شارح : عبد الهادی مسعودی
کافی، مهم ترین کتاب حدیثی شیعه است، برخی از احادیث این بوستان معنوی، گلچین و سند و متن آنها تبیین، و ارائه شده است
جلسه 32 کافی خوانی
حدیث :
۳۶۷۹/ ۱. مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیى، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسى، عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ، عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ، عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ، عَنْ جَرَّاحٍ الْمَدَائِنِیِّ، قَالَ:
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ: «لِلْمُسْلِمِ عَلى أَخِیهِ مِنَ الْحَقِّ: أَنْ یُسَلِّمَ عَلَیْهِ إِذَا لَقِیَهُ؛ وَ یَعُودَهُ إِذَا مَرِضَ؛ وَ یَنْصَحَ لَهُ إِذَا غَابَ؛ وَ یُسَمِّتَهُ إِذَا عَطَسَ یَقُولُ: الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ لَاشَرِیکَ لَهُ، وَ یَقُولَ لَهُ: یَرْحَمُکَ اللَّهُ، فَیُجِیبَهُ، یَقُولَ لَهُ: یَهْدِیکُمُ اللَّهُ وَ یُصْلِحُ بَالَکُمْ؛ وَ یُجِیبَهُ إِذَا دَعَاهُ؛ وَ یَتْبَعَهُ إِذَا مَاتَ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: از حقوق مسلمان بر برادرش اینست که چون باو برخورد کند سلامش کند، و چون بیمار شود بعیادتش رود، و چون پنهان شود (پشت سرش) براى او خیرخواهى کند، و چون عطسه زند و بگوید: «
الحمد لله رب العالمین لا شریک له
» باو بگوید:
«یرحمک الله»
او نیز در جواب این گوید:
«یهدیکم الله و یصلح بالکم»
و چون او را (بکارى یا بجائى) بخواند (و دعوتش کند) بپذیرد، و چون بمیرد تشییعش کند.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۱۹
حدیث :
۳۶۸۰/ ۲. عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِذَا عَطَسَ الرَّجُلُ فَسَمِّتُوهُ وَ لَوْ مِنْ وَرَاءِ جَزِیرَهٍ». وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرى: «وَ لَوْ مِنْ وَرَاءِ الْبَحْرِ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) فرموده است: هر گاه کسى عطسه کرد جواب عطسهاش را بگوئید اگر چه از پس جزیرهاى باشد. و در روایت دیگرى است که: اگر چه از پس دریا باشد.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۲۰
حدیث :
۳۶۸۴/ ۶. عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ، عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ، قَالَ:
سَأَلْتُ الْعَالِمَ عَلَیْهِ السَّلَامُ عَنِ الْعَطْسَهِ، وَ مَا الْعِلَّهُ فِی الْحَمْدِ لِلَّهِ عَلَیْهَا؟ فَقَالَ: «إِنَّ لِلَّهِ نِعَماً عَلى عَبْدِهِ فِی صِحَّهِ بَدَنِهِ وَ سَلَامَهِ جَوَارِحِهِ، وَ إِنَّ الْعَبْدَ یَنْسى ذِکْرَ اللَّهِ- عَزَّ وَ جَلَّ- عَلى ذلِکَ، وَ إِذَا نَسِیَ أَمَرَ اللَّهُ الرِّیحَ فَتَجَاوَزَ فِی بَدَنِهِ، ثُمَّ یُخْرِجُهَا مِنْ أَنْفِهِ، فَیَحْمَدُ اللَّهَ عَلى ذلِکَ، فَیَکُونُ حَمْدُهُ عِنْدَ ذلِکَ شُکْراً لِمَا نَسِیَ».
