1. خطب علی (علیه السلام) فقال انما اهلک الناس خصلتان هما اهلکتا من کان قبلکم و هما مهلکتان من یکون بعدکم. امل ینسی الاخره و هوی یضل عن السبیل ثم نزل.(30)
روزی امیر المؤمنین (علیه السلام) به منبر رفت و شروع به خطبه کرد. فرمود: دو چیز باعث نابودی مردم شده. همان دو، ملل پیشین را هلاک کرده و آیندگان را نیز هلاک می کند. یکی آرزوئی که مردم را از یاد آخرت بیاندازد. دوم هوی پرستی ای که باعث گمراهی شود. همین اندازه فرمود و از منبر به زیر آمد.
2. عن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) فی خطبه له و من قدر علی امرأه او جاریه فترکها مخالفه الله حرم الله علیه النار و آمنه من الفزع الاکبر و ادخله الجنه فان اصابها حراما حرم الله علیه الجنه و ادخله النار و قال (صلی الله علیه و آله و سلم) فی موضع آخر. اکثر ما تلج به امتی النار البطن و الفرج.(31)
پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در خطبه ای فرمود: هر کس به زن یا دختری تسلط پیدا کرد (از نظر اطفاء شهوت) ولی از ترس خدا او را واگذاشت خداوند پیکرش را بر آتش جهنم حرام می کند و از وحشت و هراس روز قیامت ایمن ساخته به بهشت واردش می کند. اگر انجام داد خواسته نفس خود را و از روی حرمت با او جمع شد بهشت را بر چنین کسی حرام کرده و به آتش سوزان جهنم واردش می نماید. در جای دیگر فرمود آنچه بیشتر اسباب داخل شدن امت مرا به جهنم فراهم می کند شکم پرستی و شهوترانی است.
3. قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) یقول الله تبارک و تعالی لابن آدم ان نازعک بصرک الی بعض ما حرمت علیک فقد اعنتک علیه بطبقین فاطبق و لا تنظر و ان نازعک لسانک الی بعض ما حرمت علیک فقد اعنتک علیه بطبقین فاطبق و لا تتکلم و ان نازعک فرجک الی بعض ما حرمت علیک فقد اعنتک علیه بطبقین فاطبق و لاتأت حراما.(32)
پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود خداوند به بشر می فرماید اگر چشمت با تو در ستیز شد برای دیدن چیزی که نگاه به آن را بر تو حرام کرده ام در اختیارم دو روپوش گذارده ام آنها را بر هم گذار، چشم را ببند و نگاه مکن. هرگاه زبانت خواست تو را وادار به سخنی که حرام است بنماید. باز برای او نیز دو روپوش در اختیار داری لب بر هم گذار، سخن مگو. اگر فرج و آلت شهوت نیز تو را به کای حرام واداشت او را هم با دو روپوش مغلوب تو کرده ام پای بر هم پیچ و کاری که حرام است انجام مده.
4. عن ابی جعفر (علیه السلام) قال، قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) یقول الله عزوجل و عزتی و جلالی و کبریائی و نوری و علوی و ارتفاع مکانی لا یوثر عبد هواه علی هوای الا شتتت علیه امره و لبست علیه دنیاهو شغلت قلبه بها و لم اته منها الا ما قدرت. له و عزتی و جلالی و کبریائی و نوری و علوی و ارتفاع مکانی لا یوثر عبد هوای علی هواه الا استحفظته ملائکتی و کفلت السموات و الارضین رزقه و کنت له من وراء تجاره کل تاجروا تته الدنیا و هی راغمه.(33)
حضرت باقر (علیه السلام) نقل از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود که خداوند می فرماید سوگند به عزت و جلال و کبریا و نور و برتریم و بلندی مکانم هر بنده ای که خواسته دل خود را مقدم دارد بر آنچه من می خواهم کارش را آشفته می کنم و دنیایش را در هم می پاشم. مشغول می کنم قلب او را به دنیا و بیش از آنچه مقدر کرده ام به او نخواهم داد. به عزت و جلال و کبریا و نور و برتریم و بلندی مکانم هر بنده ای که خواسته مرا بر خواهش نفس خود مقدم داشت ملائکه را به نگهداریش می گمارم. آسمان و زمین را کفیل روزیش می نمایم، پشتیبانم او را در هر تجارت سرمایه داری که با او بکند، دنیا با بی میلیش به او روی می آورد.
