روایات امام هادى از امام باقر (ع )
امام هادى از جد بزرگوارش امام باقر نقل مى کند که ایشان مى فرمود:
(( ((اتقوا فراسه المؤ من فانه ینظر بنور اللّه ، ثم تلا قوله تعالى : ان فى ذلک لایات للمتوسمین )). )) (91)
((بترسید از تیزبینى مؤ من زیرا او با نور خدایى مى بیند سپس این آیه را خواند: به تحقیق که در آن واقعه نشانه هایى است براى تیزبینان )).
مؤ من حقیقى خود را از زنگار مادیات پاک کرده است و از تاریکى هاى باطل بدر آمده است لذا پدیده ها را با عینک واقع بین مى نگرد و به آن سوى سکه توجه دارد، ظاهر امر او را فریب نمى دهد، ضعف و قوت امور را مى شناسد و هرگز در دیدن خود از جاده حقیقت دور نمى گردد. بینش او خدایى است و در اعماق مسائل و امور نفوذ مى کند.
روایات حضرت از امام صادق (ع )
امام هادى مجموعه گرانبهایى از احادیث جد بزرگوارش ، عقل مجسم و اندیشه بزرگ انسانیت امام صادق – علیه السلام – را براى ما به ارمغان گذاشته است که ما در اینجا به برخى از آنها اشاره مى کنیم :
1 – امام هادى از امام صادق نقل مى کند که فرمود: ((دعاى سه تن است که همیشه به اجابت مى رسد:
الف – دعاى پدر در حق فرزند هنگامى که فرزند به پدر نیکى کند و نفرین او هنگامى که فرزند حقوق پدرى را رعایت نکند.
ب – نفرین مظلوم علیه ظالم و دعاى او براى کسى که او را یارى مى کند.
ج – دعاى مؤ منى که در حق مؤ من دیگرى که او را در راه ما کمک کرده است صورت مى گیرد و نفرین علیه او هنگامى که امکان کمک را دارد ولى دریغ کند و برادر مؤ منش بدو محتاج باشد…)).(92)
این حدیث شریف توجه خاصى به نیکى کردن دارد و انسان را دعوت مى کند تا نسبت به پدر نیکى کند زیرا دعاى پدر در حق فرزند مستجاب مى گردد. و انسان را از نفرین پدر بر حذر مى دارد زیرا نفرین پدر در این حالت رد نمى گردد. به همین گونه است نفرین مظلوم علیه ظالم .
همچنین این حدیث انسان را تشویق مى کند مؤ من را یارى کند زیرا دعاى برادر مؤ من او به هدف اجابت خواهد رسید و از نفرین او بر حذر مى دارد زیرا نفرین او نیز به هدف اجابت مى رسد.
2 – امام هادى از امام صادق نقل مى کند که حضرت فرمود: ((بر شما باد دورى از گناه که آن دین و آیینى است که همراه آن هستى و با آن خدا را مى پرستى و این همان خصلتى است که ما از دوستانمان انتظار داریم …)).(93)
دور بودن از محرّمات الهى پایه و اساس دین است و از ملکه نگهدارنده انسان از گناه پرده بر مى دارد لذا ((ورع )) یکى از عناصر مهم دین بشمار مى رود.
3 – حضرت از امام صادق – علیه السلام – نقل مى کند که ایشان فرمود: ((هر که حربه تقیه را بکار نگیرد و ما را از مردمان فرومایه حفظ نکند، از ما نخواهد بود)).(94)
ائمه – علیهم السلام – بر تقیّه تاءکید زیادى داشتند و با کمک تقیّه جان شیعیان را حفظ کرده و آنان را از چنگال حکومت هاى اموى و عباسى که خون مؤ منان را مباح مى دانستند نجات دادند و اگر حکم تقیه تشریع نمى گشت کسى از شیعیان و دوستداران اهل بیت زنده نمى ماند و دیگر اثرى از تشیّع در میان نبود.
4 – امام هادى از جد خود امام صادق نقل مى کند که فرمود: ((در سه زمان دعا به اجابت مى رسد و ردّ نمى گردد: الف – دعاى پس از نمازهاى واجب . ب ) دعاى هنگام آمدن باران . ج ) دعاى هنگام ظهور معجزه اى الهى در زمین )).(95)
خداوند متعال دوست دارد او را در این اوقات بخوانند و اجابت دعا را مانند دعا در مراقد ائمه تضمین نموده است .
5 – حضرت هادى نقل مى کنند که : ((مردى نزد امام صادق آمد و گفت : از دنیا خسته شده ام و از خداوند مرگ خود را درخواست کرده ام . حضرت صادق – علیه السلام – فرمود: ارزش زندگى به این است که خدا را اطاعت کنى نه اینکه عصیان ورزى . لذا اگر زنده باشى و اطاعت کنى بهتر از اینست که بمیرى و نتوانى اطاعت کنى یا عصیان ورزى )).
