دستور العمل والدین برای پیشرفت تحصیلی فرزندان
برای آن که فرزند خود را به مدرسه علاقمند کنید و او را در مسیر پیشرفت تحصیلی قرار دهید دستور العمل زیر را بکار بندید. بکار بردن این موارد مستلزم آگاهی و صرف وقت است، ولی نتایجی که بدست می دهد فرزندانی صالح و پرورش یافته می باشد که بهترین ثمره عمر و باقیات صالحات خواهد بود.
ـ برای فرزند خود موفقیت ایجاد کنید. موفقیت در یک مورد موفقیت های بعدی را به همراه خواهد داشت.
ـ کمک کنید تا فرزندان شما برای یادگیری یا انجام هر عملی حواس خود را متمرکز کند و این کار به تمرین نیاز دارد.
ـ سرعت و دقت دو عامل اصلی در موفقیت تحصیلی است. فرزندان خود را با انجام تمرینات و تشویق عادت دهید که تکالیف و سایر امور تحصیلی را سریع و دقیق انجام دهند.
ـ ایجاد موفقیت در فرزند اعتماد به نفس او را تقویت می کند، ولی تجربه شکست نیز در زندگی ضرورت دارد، بنابر این در مواردی باید کودک را با شکست مواجه سازید تا ترس از شکست در او از بین برود.
ـ استعدادهای خاص را در کودک پیدا کنید و پرورش دهید.
ـ به پرسش های کودکان خود در حدّ فهم آنان پاسخ دهید و آنان را به سؤال کردن تشویق کنید.
ـ برای رفتن فرزند خود به دبستان قبل از آمادگی و سنّ مناسب عجله نکنید. تعجیل در شروع آموزش عواقب سوء تربیتی و گریز از مدرسه را به دنبال خواهد داشت.
ـ فرزند خود را در پیشرفت تحصیلی با دانش آموزان باهوش تر مقایسه و شماتت نکنید.
ـ توقع خود را در پیشرفت تحصیلی فرزندتان در حدّ استعداد و توانائی او محدود کنید.
ـ در انتخاب رشته تحصیلی فرزندتان و ورود به دانشگاه با مشاوران راهنمائی مشورت کنید و نظرات خود را به فرزندتان تحمیل نکنید.
ـ اگر فرزندتان در رفتن به مدرسه و درس خواندن تنبلی می کند، از روش تنبیه و تهدید و یا رشوه دادن به وی خودداری کنید. ایجاد موفقیت برای وی و تشویق بهترین روش برای بکارگیری او است.
ـ در مواجهه با فرزندان در امور تربیتی سعی کنید از افراط و تفریط بپرهیزید. صراط مستقیم در تربیت تعدیل بین افراط و تفریط و کاربرد اصول علمی است.
ـ مواردی از آموزش ها با وجود اهمیت زیاد مورد توجه نیست، پرورش عامل گوش دادن ـ آموزش در نحوه نشستن ـ راه رفتن و مشاهده کردن از این جمله است. با کمک مدرسه به این موارد توجه نمائید.
و… .
توصیه به والدین در مورد مقایسه دانش آموزان
1- هیچگاه فرزندان خود را در امور تحصیلی با دیگری مقایسه نکنید و آن ها را رقیب کسانی که از آنان باهوش ترند قرار ندهید.
2- در رقابت با دیگران دو حالت اتفاق می افتد یا ظرفیت هوشی دو کودک مشابه است یا یکی از دیگری بیشتر یا کمتر می باشد. در حالت دوّم به هیچ وجه رقابت سازنده نیست. در حالت اوّل در صورتی که رقابت، حالت غیر اخلاقی پیدا نکند و رعایت شرایط و حدود بشود می تواند سازنده باشد.
3- دانش آموز را به جای آن که با دیگران مقایسه کنید با خودش مقایسه کنید. در صورتی که پیشرفت داشته باشد او را تأیید و تشویق نمائید.
