بر شما باد عدس، زیرا که مبارک و مقدس است، دل را نرم و اشک چشم را زیاد می‌نماید، هفتاد پیغمبر او را مبارک گردانیده‌اند که آخر آن‌ها عیسی بن مریم است.

عدس یک نام قرآنی و از گیاهان مفید برای بشر است. خداوند در قرآن می‌فرماید: و اذ قلتم یا موسی لن نصبر علی طعام واحد فادع لنا ربک یخرج لنا ممّا تنبت الارض من بقلها و قثآئها و فومها و عدسها و بصلها …(1)

و آن زمان را که گفتید: ای موسی، ما بر یک نوع طعام نتوانیم ساخت از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه از زمین می‌روید چون سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز برویاند.

موسی گفت: آیا می‌خواهید آنچه را که برتر است به آنچه فروتر است بدل کنید؛ به شهری بازگردید که در آن جا هر چه خواهید به شما دهند. مقرر شد بر آن‌ها خواری و بیچارگی و خشم خدا را بر خود هموار ساختند و این بدان سبب بود که به آیات خدا کافر شدند و پیامبران را به ناحق کشتند و نافرمانی کردند و تجاوز ورزیدند. و آن زمان را که گفتید: ای موسی، ما بر یک نوع طعام نتوانیم ساخت، از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه از زمین می‌روید چون سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز برویاند.
سویق عدس تشنگی را زایل می‌کند و معده را قوت می‌دهد و صفرا را فرو می‌نشاند و معده را پاک می‌کند و هفتاد درد را دواست و هیجان خون و حرارت را برطرف می‌کند

این آیه اشاره‌ای است به واقعه فرار حضرت موسی و پیروانش از ظلم حاکمان (فرعون) مصر و ورود آنان به صحرای سینا. بنی‌اسرائیل در زمان اقامت در این دشت پس از تمام کردن همه خوراکی‌هایی که با خود آورده بودند احساس گرسنگی کردند. خداوند غذایی یکنواخت که همان منّ و سلوی بود بر ایشان نازل کرد. آنان با میل و لذت این غذا را خوردند، اما پس از مدتی که منّ و سلوی می‌خوردند از پیامبرشان خواستند برای آنان غذایی فراهم کند که آنان در زمان زندگی در مصر می‌خوردند یعنی سبزی، خیار، سیر، عدس و پیاز.

در گنجینه احادیث پزشکی ائمه اطهار (ع) هم از عدس به نیکی یاد شده است. در روایتی آمده است که مردی از قساوت دل به پیامبر (ص) شکایت کرد. رسول خدا دستور خوردن عدس را به او فرمود. (2)

و در روایتی دیگر از رسول خدا (ص) وارد شده که: «پیامبر از قساوت دل‌های قوم خود به خدا شکایت نمود. خدا امر کرد عدس بخورند، چون عدس دل را نرم، اشک چشم را جاری و تکبر را می‌برد و آن غذای نیکان است» (3)

امیرالمۆمنین علی (ع) هم فرموده است: خوردن عدس قلب را نازک رقّت و آمدن اشک را سرعت می‌بخشد.

در همین راستا امام رضا (ع) هم به نقل از پدرانش از رسول خدا (ص) فرمود: «علیکم بالعدس، فأنه مُبارک، مقدس، یَرِق القلب و یکثر الدمعه و قد مبارک فیه سبعون نبیاً آخرهم عیسی بن مریم»؛ بر شما باد عدس، زیرا که مبارک و مقدس است، دل را نرم و اشک چشم را زیاد می‌نماید، هفتاد پیغمبر او را مبارک گردانیده‌اند که آخر آن‌ها عیسی بن مریم است. (4)

کارشناسان عدس را از لحاظ خاصیت با گوشت برابر می‌دانند و آن را تقویت‌کننده معده و حافظه دانسته و جوشانده آن را ضدعفونی‌کننده برشمرده‌اند و معتقدند که عدس پخته با سرکه مقوی معده بوده و آب آن سینه را نرم و سرفه را از بین می‌برد.

امام رضا (ع) هم درباره خواص درمانی عدس فرمود: اگر بدنت در اثر نوره حمام سوخت، عدس پوست‌کنده را آرد کن و با گلاب و سرکه در آمیز و به محل زخم شده بکش که به اذن خداوند متعال خوب خواهد شد.

و در حدیثی دیگر آمده است که سویق عدس تشنگی را زایل می‌کند و معده را قوت می‌دهد و صفرا را فرو می‌نشاند و معده را پاک می‌کند و هفتاد درد را دواست و هیجان خون و حرارت را برطرف می‌کند. (5)

امام باقر علیه السلام درباره این نوع سبزی یعنی عدس، که از زمره حبوبات است، چنین فرموده اند: دختری که خون حیضش قطع نمی شود، به او سویق عدس بدهید تا بنوشد، که به سرعت، حیض قطع می شود.(6)

امام صادق (ع): برای درد کمر عدس نافع است.

البته باید متذکر شد که این روایات به مصرف متعادل عدس اشاره دارند و نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد؛ چرا که زیاده‌روی در مصرف هر ماده‌ی غذایی زیان‌هایی برای بدن خواهد داشت که عدس هم از این قائده مستثنی نیست.  مصرف زیاد عدس سودازا است و برای اعصاب مضر است.

پی نوشت ها:

1. بقره/ 61

2. محاسن، ج 2، ص504

3. مکارم الاخلاق، ص 512

4. عیون اخبار، ج 2، ص 41، مکارم، ص 215، صحیفه الرضا ص 25، بحار، ج 62، ص 257

5. مکارم، ص 215

6. امالی، شیخ طوسی، ج 1، ص 376

فرآوری: مریم مرادیان نیری

تبیان