“فَلَا یَقنِطَنَّکَ إبطَاءُ إجابَتِه فإنّ العَطیّهَ عَلى قَدرِ النیّهِ”
‘کندى در اجابت دعا، تو را نا امید نسازد، زیرا که اجابت به میزان نیت است’.

امام علی علیه السلام در اینجا اولا از نومیدى نهى مى کنند و منشاء پیدایش نومیدى را هم بطور ضمنى آورده اند و آن عدم اجابت دعاست که بصورت محسوس مى بینیم تاخیر در اجابت دعاها در بسیارى از مواقع حالت زدگى و یأس و نومیدى را بدنبال دارد و امام بزرگوار از پیدایش چنىن حالتى نهى مى کنند و بعد از آن بذکر مطلب بسیار مهم و قابل توجهى مى پردازند و آن، عوامل تأخیر در اجابت یا عدم اجابت است.
اولین مطلبى را که در این رابطه آورده اند این است که عطا و بخشش الهى به میزان نیت است. و بنابراین، نیت خیر و تصمیم صحیح و انسانى، موجب تسریع در اجابت است و نیات سوء و اراده هاى باطل و انگیزه هاى نادرست، موجب تاخیر اجابت و یا عدم اجابت خواهد گردید.
گاهى حوائج و مقاصد انسان، ناشى از یک نیست سوء و باطل است؛ مانند کسی که از خدا خانه مى خواهد، زیرا دیده که رفیقش خانه اى وسیع و زیبا دارد و این موضوع او را به تنگ آورده و مى خواهد به هر وسیله اى هست یک خانه ى آنچنانى را فراهم بیاورد. و یا گاهى از اوقات حاجت او در طریق یک امر شیطانى است، مانند کسى که از خدا خانه مى خواهد، ولى درون او را که بررسى کنیم به این مطالب مى رسیم که او خانه را براى تفاخر و برترى جوئى مى خواهد و نظرش این است که در مقام مفاخره و فخر فروشى از دیگران عقب نماند و نسبت به آنها کمى و کاستى نداشته باشد.
بسیارى از دعاها فاقد اوصاف لازم است و منشاء و مبداء آن یا هدف آن یک جریان شیطانى است و از اینرو به هدف اجابت نمى رسد و ما فقط خود موضوع مورد حاجت را مى بینیم که امرى مباح یا مستحب و مطلوب است و از اینکه آن را از خداوند خواسته ایم و اجابت نشده سخت نگران و ناراحت مى شویم و دیگر به مفاسدى که در آغاز این موضوع قرار گرفته و یا در رشته ى معلولات آن است و بر آن مترتب خواهد شد غفلت داریم.

و ممکن است مقصود از کلام شریف امام علیه السلام ‘انّ العطیه بقدر النیه’ این باشد که عطایاى الهى وابستگى مستقیم به نیات انسان دارد؛ هر اندازه انسان داراى خلوص نیت و پاکى ضمیر باشد دعاهاى را به اجابت نزدیکتر است و هر اندازه که داراى نیات شر و فاسد باشد، از اجابت دورتر و فاصله ى او زیادتر مى باشد.
غرض آنکه ملاک نیات انسانى در مطلق امور، در اجابت دعاها اثر مستقیم دارد و بصورت کلى باید نیات انسان اصلاح گردد و دعا کننده، انسانى خوش نیت و داراى سلامت فکر باشد و به نفع جامعه و برادران و خواهران مسلمان خود بیندیشد تا هنگامى که دعا مى کند مورد عنایت خداوند قرار گرفته و دعاهاى او به اجابت برسد.
و احتمال مى رود که مقصود این باشد که انسان در مقام درخواست چیزى از خدا، با تمام وجود و با احساس نیازمندى، آن را از خداى تعالى طلب کند و تنها با زبان از خدا طلب حاجت نکند و بلاشک دعائى که انسان از عمق جان کرده و با تمام وجود چیزى را از خداوند بخواهد، غیر از دعائى است که تنها با زبان بوده و دل و جان او همراهى نداشته باشد.
__________________________
منبع: به سوى مدینه فاضله، على کریمى جهرمى