نویسنده: آیت الله سیدمحمّدتقی مدرسی
مترجم: محمد تقدمی صابری

نگاهی به درونمایه و محورهای سوره ی قمر
آیات این سوره ی مبارک، سه محور اصلی را در بر می گیرند، که عبارتند از:

1- رویگردانی کافران از آیات الهی، چه این آیات در رسالتهای فرود آمده، جلوه گر می شوند، چه در معجزات پیامبر و چه در هستی و یا سنتهایی که در تاریخ امتهای گذشته متجلی است. این سخن خداوند (و هرگاه نشانه ای ببینند، روی برگردانند و گویند: سحری دایم است)(آیه ی 2) تکیه گاه این محور به شمار می آید.
2- دروغ انگاشتن حق؛ این محور در این سخن پروردگار نمایان می شود (و به تکذیب دست زدند و هوسهای خویش را دنبال کردند و [لی] هر کاری را [آخر] قراری است) (آیه 3) و آیات مشابه دیگر (آیات 9، 18، 23، 33، 42)
3- پند و اندرز؛ این محور در بازگویه ی این گفتار پروردگار، که در چهار جای سوره، به اضافه ی دو آیه (15 و 51)، آمده، آشکار می شود: (و قطعاً قرآن را برای هر پندآموزی آسان کرده ایم، پس آیا پندگیرنده ای هست؟)
با ژرف اندیشی در این سوره، درمی یابیم که میان محورهای سه گانه ی آن پیوندی استوار برقرار است؛ رویگردانی افزون بر اینکه نمود دروغ انگاری است، سبب آن نیز هست و این سخن روشن می سازد که دروغ انگاشتن رسالتهای الهی، برخاسته از قانع نشدن دروغ انگارانِ آن نیست، بلکه تنها از انحرافی حقیقی برخاسته که در نهادشان رخنه کرده است. چه، آنان پیش از آن که رسالتهای الهی را بررسند و یا در آن اندیشه کنند، از آن روی گردان می شوند و دروغش می انگارند.
لیک درمان بیماری رویگردانی و دروغ انگاری نزد بشر چیست؟ درمان این بیماری ها، پند دادن است و قرآن تنها برای تحقق دادن این هدف بزرگ و ارزنده آمده، از این روست که قرآن از نظر محتوا، بیان ادبی، روانی، حکمتی رساست، که در ژرفای وجود آدمی و دورترین کرانه های خرد او، نفوذ می کند، لیک در کسی که صاحبدل باشد و به حق گوش فرا دهد و خود به گواهی ایستد، قرآن از جانب پروردگار آسان گشته و همین آسان سازی است که سخن آفریدگاری را که در بزرگی، شکوه و برتری بی منتهاست، نزد آفریدگانش روشن و قابل فهم ساخته است. امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «اگر پروردگار قرآن را آسان نمی ساخت، هیچ یک از آفریدگانش توان نداشت حرفی از این کتاب را به زبان آورد، و چگونه می تواند چنین باشد در حالی که این سخن کسی است که ازلی و ابدی است». (1)
معنایی که با درمان بیماری رویگردانی و دروغ انگاری بشر در پیوند می باشد، این است که قرآن حقایقی بزرگ را برای ما به تصویر می کشد، مانند حقایق غیب، که اگر آسان سازی قرآن نبود آگاهی انسان بدان نمی رسید. آخرت نیز همین گونه است، قرآن تصویرسازی رسا از آن ارایه می دهد تا قابل فهم و درک گردد. این کار توازنی به خود آدمی می بخشد و این توازن میان دو چیز برقرار است، یکی اموری که نهان است و در آینده روی خواهد داد و دیگر اموری که اکنون وجود دارد و آدمی آن ها را احساس می کند و با آن به سر می برد. قرآن از آدمی می خواهد تا بر پایه ی آنچه در آینده رخ خواهد داد با وضعیت و حال کنونی خویش، که نفسش خواهان است، به سر برد و یا او را از نابودسازی چیزی که اکنون با آن به سر می برد برحذر می دارد، چه، این کار او را در مهلکه های آینده خواهند انداخت.

پی‌نوشت‌ها:

1. تفسیر روح البیان، ج8، ص 433.
منبع مقاله :
مدرسی، سید محمدتقی؛ (1386)، سوره های قرآن: درونمایه ها و محورها، ترجمه: محمد تقدمی صابری، مشهد: مؤسسه چاپ آستان قدس رضوی، چاپ اول.