بدر، خندق وخیبر گواه است…
نمونه های بارزی از تشکیل شورا در زمان رسول اکرم(ص) وجود دارد پیامبر گرامی اسلام (ص) با توجه به اتصال به وحی وعدم نیازمندی به راهنمایی،برای نشان دادن اهمیت شورا وتاثیر گذاری آن برنتایج کارها از این امر استقبال می کرد.

1- شورا ی جنگی دربدر
غزوه بدر یکی از غزوات مهم و مشهور مسلمانان صدر اسلام با کفار به حساب می آید،ارتش کفرنزدیک به سه برابرمسلمانان بود وبه تمام تجهیزات زمان مجهز بود.زمانی که پیامبر خود را بر سر دو راهی دیدند،از یک سو، به منظور جنگ از مدینه خارج شده اند واز دیگر سو ارتش اسلام آمادگی ونفرات کافی برای مقابله با چنین ارتش بزرگی را ندارد.
حضرت تصمیم گرفت انصار ومهاجرین را به شورا دعوت کند تا از طریق مراجعه به افکار عمومی مشکل حل شود .در شورا نظرات متفاوتی مطرح شد ولی چون نظریات ابراز شده جنبه فردی داشت نظریات اکثریت قاطع جمع که انصار بودند مورد پذیرش قرار گرفت.

2- جنگ موته
درجنگ موته پیامبر سه فرمانده انتخاب می کنند که به ترتیب هر کدام کشته شدند،دیگری جای او را بگیرد ولی نفر چهارم را انتخاب نکردند وانتخاب آن را بر عهده افراد گذاشتند.
هر سه نفر فرمانده منتخب پیامبر درموته کشته شدند ومردم به فردی به نام خالد رای دادند واو را به فرماندهی انتخاب کردند وپیامبر نیز فرماندهی او را پذیرفتند.

3- شورای جنگی در احد
درجنگ احد برای دفاع از حریم اسلام و مقاومت درمقابل حملات مسلحانه کنار شیوه های گوناگون وجود داشت که رسول اکرم(ص) برای کارزار باید براساس شرایط وموقعیت یکی از آن شیوه ها را بر می گزید وبدان عمل می نمود.
به این منظور پیامبر اسلام (ص) درجمع بزرگی از افسران وسربازان اسلام فرمودند: مبارزان مسلمان نظرات خود را درباره نحوه جنگ و دفاع از تجاوز ارتش قریش بیان نمایند.
دراین جلسه نظرات متفاوتی بیان شد و رای پیامبر این بود که در مدینه بمانند واز شهر حفاظت نمایند ولی حضرت رسول اکرم (ص)نظر اکثریت را قاطع دانستند و سرانجام حکم به خروج از شهر برای استقبال از دشمن و جنگ خارج از شهر دادند. حضرت بنا به اعتقادی که به شورا داشتند واین اعتقاد مورد تایید الهی نیز بود به شورا عمل کرد.
پس از شکست د رجنگ احد بود که آیه 159 سوره آل عمران برپیامبر نازل شد وخداوند دراین آیه پیامبررا به مشورت فرا خواند در واقع پس از شکست بزرگ دراین جنگ که ضربه ای شکننده برپیکر نو نهال اسلام بود بی درنگ آیات وحی برقلب پیامبرفرود می آید که :«شاورهم فی الامر فاذا عزمت فتوکل علی !…» با ایشان مشورت نما اما هنگامی که خود تصمیم گرفتی برخداتوکل کن.
شگفتی پیام خدا واعجاز وحی درهمین است،درست درلحظاتی خداوند دستور شور با مردم را برپیامبر ابلاغ می کند که زخم های فراوان در شرایطی برپیکر مسلمانان وارد آمده بود که رسول اکرم (ص) قبل از حرکت شورای جنگی تشکیل دادند.

