نویسنده: علی محمد رفیعی محمدی

عوامل تزلزل خانواده (1)
بد اخلاقی صفت ناپسندی است که زندگی انسان را تیره و تار می کند. ورود بدخلقی در محیط زندگی خانوادگی، موجب عوارض منفی بی شماری می گردد که در قالب تند خویی، گرفتگی چهره، بی حوصلگی،
اخم و بهانه گیری نمایان می شود. بد اخلاقی یکی از آفات ویرانگر زندگی خانوادگی است.
پیامبر صلی الله علیه واله وسلم فرمودند:
« یکی از شاخه های سعادت آدمی در زندگی، خوش اخلاقی است و از جمله عوامل شقاوت او بد خلقی است ». (1)

آثار بد خلقی
بد خلقی، محیط خانه را به جهنم سوزانی تبدیل می کند که ثمره ای جز از دست دادن خوشبختی و سعادت افراد خانواده ندارد. اینک برخی از آثار منفی بد خلقی را ذکر می کنیم.

1. ضایع شدن شخصیت انسانی
اولین اثر منفی بد خلقی به طور مستقیم متوجّه شخص بد اخلاق می گردد. بدین معنی که بد اخلاقی چنان چهره ی زشت و نامطلوبی از انسان ارائه می دهد که با مشاهده ی آن خوبی ها، صفات ارزشمند و سایر ارزش های اجتماعی او از یاد رفته، شخصیتش ضایع می شود و وی در نظر دیگران خوار و ذلیل می گردد.
علی علیه السلام می فرمایند:
« چه بسا عزیزی که اخلاق بد، مایه ی ذلت و خواری او شده و چه بسا خوار و ذلیل که اخلاق خوب، او را به عزت و بزرگی رسانده است ». (2)
لذا اگر زن و مرد بد اخلاق باشند نمی توانند در محیط خانواده، نسبت به هم درک متقابل داشته باشند و به یکدیگر احترام بگذارند. ایجاد ترس و اظطراب و بدخلقی در خانه و محیط کار و زندگی، زمینه ی تفاهم و همدلی و صمیمیت را از بین می برد، موجب دوری از مردم می شود و در نتیجه آشفتگی روحی و احساس تنهایی و دلهره را همراه دارد.
علی علیه السلام می فرمایند: « هر کس تند خوی باشد، دور و برش خالی می گردد ». (3)
محیط خانواده که محل آرامش زن و مرد است، با بد خلقی یکی از طرفین، اظطراب و دلهره در آن حاکم می گردد، تعادل روحی افراد آن به هم می خورد و به جای ملاطفت و مهربانی، خشونت در خانواده حاکم می گردد.
پیامبر صلی الله علیه واله وسلم فرمودند: « بدترین زنان شما بد خلق و عبوس است ». (4)
جابربن عبدالله می گوید:
« رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم به ما فرمود: آ یا نمی خواهید بدترین افراد را به شما معرفی کنم؟
بدترین مرد کسی است که به دیگران با کمال بی باکی تهمت زند، ترجیح بدهد تنها غذا بخورد، خیر خوبی خود را از دیگران منع کند، برده ی خود را کتک بزند و آنقدر به همسرش اذیت و آزار برساند که زن از دست شوهر به دیگران پناه ببرد ». (5)
در روایتی دیگر از رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم نقل شده است که حضرت فرمودند:
« کسی که با بد اخلاقی زن خود بسازد، برای هر نوبت صبر، خداوند ثواب صبر ایوب را به او می دهد و برای هر روز و شب زن، خداوند به اندازه ی ریگ های بیابان گناه می نویسد ». (6)
رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم در روایت دگیری به زن ها می فرمایند:
« زنی که با مرد خود بد اخلاقی کند اگر روزها روزه دار باشد و شب ها تا صبح عبادت کند این زن اهل جهنم است ». (7)
و یا رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم فرمودند: « اگر بنا باشد شما برای کسی غیر خدا سجده کنید دستور می دادم زن ها برای شوهرها سجده کنند. » (8)

2. از بین رفتن محبت
یکی از آثار دیگر بد اخلاقی، کاهش مهر و محبت و از بین رفتن مهربانی و دوستی است. رفتار انسان بد اخلاق برای هیچ کس خوشایند نیست. همه از خوی ناپسند و بد خلقی در عذاب بوده، از آن نفرت دارند.
علی علیه السلام می فرمایند:
« هر کس بد اخلاق باشد، خانواده اش از او ناخشنود می شوند ». (9)
گاهی تند خویی و بد اخلاقی افراد چنان خسته کننده و نفرت انگیز است که عده ای به انتظار مرگ آنان نشسته و بدین وسیله شاد می شوند.
علی علیه السلام می فرمایند:
« هر کس بد اخلاق باشد مرگش مایه ی شادی می گردد ». (10)
انتظار یک همسر از همسر خودش، داشتن اخلاق نیکو است که عامل تحکیم خانواده خواهد بود. (11)
اینکه در روایت نقل شده است که وقتی از رسول گرامی اسلام سؤال شد با چه معیار و ملاکی برای فرزندان خود همسر انتخاب کنیم، حضرت فرمودند:
« هر گاه کسی به عنوان خواستگاری نزد شما آمد که اخلاق و دینش مورد رضایت شما است، فوراً دختر خود را به ازدواج او در آورید ». (12)
لذا در محاکم قضایی و دادگاه خانواده در مراکز مشاوره، با مراجعینی مواجه می شویم که فقط از بد اخلاقی همسر خود رنج می برند و حتی حاضرند تن به جدایی و طلاق بدهند تا از بد خلقی همسر رهایی یابند، توصیه می گردد به خانواده های محترم در انتخاب همسر برای فرزندان خود به این دو ملاک مهم از فرمایشات نبی مکرم اسلام توجه داشته باشند.
مردی به نام حسین بشار می گوید: « خدمت حضرت رضا علیه السلام نوشتم یکی از بستگانم برای خواستگاری دخترم نزد من آمده است ولی او جوان بد اخلاقی است. نظر مبارک شما درباره ی زن دادن به او چیست؟ حضرت رضا علیه السلام فرمودند: « اگر بد است به او زن نده ». (13)
زندگی مشترک دارای فراز و نشیبهایی است که برخورد صحیح با آنها نیاز به روحیه ای قوی و اخلاقی پسندیده دارد. زن و شوهر اگر از این ظرفیت بهره ای نداشته باشند نمی توانند بار سنگین آن را به مقصد برسانند.

پی نوشت ها :

1. مستدرک الوسایل الشیعه، ج 8 ، ص 447.
2. بحارالانوار، ج 71، ص 396.
3. شرح غررالحکم، ج 5 ، ص 325.
4. مستدرک الوسائل ، ج 14 ، ص 165، باب 6.
5. اصول کافی، ج 3، ص 400.
6. وسایل الشیعه ، ج 7، ص 16.
7. مستدرک الوسائل، ج 14، ص239، باب 61.
8. مستدرک الوسایل ، ج 14، ص 246.
9. شرح غررالحکم، ج 5، ص 328.
10. شرح غررالحکم، ج 5، ص 328.
11. علیرضا ناصری، محمد حسین منتظری، اخلاق در خانواده، ص 69-67.
12. وسایل الشیعه ، ج 14، ص 51.
13. بحارالانوار، ج 14 ، ص 51.
منبع مقاله :
رفیعی محمدی، علی محمد؛ (1389)، نسیم عشق: عوامل تحکیم و تزلزل خانواده، قم: انتشارات رسول اعظم ( صل الله علیه و آله و سلم )، چاپ هفتم