ترجمه : صالح بن ابى حماد گوید: از حضرت موسى بن جعفر علیه السلام از عطسه و سر اینکه دنبالش حمد خدا را باید کرد پرسیدم؟ فرمود: همانا براى خدا بر بندهاش نعمتهائى است از سلامتى بدن و اعضاى او و تندرستیش، و بدرستى که بنده خداى عز و جل را از یاد ببرد و در باره این نعمتها فراموشش کند، و چون خدا را فراموش کند خداوند بباد دستور دهد که در تنش بگذرد و از بینى او بیرون آید تا خدا را بر آن حمد کند، پس حمد او در آن هنگام شکرى است براى آنچه فراموش کرده است
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۲۲
حدیث :
۳۶۸۷/ ۹. عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ، قَالَ: عَطَسَ رَجُلٌ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ، فَقَالَ: الْحَمْدُ لِلَّهِ، فَلَمْ یُسَمِّتْهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ، وَ قَالَ: «نَقَصَنَا حَقَّنَا» ثُمَّ قَالَ: «إِذَا عَطَسَ أَحَدُکُمْ، فَلْیَقُلِ: الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ، وَ صَلَّى اللَّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ» قَالَ: فَقَالَ الرَّجُلُ، فَسَمَّتَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ.
ترجمه :
ابن ابى عمیر از برخى از اصحابش حدیث کند که گفت: مردى در خدمت حضرت باقر علیه السلام عطسه زد و گفت: «الحمد لله» حضرت باقر علیه السلام جواب عطسه او را نداد و فرمود: از حق ما کاست سپس فرمود: چون یکى از شماها عطسه کرد بگوید:
«الحمد لله رب العالمین و صلى الله على محمد و أهل بیته»
گوید: پس آن مرد آنچنان گفت و حضرت نیز جواب عطسه او را داد. (یعنى باو فرمود:
یرحمک الله)
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۲۴
حدیث :
۳۶۸۹/ ۱۱. عَنْهُ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ، قَالَ:
کَانَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِذَا عَطَسَ، فَقِیلَ لَهُ: یَرْحَمُکَ اللَّهُ، قَالَ: «یَغْفِرُ اللَّهُ لَکُمْ وَ یَرْحَمُکُمْ» وَ إِذَا عَطَسَ عِنْدَهُ إِنْسَانٌ، قَالَ: «یَرْحَمُکَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ».
ترجمه :
سعد بن ابى خلف گوید: حضرت باقر علیه السلام هر گاه عطسه میزد و باو میگفتند: «یرحمک الله» حضرت میفرمود: «
یغفر الله لکم و یرحمکم
» و هر گاه کسى نزد او عطسه میزد حضرت میفرمود:
«یرحمک الله عز و جل»
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۲۵
حدیث :
۳۶۹۰/ ۱۲. عَلِیٌّ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ النَّوْفَلِیِّ أَوْ غَیْرِهِ، عَنِ السَّکُونِیِّ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «عَطَسَ غُلَامٌ لَمْ یَبْلُغِ الْحُلُمَ عِنْدَ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَقَالَ: الْحَمْدُ لِلَّهِ، فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: بَارَکَ اللَّهُ فِیکَ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: پسر بچهاى که بحد بلوغ نرسیده بود نزد پیغمبر صلى الله علیه و آله عطسه زد و پس از آن گفت:
«الحمد لله»
پیغمبر صلى الله علیه و آله باو فرمود:
«بارک الله فیک»
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۲۵
حدیث :
۳۶۹۶/ ۱۸. أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ، عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: عَطَسَ رَجُلٌ نَصْرَانِیٌّ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، فَقَالَ لَهُ الْقَوْمُ: هَدَاکَ اللَّهُ، فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ: «یَرْحَمُکَ اللَّهُ» فَقَالُوا لَهُ: إِنَّهُ نَصْرَانِیٌّ؟ فَقَالَ: «لَا یَهْدِیهِ اللَّهُ حَتّى یَرْحَمَهُ».
