نهى از سؤال بیجا
انس مالک مى‌گوید: روزى رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله خطبه‌اى خواند بسیار عمیق و مشروح که هرگز مانند آن را نشنیده بودم در ضمن خطبه فرمود: » لو تعلمون ما اعلم، لضحکتم قلیلاً و لبکیتم کثیراً«. اگر شما آنچه را من آگاهى دارم آگاه بودید، خنده کم مى‌کردید و گریه بسیار مى‌نمودید حاضران تحت تاثیر قرار گرفته و شرمنده شدند، بطورى که سر در گریبان فرو برده و گریه مى‌کردند.
در این میان شخصى پرسید: پدر من کیست؟
پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: فلان کس (و او شرمنده شد). در این هنگام آیه 101 سوره مائده نازل گردید:
یا أیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أشْیاءَ إنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ وَ إنْ تَسْئَلُوا عَنْها حینَ یُنَزَّلُ الْقُرْآنُ تُبْدَ لَکُمْ عَفَا اللَّهُ عَنْها وَ اللَّهُ غَفُورٌ حَلیمٌ (5مائده/101) اى مؤمنان از چیزهایى پرس و جو نکنید که چون بر شما آشکار شود، شما را اندوهگین کند، و اگر در زمانى که قرآن نازل مى‌گردد، پرس‌وجو کنید، [حکم و تکلیف شاق آن] بر شما آشکار مى‌گردد، خداوند از آن گذشته است و خدا آمرزگار مهربان است.
اى کسانى که ایمان آورده‌اید از مسائلى سؤال نکنید که اگر براى شما آشکار گردد شما را ناراحت مى‌کند. به این ترتیب اسلام از سؤالهاى بیجا و بى حاصل که زیانش بیش از نفعش مى‌باشد نهى فرموده است.1
علاقه پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله به قرآن
رسول اکرم صلّى اللَّه علیه و آله علاقه شدیدى به قرآن داشت بطورى که عادت آن حضرت چنین بود که اگر کسى یک آیه قرآن را در نزد ایشان مى‌خواند. حضرت آیه بعد را به دنبال آن مى‌خواند و از طرفى آن حضرت منبع محبت بود. روزى یک نفر مهدور الدم یعنى کسى که به خاطر جرمى حکم قتلش را صادر کرده بودند به امام على علیه السّلام متوسل شد و عرض کرد: یا على! چه کنم تا پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله مرا ببخشد؟
امیر مؤمنان علیه السّلام به او فرمود: به حضور پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله برو و این آیه (91 سوره یوسف) را تلاوت کن:
قالُوا تَاللَّهِ لَقَدْ آثَرَکَ اللَّهُ عَلَیْنا وَ إنْ کُنّا لَخاطِئینَ (12یوسف/91) گفتند به خدا، خداوند تو را بر ما برترى داد، و ما خطاکار بودیم.
به خدا سوگند، خداوند تو را بر ما تقدم داشته و ما خطاکار بودیم.
پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله بى درنگ آیه بعد (92 سوره یوسف) را قرائت فرمود:
قالَ لا تَثْریبَ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ یَغْفِرُ اللَّهُ لَکُمْ وَ هُوَ أرْحَمُ الرّاحِمینَ (12یوسف/92) [یوسف] گفت امروز سرزنشى بر شما روا نیست، خداوند شما را مى‌آمرزد و او مهربانترین مهربانان است.
امروز ملامت و توبیخى بر شما نیست خداوند شما را مى‌بخشد و او مهربانترین مهربانان است.
و قرائت این آیه، از طرف رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله به منزله حکم عفو آن حضرت از آن شخص گنهکار محسوب گشت.2
پی نوشت :
1 – حکایتهاى شنیدنى، جلد 1، صفحه 85.
2 – مهر تابان، صفحه 84 به نقل علامه طباطبائى. حکایتهاى شنیدنى، جلد 2، صفحه 161.
