شارح : محمد محمدی ری شهری
منبع:حکمت‌نامه حضرت عبد العظیم الحسنی علیه‌السلام

ظلم و دشمنی

حدیث

عیون أخبار الرضا علیه السلام : حدّثنا علیّ بن أحمد بن عمران الدقّاق ، قال : حدّثنا محمّد بن هارون الصوفى ، قال : حدّثنى أبو تراب عبیداللَّه بن موسى الرویانى ، عن عبد العظیم بن عبد اللَّه الحسنى ، قال :

قُلتُ لِأَبى جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیِّ الرِّضا علیه السلام : یَابنَ رَسولِ اللَّهِ ! حَدِّثنى بِحَدیثٍ عَن آبائِکَ علیهم السلام . قالَ : حَدَّثَنى أبى ، عَن جَدّى ، عَن آبائِهِ علیهم السلام ، قالَ : قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام : بِئسَ الزّادُ إلى‌ المَعادِ العُدوانُ عَلى‌ العِبادِ .[۱]

ترجمه‌
حضرت عبد العظیم علیه السلام: به امام جواد علیه السلام گفتم : اى فرزند پیامبر خدا! از پدرانت براى من حدیثى روایت فرما .
فرمود: پدرم از جدّم، از پدرانش نقل نمود که امیر مؤمنان علیه السلام فرمود : بد توشه‌اى است براى روز قیامت، دشمنى کردن با بندگان خدا!» .

شرح‌

این حدیث، ریشه در آیاتى دارد که دلالت دارند بر این که جزاى آخرت، صورت برخى از اعمالى است که انسان در این جهان انجام مى‌دهد، مثل این آیه:

(الْیَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ.[۲] همانا جزایتان، آن اعمالى است که مى‌کردید) .

اینک نکاتى در تبیین آن، بیان مى‌کنیم:

۱ . در قیامت، چیزى جز عمل انسان به او باز نمى‌گردد . از این رو، هر کارى که انسان در این دنیا انجام مى‌دهد، در واقع، گردآورى زاد و توشه براى آخرت اوست. در حدیثى از امام على علیه السلام آمده که کارهایى که بندگان در دنیا مى‌کنند، در آخرت، فراپیش آنهاست.[۳]

۲ . بدترین زاد و توشه‌اى که انسان براى آخرتش ذخیره مى‌کند، ستم به بندگان خداست و در برابر آن ، نیکى کردن به آنان است که بهترین ذخیره آخرت است، همان گونه که امام على علیه السلام، به نیکوکارى سفارش کرده و آن را توشه‌اى براى معاد مى‌داند .[۴]

اَنَس، از پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله روایت کرده که فرمود: «میان بهشت و آدمى، هفت گردنه است که آسان‌ترین آنها مرگ است» .

انس مى‌پرسد: سخت‌ترین آنها کدام است؟

پیامبر صلى اللَّه علیه و آله مى‌فرماید: «ایستادن در پیشگاه خداوندعزّ وجلّ آن گاه که ستم‌دیدگان، گریبان ستمگران را بگیرند».[۵]