4- در تأیید و تشویق حتّی الامکان از محرک های طبیعی مانند احساس پیشرفت، رضایت خاطر، تحسین و مشابه آن استفاده کنید و در صورتی که از محرک های غیر طبیعی مانند جایزه دادن و پاداش دادن به صورت های مختلف استفاده کنید، اصل اعتدال را رعایت نموده و از این که جایزه به جای وسیله هدف قرار گیرد پرهیز نمائید. معلّمینی که بدون جهت دانش آموز را زیاد نمره می دهند ناآگاهانه بزرگترین خصومت را به خانواده و دانش آموز اعمال می کنند.
5- معلّم و اولیاء مدرسه را به نمره زیاد دادن از طریق خواهش و فشار تشویق نکنید.
مشکلات مرتبط با تکالیف مدرسه
1. به فرزندتان القا کرده و بپاورانید که انجام تکالیف مدرسه جزو وظایف ذاتیش بوده و این مسئله بخش اساسی فلسفه وجودیش را توجیه می کند. چه در غیر این صورت، درس خواندش هیچ گونه توجیه عقلانی نخواهد داشت. از طرف دیگر، در این رابطه باید از هر گونه دخالت کردن و مسئولیت پذیری خودداری کرده و این مسئولیت و وظیفه را به صورت تام و تمام به کودکتان واگذار کنید. چون هر چقدر احساس مسئولیت و حساسیت شما در این رابطه بیشتر باشد به همان اندازه نیز، پشت گوش اندازی و سهل انگاری کودک بیشتر می شود. با این وجود شما نیز نباید از وظیفه اصلی خود که همانا مدیریت درست و نظارت دورا دور است غافل شوید.
2. برای این که در کودک سهل انگار، عادت سازنده ای شکل گیرد، لازم است که تکالیف درسی در مکان و زمان ثابت و مشخصی انجام شود برای مثال، این کار پس از صرف شام و شستن ظروف باید انجام شود، چون در این مقطع زمانی محیط آشپزخانه می تواند برای این کار مناسب باشد.
از طرف دیگر، امتیاز این کار در این است که کودک در اثر گذشت زمان در برابر این وظیفه ذاتی خود شرطی شده و در آینده بدون آنکه نیازی به نظارت و کنترل شما باشد، به طور خودکار در این مکان و زمان تکالیفش را انجام خواهد داد.
3. برای این که انجام تکالیف، هر چه بیشتر برای کودک جالب و جاذب باشد لازم است که محیط کار کودک، هر چه بیشتر برانگیزاننده و کشش آفرین گردد. برای مثال، میز کار کودک باید بزرگ و تمیز بوده و در عین حال اتاق نیز نورگیر خوبی داشته باشد تا کودک بتواند با گشودن پنجره هوای اتاق را تهویه نماید. همین طور، کودک در جریان کار باید به شارژرهای غذایی چون، تنقلات خوشمزه دسترسی داشته باشد. از سویی دیگر، محیط کار کودک باید بر ترجیحات و شخصیت کودک سازگاری و همخوانی داشته باشد. برای مثال، برخی از کودکان در جریان کار تمایل به گوش دادن موزیکی ملایم دارند و این در حالی است که برخی از کودکان سکوتی دلچسب را برای این کار ترجیح می دهند. به هر صورت، در این رابطه جهت کارآیی و بازدهی بیشتر، باید ترجیحات و اولویت های کودک مورد توجه قرار گیرد. گذشته از این، برخی از کودکان در برابر تشویق و ترغیب بهتر عمل می کنند تا تنبیه و تهدید. پس بهتر است که تحسین و تشویق را جایگزین توپ و تشرتان نمائید تا راحتتر به مقصودتان دست یابید.
4. در رابطه با این وظیفه مهم کودک، هیچ گاه متوسل به پاداش و مجازات نشوید چون ابزار «هویج و چماق» در این رابطه از کارایی بر خوردار نمی باشد چون اولا این حربه و رویکرد سبب می شود که فرآیند یادگیری کودک مختل شود و در ثانی، این مسئله سبب تشدید استرس و اضطراب کودک می شود. گذشته از این، در برخی از مواقع، کودک به راحتی می تواند تنبیه و تشویق را بی اثر کرده و آنرا کاملاً نادیده بگیرد.
سید مهدی حسینی – با تلخیص از کتاب مشاوره والدین در مسایل تربیت و تحصیلی فرزندان، ص 94 – 105