ـ ارواحنا فداه ـ فرمانبردارى مى نمایند.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمودند:

«ورجال کانّ قلوبهم زبر الحدید، لا یشوبها شک فی ذات اللّه أشد من الحجر . . . هم أطوع له من الأُمّه لسیّدها کالمصابیح . . . کانّ قلوبهم القنادیل»([19]).
مردانى که دلهاشان بسان پاره ى آهن است. در ایمانشان به خدا و وعده ى او ذرّه اى تردید ندارند و باور آنان از کوه سخت تر است . . . ایشان در فرمانبردارى از سالار خویش مطیع تر از کنیز نسبت به مولاى خود مى باشند. آنان بسان چراغهاى روشنگرند . . . دلهایشان بسان مشعلهاى پر نور است.
زیبا و ژرفترین توصیف براى یارن آن حضرت را در این سخن زیبا مى توان دید که مى فرماید:
هرگز قلب آنان به ذره اى از شک آلوده نمى شود. و این مقامى فراتر از فهم و درکهاست.

اتّحاد و برادرى یاران
از ویژگیهاى آنان، این است که اندیشه هایشان متحدّ و یگانه، دیدگاهشان همانند، دلهایشان به هم پیوسته و به هم گره خورده است نه اختلافى در رأى و اندیشه و گفتار آنان خواهى دید و نه در رفتارشان و همگى یک دل و یک قطب و یک زبان هستند.
از امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ در وصف ایشان آمده است:

«کأنّما ربّاهم ابٌ واحد وأُمٌّ واحده، قلوبهم مجتمعه بالمحبّه والنصیحه»([20]).
گویى یک پدر و مادر آنان را پرورانده و دلهایشان لبریز از مهر و محبّت و خیرخواهى است.

سنّ یاران
آنچه در روایات آمده این است که اکثر یاران آن حضرت در سنین جوانى اند; از امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ آمده که فرمودند:

«انّ أصحاب القائم شباب، لا کهول فیهم إلاّ کالکحل فی العین، أو کالملح فی الزاد وأقلّ الزاد الملح»([21]).
یاران حضرت همگى جوان هستند و سالخورده در میان ایشان نیست مگر مانند سرمه در چشم یا نمک در توشه و کمتر چیزى که بعنوان توشه حمل مى شود، نمک است.
خلاصه تعداد پیران در بین اصحاب حضرت بسیار اندک است و اکثریّت آنها جوان هستند.
در روایات تعداد یاران آنحضرت که ابتداى ظهور در مکّه حاضر شده و با او بیعت مى کنند 313 نفر ذکر شده است.
از امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ آمده که فرمودند:

«. . . ثمّ إذا قام، یجتمع إلیه أصحابه على عده أهل بدر وهم ثلاثمائه و ثلاثه عشر رجلاً»([22]).
هنگامى که قیام کند یاران اصلى او که شمارشان 313 نفر و به شمار یاران پیامبر در جنگ بدر است بسوى او اجتماع مى کنند.
امام باقر ـ علیه السلام ـ فرمود:

«یبایع القائم ـ بین الرکن والمقام ـ ثلاثمائه و نیف عدّه أهل بدر فیهم النجباء من أهل مصر والابدال من أهل الشام والأخیار من أهل العراق»([23]).
با قائم ـ ارواحنا فداه ـ میان رکن و مقام، 313 شخصیت بزرگ ـ به شمار یاران پیامبر در بدر ـ بیعت مى نمایند در میان آنها چهره هاى برجسته از مصر و شایستگانى از شام و خوبانى از عراق هستند.

آرزوى شهادت
آرزوى بزرگ یاران خاصّ امام مهدى ـ ارواحنا فداه ـ به دوش کشیدن بار مسئولیت و به انجام رساندن وظایف و جهاد و شهادت در راه خداست چرا که معنا و مفهوم حقیقى شهادت را به شایستگى دریافته و ارزش آن در بارگاه خدا را آنگونه که باید، شناخته اند.
حضرت صادق ـ علیه السلام ـ فرمودند:

«یدعون بالشهاده ویتمنّون أن یقتلوا فی سبیل اللّه، شعارهم یالثارات الحسین»([24]).
]براى خود و دیگران[ طلب شهادت مى کنند و آرزو دارند که در راه خدا کشته شوند و شعار آنان خونخواهى حسین ـ علیه السلام ـ است.

نه غرور و مستى و نه احساس ضعف
آنان نه به آفت غرور و مستى گرفتار مى شوند و نه از شمار اندک همراهان و پیشتازان در نخستین مراحل قیام و ظهور آنحضرت احساس وحشت و تنهایى مى کنند. زیرا انسانى که داراى ارتباط عمیق و خالصانه با آفریدگار تواناى هستى است با داشتن آن ارتباط و پیوند احساس وحشت نمى کند و نیز از پیوستن دیگران به راه و رسم نجات بخش و افتخارآفرین خویش و بسیارى همراهان، شادمان و مغرور نمى گردد.
حضرت امیرالمؤمنین على ـ علیه السلامـ فرمود:

«یؤلّف اللّه بین قلوبهم، لا یستوحشون من أحد ولا یفرحون بأحد یدخل فیهم»([25]).
خداوند بین دلهاى آنها الفت برقرار مى کند. ایشان از کسى و قدرتى وحشت ندارند و نه بخاطر پیوستن فرد یا قدرتى به گروهشان دچار شادمانى و غرور مى گردند.

پی نوشت
[10]. سوره ى بقره، 148.
[11]. بحارالانوار، ج 53، ص 91.
[12]. غیبت نعمانى، ص 316، باب 21، ح 11.
[13]. مستدرک حاکم، ج 4، ص 554.
[14]. معجم احادیث الامام المهدى، ج 3، ص 290.
[15]. الزام الناصب، ج 2؟ ص 200.
[16]. بحارالانوار، ج 52، ص 308.
[17]. بحارالانوار، ج 52، ص 308.
[18]. بحار الانوار ، ج 52، ص 308.
[19]. بحار الانوار، ج 52 ، ص 308.
[20]. الزام الناصب، ج 2، ص 200.
[21]. بحار ، ج 52 ، ص 333.
[22]. الزام الناصب، ج 2 ص 304.
[23]. بحار الانوار ، ج 52، ص 304.
[24]. بحارالانوار، ج 52، ص 308.
[25]. معجم احادیث الامام المهدی ، ج 3 ص 100، مستدرک الصحیحین ج 4 ص 554.