نویسنده: علی حسین زاده

آثار عفت و حیا در سازگاری همسران

در اینجا آثار جنبه های گوناگون حیا و عفت را در سازگاری همسران و تحکیم خانواده مورد بررسی قرار می دهیم. این آثار عبارتند از:

الف) وفاداری به همسر

ویژگی عفت و حیا، همسر را در حفاظی قرار می دهد که او را از ارتکاب هر عمل زشت منافی با شؤون انسانی باز می دارد. چنین همسری هرگز اجازه خیانت به همسر را به خود نمی دهد. طبیعتاً امانت دار بودن همسر، از عوامل بسیار مؤثر تأثیرگذار در فرایند تزلزل بنیاد خانواده محسوب می شود. حضرت موسی (علیه السلام) در سؤالی از خداوند متعال پرسید: «خداوندا، پاداش کسی که به جهت حیا از تو خیانت را رها می کند، چیست؟ خداوند فرمود: پاداش او امنیت در روز قیامت است».(21)
روایت فوق نشانگر آن است که یکی از آثار حیا، ترک خیانت است.
در روایت دیگری از سلمان نقل شده است: «هر گاه خداوند اراده کند بنده ای را هلاک کند، لباس حیا را از تن او می کَند. پس وقتی لباس حیا از او کَنده شد، خیانت می کند و مورد خیانت قرار می گیرد و چون این گونه شد، امانت از او رخت برمی بندد و وقتی امانت از او برداشته شد، جز خشونت و سنگ دلی از او نمی بینی».(22)
این روایت بی حیایی را زمینه ساز خیانت، خیانت را ملازم با امانتدار نبودن و امانتدار نبودن را موجب خشونت و درشت خویی دانسته است، هر یک از موارد فوق، خود به تنهایی برای سست کردن بنیاد خانواده کافی است.

ب) احساس نیاز به همسر

محدودیت هایی که اسلام در زمینه روابط جنسی وضع کرده، زمینه ساز این است که فرد به همسر خود، به عنوان تنها تأمین کننده نیازهای جنسی نگاه کند و خود را از وجود او بی نیاز نبیند. آن گاه که مرد عفت و حیا را در نگاه، گفتگو و روابط جنسی با نامحرمان مراعات نمی کند، در حقیقت بخشی از نیاز غریزی خود را از مسیر غیر همسر شرعی تأمین کرده است. این پدیده، علاوه بر آن که موجب می شود تا فرد احساس نیاز کمتری به همسر خود داشته باشد، گاه موجب می شود که فرد همسر خود را با دیگران از لحاظ زیبایی و سایر جذابیت ها مقایسه و از داشتن چنین همسری احساسی ناخوشایند پیدا کند. اما هنگامی که مرد با مراقبت از خویش، لذت ها و کام جویی های گوناگون جنسی را به همسر خود منحصر ساخت و اجتماع را محل کار و تلاش قرار داد، پس از انجام فعالیت های روزانه، با شوقی وصف ناپذیر در انتظار ملاقات با همسر و تأمین نیازهای عاطفی و غریزی خویش به آغوش خانواده باز می گردد. چنین زنی که، علاوه بر غرایز مذکور، حس خود نمایی و تبرّج خویش را نیز به همسر شرعی خود منحصر می سازد، در اشتیاق بازگشت همسر به منزل لحظه شماری می کند و با آراستگی جنسی و روحی، مهر و محبت همسر را به انحصار خود در می آورد. سازگاری مهم ترین مشخصه چنین خانواده ای به شمار می رود.
از این رو، رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در بیان ویژگی های بهترین زن به این خصوصیت اشاره می کند: «زن عفیف، زنی است که در برابر شوهرش با تبرج و زینت و در برابر دیگران پاکدامن و با حیا ظاهر شود».(23) و بدترین زن را کسی می داند که: «المتبرجه …در مقابل شوهر بی میل و در مقابل دیگران با تبرج و زینت حاضر شود».(24)

ج) محبت

ثمره ی دیگر حیا، که به دنبال نتایج قبلی حاصل می شود، ایجاد علاقه و محبت میان همسران است. از این رو، امیرالمؤمنین (علیه السلام) پس از ذکر برخی از لوازم حیا، محبت را از دیگر آثار آن بر شمرده و فرموده اند: «حیاء موجب محبت است»(25)