ترجمه :
ابن ابى نجران از برخى از شیعیان حدیث کند که گفت: مردى نصرانى نزد حضرت صادق علیه السلام عطسه زد مردم باو گفتند: «هداک الله» (یعنى خدا هدایتت کند) حضرت صادق علیه السلام فرمود: [بگوئید]
«یرحمک الله»
عرضکردند: او نصرانى است؟ فرمود: تا خدا باو رحم نکند هدایتش نفرماید.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۲۹
حدیث :
۳۷۰۵/ ۲۷. عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ، عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ، عَنْ زُرَارَهَ:
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «إِذَا عَطَسَ الرَّجُلُ ثَلَاثاً فَسَمِّتْهُ، ثُمَّ اتْرُکْهُ».
ترجمه :
حضرت باقر علیه السلام فرمود: هر گاه مردى عطسه زد تا سه بار جواب او را بگو و سپس او را رها کن (یعنى حقى که در این باره دارد در بار سوم ادا شود و از آن که گذشت جواب ندارد).
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۳۳
حدیث :
۳۷۰۶/ ۱. مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیى، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ؛ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً، عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ، قَالَ:
قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ: «إِنَّ مِنْ إِجْلَالِ اللَّهِ- عَزَّ وَ جَلَّ- إِجْلَالَ الشَّیْخِ الْکَبِیرِ».
ترجمه :
عبد الله بن سنان گوید: حضرت صادق علیه السلام بمن فرمود: از احترام خداى عز و جل احترام پیرمرد سالمند است.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۳۳
حدیث :
۳۷۰۷/ ۲. عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ النَّوْفَلِیِّ، عَنِ السَّکُونِیِّ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ عَرَفَ فَضْلَ کَبِیرٍ لِسِنِّهِ فَوَقَّرَهُ، آمَنَهُ اللَّهُ مِنْ فَزَعِ یَوْمِ الْقِیَامَهِ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) فرموده: هر که برترى پیرمردى را بخاطر گذشت سن او بداند و او را احترام کند خداوند خاطر او را از هراس روز رستاخیز آسوده سازد.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۳۳
حدیث :
۳۷۰۸/ ۳. وَ بِهذَا الْإِسْنَادِ، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ وَقَّرَ ذَا شَیْبَهٍ فِی الْإِسْلَامِ، آمَنَهُ اللَّهُ- عَزَّ وَ جَلَّ- مِنْ فَزَعِ یَوْمِ الْقِیَامَهِ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) فرموده: هر کس احترام کند از کسى که موى خود را در اسلام سفید کرده خداى عز و جل از هراس روز قیامت او را آسوده سازد.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۳۴
حدیث :
۳۷۱۱/ ۶. الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ، عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ غَیْرِهِ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: قَالَ: «مِنْ إِجْلَالِ اللَّهِ- عَزَّ وَ جَلَّ- إِجْلَالُ ذِی الشَّیْبَهِ الْمُسْلِمِ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: از احترام بخداى عز و جل احترام به مو سپید مسلمان است.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۳۵
حدیث :
۳۷۱۹/ ۱. مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیى، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسى، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «إِذَا کَانَ الْقَوْمُ ثَلَاثَهً، فَلَا یَتَنَاجى مِنْهُمُ اثْنَانِ دُونَ صَاحِبِهِمَا؛ فَإِنَّ فِی ذلِکَ مَا یَحْزُنُهُ وَ یُؤْذِیهِ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: هر گاه سه نفر با هم هستند دو نفر آنها سر بگوشى با هم صحبت نکنند زیرا که آن مایه اندوه و آزار رفیق سومى ایشان است.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۳۸
حدیث :
۳۷۲۰/ ۲. عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ، عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ:
عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «إِذَا کَانَ ثَلَاثَهٌ فِی بَیْتٍ، فَلَا یَتَنَاجَى اثْنَانِ دُونَ صَاحِبِهِمَا؛ فَإِنَّ ذلِکَ مِمَّا یَغُمُّهُ».
ترجمه :
حضرت کاظم علیه السلام فرمود: هر گاه سه نفر با هم نشستهاند، دوتاى آنها سر به گوش هم سخن نکنند، زیرا مایه اندوه و آزار آن سومى است.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۳۹