4- شورای جنگی دراحزاب
غزوه احزاب از این جهت اهمیت داشت که برای اولین بار گروه های مختلف علیه اسلام با یکدیگر متحد شدند.بنابراین پیامبر (ص) درمقابل آن اقتدار و اتحادیه نظامی دشمن واین ندکی سلاح ونیروی ارتش اسلام باید چاره ای جستجو می کردند. پیامبر فورا شورای جنگی تشکیل دادند.
درجلسه شورای دفاعی نظرات گوناگون بیان شد که همگی نادرست شناخته شدند ولی سلمان فارسی که با فنون رزمی ایران آشنایی کامل داشت گفت در منطقه فارس هر موقع مردم با هجوم دشمن خطرناک روبرو می شوند دراطراف شهر خندقی حفر می کنند وبدینوسیله از پیشرفت دشمن و ورود به شهر جلوگیری می کنند.
از این نظر باید نقاط آسیب پذیر مدینه را که عبور و مرور در آن به آسانی صورت می گیرد به وسیله خندقی درحصار انداخت.
عمده ترین علت شکست وعقب نشینی سپاه کفر دراین جنگ همان خندق ژرفی بود که در پیش پای دشمن کنده شد.

5- شورای جنگی درخیبر
درشمال شهر مدینه جلگه وسیع وحاصلخیزی وجود داشت که به وادی خیبر مشهور بود ودر آن هفت دژ مستحکم ساخته شده وبیست هزار یهودی در آن اقامت داشتند.
یهودیان خیبر سه خطر اساسی را برای اسلام بوجود می آوردند لذا پیامبر فرمان فتح آخرین سنگرهای یهود را صاد کردند.
منطقه ای که ارتش اسلام درآن استقرار یافته بود از نظر اصول نظامی مناسب نبود وسربازان یهود برآن جا تسلط داشتند وعلاوه براینکه درتیررس دشمن بودند در نزدیکی این ناحیه آب هم وجود نداشت وبه ناچار از راه های دور آب می آوردند.
یکی از افسران کارآزموده اسلام به نام حبیب ابن منذر به حضور پیامبر رسیدو چنین گفت: اگر بفرمان خدا دراین منطقه فرود آمده اید من کوچکترین اعتراضی ندارم زیرا دستورخداوند بالاتر از هرگونه پیش بینی وآینده نگری مااست ولی اگر یک امر عرفی وعادی است به طوری که افسران می توانند در آن اظهارنظرکنند دراین صورت باید بگویم که این منطقه درچشم انداز دشمن است ودرنزدیکی دژ نسطاه قرار گرفته وتیراندازان دژ براثر نبودن موانعی مثل نخل وخانه می توانند قلب لشکر را هدفگیری کنند.
پیامبربا استفاده از سنت اسلامی مشاوره واحترام به افکار عمومی چنین فرمود:اگر شما نقطه بهتری را معرفی نمایید آن جا را اردوگاه خود قرار می دهیم حباب پس از بررسی اراضی خیبر، نقطه ای را تعیین نمود که لشکر به آن جا انتقال یافت.

6- سال سیزدهم بعثت، مشورت برای سفر به مدینه
سال سیزدهم بعثت مسلمانان مدینه سخت مشتاق بودند تا موسم حج فرا برسد تا درمکه از نزدیک رسول خدا را ملاقات نمایند.پس از سفر به مکه وقتی مسلمانان پیامبر را ملاقات نمودند بعد از بیعت درباره ی رفتن پیامبر اسلام به مدینه با حضرت مشورت نمودند ودر نتیجه پذیرفتند در فرصت مناسب به مدینه بروند.

6- سال سیزدهم بعثت، مشورت برای سفر به مدینه
7- فدیه گرفته از اسیران درقبال آزادی آنان
سال دوم هجری کاروان بزرگ تجاری قریش به سرپرستی ابوسفیان رهسپار شام گردیده بود.مسلمانان مدینه بعد ازاطلاع از سفر کاروان درصدد برآمدند که د ربرگشت کاروان،اموال تجاری تجار قریش را تصرف نموده وضربه سختی به کفار قریش وارد نمایند.
رسول خدا (ص) با سیصد نفر از مسلمانان برسرراه کاروان قرار می گیرند، کاروان از این جریان با خبر گردیده، مسیر کاروان را تغییر می دهند ونیرویی به کمک آنها می آید جنگی سخت در می گیرد وبعد از اندکی جنگ به نفع مسلمانان خاتمه می یابد.
در مورد اینکه با اسرا چگونه رفتارنمایند،مسلمانان به مشورت می نشینند. بعضی از آنها از کشتن اسیران سخن به میان می آورند ولی بعضی دیگر فدیه گرفته را پیشنهاد می کنند که سرانجان نظر طرفداران فدیه به تصویب می رسد واسرا در مقابل پرداخت فدیه آزاد می شوند.
منبع:نشریه اصفهان زیبا