روایات حضرت از امام موسى بن جعفر (ع )

امام هادى – علیه السلام – به سند خود از پدران بزرگوارش از جدش موسى بن جعفر – علیه السلام – نقل مى کند که فرمود: ((خداوند مردم را آفرید و مى دانست عاقبت آنان چه خواهد بود، پس آنان را امر کرد و نهى نمود. حضرت باریتعالى به چیزى امر نکرد مگر آنکه راهى براى اطاعت و انجام آن امر به وجود آورد و از کارى نهى نکرد مگر آنکه راه ترک آن را هموار ساخت و هیچیک از آفریدگان را بر معصیت مجبور نساخت بلکه آنان را آزمایش کرد و خود فرمود: (( ((لیبلوکم ایکم اءحسن عملا؛ )) تا شما را بیازماید و دریابد که کردار کدامیک نیک تر و بهتر است )).

امام هفتم به گونه اى تردیدناپذیر و غیر قابل جدل جبر را رد کرده است و فساد این عقیده را بیان داشته است . ما نیز در مباحث آینده به این مساءله خواهیم پرداخت )).
روایات حضرت از امام رضا (ع )

امام هادى از جدّش امام رضا – علیه السلام – نقل مى کند که : ((روزى ابوحنیفه از نزد حضرت امام صادق خارج مى شد که امام هفتم موسى بن جعفر را دید و از او پرسید: اى جوان گناه از کیست ؟

حضرت پاسخ داد: از سه صورت خارج نیست : یا اینکه از خداوند متعال است – که نیست – در آن صورت سزاوار کریمى خداوند نیست که بنده اى را بخاطر گناه نکردن معذب نماید.

و یا اینکه مصدر گناه از خدا و بنده باشد – که البته اینهم نیست – در آن صورت شایسته نیست که شریک نیرومند به شریک ضعیف ستم روا دارد.

و یا اینکه گناه منحصرا از بنده صادر شده – که همینطور است – و در آن صورت اگر خداوند کیفر دهد بخاطر گناه بنده است و اگر ببخشد به کریمى و سخاوت خودش است …)).(101)

امام به گوشه اى مستدلّ، نادرستى ((جبر)) و سستى این عقیده را بیان مى دارد و روشن مى سازد انسان در حیات دنیوى خود مختار است و طبعا مسؤ ول انتخاب راه و پیامدهاى آن (( ((انا هدیناه السبیل امّا شاکرا و امّا کفورا)). )) (102)

منبع: اداره کل امور فرهنگی دانشگاه صنعتی اصفهان

باقر شریف قرشی

101-توحید، ص 96.

102-سوره دهر، آیه 3.