5. قال ابو عبدالله (علیه السلام) احذروا اهوائکم کما تحذرون اعدائکم فلیس شی ء اعدی للرجال من اتباع اهوائهم و حصائد السنتهم.(34)
حضرت صادق (علیه السلام) فرمود بترسید از خواهشهای دل همانطوری که از دشمنانتان می ترسید زیرا دشمنی برای مردان بدتر از پیروی نفس و گفتار بیهوده درباره دیگران نیست.
6. عن علی (علیه السلام) قال لو صمت الدهر کله و قمت اللیل کل و قتلت بین الرکن و المقام بعثک الله مع هواک بالغا ما بلغ ان فی جنه ففی جنه، ان فی نار ففی نار.(35)
علی (علیه السلام) فرمود اگر تمام زندگیت را روزه بگیری و شبها تا به صبح شب زنده داری کنی. بین رکن و مقام نیز کشته شوی خداوند روز قیامت تو را با هوای نفس و خواهش دلت محشور می کند به هر چه که باشد. اگر خواسته های تو تقاضای بهشت کند (مطیع خدا و پیغمبر اکرم باشی) در آنجا خواهی بود و اگر شیطانی و جهنمی باشد در جهنم داخل می شوی.
7. عن امیر المؤمنین (علیه السلام) قال ان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) بعث سریه فلما رجعوا قال مرحبا بقوم قضوا الجهاد الاصغر و بقی علیهم الجهاد الاکبر قیل یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و ما الجهاد الاکبر فقال جهاد النفس و قال ان افضل الجهاد من جاهد نفسه التی بین جنبیه.(36)
امیر المؤمنین (علیه السلام) فرمود پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) سپاهی را برای جنگ فرستاد پس از مراجعت به آنها فرمود مرحبا به مردمی که پیکار کوچک را انجام دادند ولی باقیمانده برای آنها مبارزه بزرگتر. عرض کردند جهاد بزرگتر کدامست؟ فرمود مبارزه با نفس نیکوترین مبارزه جهاد با نفسی است که در داخل پیکر و بین دو پهلو است.
8. عن ابی عبدالله (علیه السلام) قال اشد ما فرض الله علی خلقه ذکر الله کثیرا ثم قال ما لااعنی سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر و ان کان منه و لکن ذکر الله عندما احل و حرم فان کان طاعه عمل بها و ان کان معصیه ترکها.(37)
حضرت صادق (علیه السلام) فرمود دشوارترین چیزی که خدای واجب کرده بر بندگانش ذکر و یادآوری پروردگار است. سپس فرمود منظورم از ذکر، گفتن سبحان الله و الحمد لله الخ، نیست گرچه آن نیز ذکر خداست ولی یادآوری از خدا در مورد چیزهای حلال و هنگام چیزهای حرام. اگر با واجبی از واجبات روبرو شد خدای را بیاد آورد، آن عمل را انجام دهد. اگر به کار معصیتی دچار گردید باز نیز با ذکر خدا آن عمل را ترک کند.
9. عن الصادق (علیه السلام) قال من ملک نفسه اذا رغب و اذا رهب و اذا اشتهی و اذا غضب و اذا رضی حرام الله جسده علی النار.(38)
حضرت صادق (علیه السلام) فرمود هر کس نفس خویش را در اختیار داشته باشد هنگام میل به معصیت یا ترس از یک اطاعت و بندگی یا هنگامی که خواستار چیز نامشروع از خوراکی شد و هرگاه خشمگین یا خشنود گردید، در تمام این موارد نفس را در اختیار بگیرد خداوند کالبد چنین شخصی را بر جهنم حرام می گرداند. منظور از خشمگینی و خشنودی این است در حال غضب لجام نفس را بتواند بگیرد و در حال رضایت از شخصی این خشنود بودن از او وادارش به کار خلاف رضای خدا نکند.
30) ج 15 بحار، ص 107.
31) وسائل جهاد نفس، ص 502.
32) وسائل جهاد نفس، ص 502.
33) وسائل جهاد نفس، ص 505.
34) سفینه البحار لفظ هوی.
35) سفینه، ج 2، ص 728.
36) وسائل کتاب جهاد 502.
37) مستدرک الوسائل، ج 2، ص 302.
38) قسمت دوم از ج 15 بحار، ص 202.