د) ایجاد و تثبیت احترام و موقعیت

با کنده شدن پوشش حیا، خیانت زندگی را فرا می گیرد و برخوردهای خشن بر زندگی سایه می افکند. نه تنها انسان با شیطان همراه، بلکه خود نمونه ی یک شیطان می شود که قالب و قیافه انسانی دارد.(26) چنین همسری با شیطان بزرگ همدست و شریک است. اساساً بر او مهم نیست دیگران درباره ی او چه قضاوتی دارند. بی مبالاتی زندگی او را فرا می گیرد. تعهد و پایبندی به زندگی برای او معنا و مفهومی ندارد. چنین کسی برای خدا نیز قابل تحمل نیست، چه رسد که همسرش او را تحمل کند.(27) و برای خود حرمتی باقی نمی گذارد. از این رو، خداوند نیز او را محترم نمی شمارد.(28)
همسران باید برای یکدیگر از جایگاه عظمت و کرامت ویژه ای برخوردار باشند. این مهم از پاسداری این خصلت و پایداری آن حاصل می گردد.(29)

عوامل ایجاد و تثبیت حیای همسر

در پایان این بحث و پس از بیان نقش و اهمیت عفت و حیا در روابط میان همسران، مناسب است به برخی از راه کارهایی که دین به منظور ایجاد و تثبیت حیا ارائه کرده است، اشاره شود:

الف)آراستگی

نظافت و آراستگی همسر از جمله اموری است که زمینه ساز تحقق حیای همسر است. روایت زیر به خوبی این نقش را تبیین می کند. حسن بن جهم می گوید: «خدمت حضرت کاظم (علیه السلام) رسیدم و گفتم: قربانت گردم، آیا خضاب کرده ای؟ حضرت فرمود: بله، آمادگی و زینت مرد باعث پاکدامنی زن می شود. زن ها به دلیل این که مردانشان زینت نمی کنند، عفت خود را از دست می دهند».(30) و نیز در روایت آمده است: گروهی نزد امام باقر آمدند در حالی که، ایشان را خضاب کرده دیدند. حضرت فرمود: «من زنان خود را دوست دارم و خود را برای آنها آماده می کنم».(31)
حاصل روایات این است که پیرایش، آرایش و ارتباط مطلوب از عوامل ایجاد و حفظ عفت همسر و زمینه سازگاری همسران به شمار می رود.

ب)غیرت

«غیرت» به معنای نفرتی طبیعی است که از بخل مشارکت دیگران در امر مربوط به محبوب فرد ناشی می شود.(32) از جمله محبوب ترین افراد بشر برای انسان، خود او و وابستگان نزدیک او از جمله همسر و فرزند است. فرد غیور از آنجا که به خود علاقه مند است، اجازه مشارکت به دیگران درباره خود را نمی دهد و این غیرت، او را به عفت رهنمون می سازد. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «ارزش هر کس به اندازه همت او…و عفتش به اندازه غیرت او است».(33) مرد از آنجا که به همسر خود علاقه مند است، به دیگران اجازه مشارکت در امور مربوط به او را نمی دهد. فردی که به عفت همسر خود اهمیت نمی دهد، تا جایی که او به اعمال منافی عفت رو می آورد، بوی بهشت را استشمام نخواهد کرد.(34) غیرت و توجه به عفت و پاکدامنی همسر زمینه ساز حفاظت از آلودگی های مختلف و موجب سازگاری هر چه بیشتر او خواهد شد.
البته نباید فراموش کرد که، به همان میزان که غیرت در جایگاه خود در عفت همسر مؤثر است، غیرت نشان دادن در غیر جایگاه درست آن، در دوری آنان از عفاف و پاکدامنی تأثیر گذار خواهد بود. از این رو، امیرالمؤمنین (علیه السلام) در وصیت به امام حسن (علیه السلام) آن حضرت را از غیرت در غیر جایگاه خود برحذر داشته، آن را موجب انحراف و بیماری می دانند.(35)
منبع: معرفت اخلاقی(2)
ادامه دارد…