وقتى انسان مرد دیگر دفتر اعمالش بسته مى شود چه خوب باشد و چه بد و امکان انجام اعمال باقى نمى ماند زیرا: (( ((الیوم عمل و لا حساب و غدا حساب و لا عمل )). )) لذا امام دستور مى دهد آرزوى زندگى و طول عمر داشته باشیم تا آن را صرف کار نیک و به دست آوردن ذخیره اخروى کنیم .
6 – حضرت مى فرماید به امام صادق گفتند: یابن رسول اللّه ! مرگ را براى ما توصیف کن ایشان فرمود: ((مرگ براى مؤ من مانند رایحه خوشبویى است که او را برمى انگیزد و تمام خستگى ها و رنج ها را از تنش مى زداید. و براى کفّار بدتر و جانگدازتر از نیش افعى ، مار و عقرب است .
به حضرت گفتند گروهى مى گویند: مرگ از پاره پاره شدن با ارّه ، مقراض ، سنگ و له شدن در زیر سنگ هاى آسیاب سخت تر است .
حضرت فرمود: درست است مرگ بعضى از کفّار و بدکاران چنین است . آیا ندیده اید بعضى از کفّار با چه سختى جان مى دهند و این عذاب نسبت به عذاب آخرت آنان مقدمه اى بیش نیست .
به حضرت گفتند: پس چرا برخى از کفار را هنگام مرگ خندان و بشّاش مى بینیم و مرگ برایشان بسیار آسان است و به راحتّى در آن سکرات موت سخن مى گویند و جان کندن را تحمل مى کنند؟ البته عده اى از مؤ منان نیز هنگام ترک این جهان احساس سبکبالى مى کنند و با آغوش باز مرگ را پذیرا مى گردند.
(نشان مرد مؤ من با تو مى گویم که چون مرگش رسد خندان بمیرد)
(اقبال )
امّا از طرف دیگر گروهى از مؤ منان و کفّار را مى بینیم که هنگام مرگ بشدت سختى مى کشند و گویى آنان را با ارّه و سنگ پاره پاره مى کنند.
حضرت در بیان علت آن فرمود:
امّا آسایش و آرامش مؤ من هنگام مرگ در حقیقت پاداش دنیوى اوست و مقدمه اى است براى ثواب آن جهان . و امّا مؤ منى که هنگام جان کندن سختى مى کشد در حقیقت بدین وسیله از گناه پاک مى شود تا با ضمیرى پاک و اعمالى یکسره نیک راهى آن جهان گردد و مستحق پاداش ابدى باشد. امّا راحتى و آرامش برخى از کفّار هنگام مرگ نتیجه اعمال نیک است که در این دنیا انجام داده اند و بدین وسیله پاداش خود را در همین جهان دریافت مى کنند و در آخرت جز عذاب ابدى چیزى در انتظارشان نیست . و امّا سختى عذاب عده اى دیگر از کفار هنگام مرگ آغاز عذاب الهى است که خداوند آنان را به آن وعده داده است زیرا خداوند عدل محض است و به اندازه ذره اى ستم روا نمى دارد)).(96)
7 – حضرت هادى به نقل از امام صادق مى فرماید: ((یعقوب که گفت : (( ((فصبر جمیل ، )) یعنى صبر بدون گلایه است )). (97) شاید این استظهار بخاطر وجود قرینه ((جمیل )) در آیه است زیرا این آیه ، صبر یعقوب را به جمیل بودن موصوف مى کند.
8 – امام هادى مى فرماید امام صادق – علیه السلام – در تفسیر آیه شریفه : (( ((تتجافى جنوبهم عن المضاجع )) (98) مى فرمود: آنان نمى خفتند تا آنکه نماز شامگاه را در تیرگى شب بجا آورند)).(99)
9 – حضرت هادى مى فرماید امام صادق در تفسیر آیه شریفه : (( ((فلحیینه حیوه طیبه )) )) (100) مى فرمود: مراد از حیات طیبه ، قناعت است )).
احادیث فوق بخشى از سخنان امام صادق است که از طریق امام هادى دهمین ستاره تابناک امامت به دست ما رسیده است و بدین گونه میراث جدّ بزرگوارش را براى ما زنده نگهداشته است .
منبع: اداره کل امور فرهنگی دانشگاه صنعتی اصفهان
باقر شریف قرشی
91-(( مآثر الکبراء، )) ج 3، ص 220.
92-(( مآثر الکبراء. و وسائل ، )) ج 4، ص 163 (به صورت مختصر).
93-امالى شیخ طوسى .
94-(( وسائل الشیعه ، )) ج 11، ص 466.
95-امالى شیخ طوسى .
96-(( عیون اخبار الرضا. ))
97-(( مآثر الکبراء، )) ج 3، ص 228.
98-سوره سجده ، آیه 16.
99-امالى شیخ طوسى .
100-سوره نحل ، آیه 97.
