نویسنده: رسول عربان

سلطان سپهر، ولی عصر (علیه السلام)، وارث سلطنت و دانش انبیا و اوصیا (1)
خداوند جهان نگار، در نگارستان آفرینش، عالم خلقت را به طبع زیبای وجود بیاراست، و از میان آن، انسان را سرآمد هستی قرار داد و ازمیان انسان‌ها حضرت آدم را به عنوان نبی و جانشین خویش برگزید تا بار امانت، اسرار و معارف الهی را بر دوش کشد: (وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا) (2) و حضرت آدم (علیه السلام) آن امانت‌های الهی را به وصی و نبی پس از خود سپرد و او به دیگر نبی و این سلسله ادامه یافت تا آخرین پیامبر حضرت حق- تبارک و تعالی- حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)، این ثمر عالم خلقت پا به عرصه‌ی وجود و نبوت گذارد و وارث راستین میراث تمام انبیای پیشین گشت. پروردگار جهانیان حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) را صاحب امر و اختیار مطلق مجموعه‌ی کیهانی و اهل آن گرداند و اسرار و رموز خلقت، علوم و معارف بلند و حیات بخش خویش را که دیگر انبیا از تحملش واماندند، در سینه‌ی به پهنای آفاق آن رسول گرامی نهاد. بدین‌سان آن حضرت، وارث رازهای نهفته‌ی ایزدی و دانش و اشیای به جای مانده انبیای پیشین گشت.
امام باقر (علیه السلام):
مردم از رطوبت [و آبی اندک که سرچشمه و محل پیدایش ندارد] بهره گیرند، اما نهر بزرگ را رها کنند. سؤال شد: منظور [تان] از نهر بزرگ چیست؟ فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و دانشی که خداوند سبحان به او عنایت فرموده همانا خداوند سنت‌های تمام انبیا از آدم تا [پیامبر پیش از] محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را به [حضرت] محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) داده. سؤال شد: آن سنت‌ها چه بوده‌اند؟ فرمود: علوم و دانش تمام پیامبران. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) تمام آن علوم و معارف را به امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) تقدیم نمود. (3)
خاتم الأنبیاء، حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)، در هنگامه‌ی رحلت جان‌گداز خویش، ولایت مطلقه و اسرار خدای سبحان، علوم و معارف زلالی را که از وحی سرچشمه گرفته و آثار و اشیای به جا مانده از انبیا، همه و همه را به جانشین پس از خود، امیرالمؤمنین، علی بن ابی طالب (علیه السلام) سپرد تا او هم به امام پس از خود بسپارد تا آن میراث گران قدر نابود نشود و دست خوش روزگار نگردد و از دستبرد بیگانگان سالم ماند. آری! پیشوایان معصوم (علیه السلام)، وارثان علوم انبیا و آنچه از انبیا و جانشینان آنها باقی مانده، هستند. آنان میراث برِ زمین و آسمان‌هایند، آینده از آنها است، بهشت برین از آنِ ایشان است.
ابوبصیر:
از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم شیعیانت گویند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) هزار باب از علم را به علی (علیه السلام) آموخت که از آن، هزاز باب علم و دانش گشوده می‌گردد… حضرت فرمود: ای ابا محمد! رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) هزار باب از دانش به علی (علیه السلام) آموخت که از هر باب آن، هزار باب دیگر گشوده می‌شود. ابا محمد! “جامعه” نزد ماست و مردم چه دانند “جامعه” چیست؟ گفتم: چیست؟ فرمود: طوماری است هفتاد ذراع که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آن را به حضرت علی (علیه السلام) املا کرد و در او هر [حکمی از] حلال و حرام و هرچه مردمان بدان نیاز دارند حتی جریمه‌ی خراشی هست…، سپس فرمود: [علم] «جفر» پیش ماست و مردم چه دانند “جفر” چیست؟ گفتم: چیست؟ پاسخ داد: ظرف [و طوماری] است چرمی که همه‌ی دانش انبیا و اوصیا و دانش دانشمندان بنی اسرائیل در آن است، بعد فرمود: مصحف فاطمه (علیها السلام) نزد ماست و مردم چه می‌دانند مصحف فاطمه (علیها السلام) چیست؟ گفتم: مصحف فاطمه (علیها السلام) چیست؟ فرمود: کتابی است سه برابر قرآنی که در دست شماست… . (4)
زید بن سلام:
به خدمت امام باقر (علیه السلام) شرفیاب گشتم پرسیدم ای زاده رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) [خداوند امر خلافت شما را سامان دهد] درباره‌ی تفسیر آیه‌ی شریف (وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ) (5) از جانب شما چنین بازگو می‌کنند که شمایید آن پیشوایان و وارثان [که در آیه به آن اشارت رفته] حضرت پاسخ داد: سوگند به خدا خثیمه راست گفته و من این چنین گفته‌ام. (6)
عبدالرحمن:
شنیدم امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: ماییم صاحبان امر خداوند، خزانه‌داران دانش و رازداران او هستیم. (7)
در زیارت جامعه‌ی کبیره می‌خوانیم: «و میراث النبوه عندکم»؛ میراث نبوت نزد شماست. (8)
مولا حضرت بقیه الله، امام زمان (علیه السلام) آخرین بازمانده و جانشین انبیا و پیشوایان آیین جاوید اسلام است. او وارث دانش تمام انبیا و اوصیا و آنچه از آنان به جا مانده، می‌باشد. دانش و معارف الهی از نیاکان پاکش به نزد حضرتش سپرده شده. او رازدار اسرار معبود بی همتاست. حضرت مهدی موعود (علیه السلام) سرپرست و وارث خون‌های به ناحق ریخته‌ی انبیا و فرزندان پاک آنان است، دادگر ظلم و ستمی است که بر امیرالمؤمنین، علی (علیه السلام) و مادرش، فاطمه الزهراء (علیها السلام) و دیگر نیاکانش (علیهم السلام) روا داشته شده، او خون خواه آنهاست. مهدی (علیه السلام) وارث و صاحب خون جد مظلوم و بزرگوارش، امام حسین (علیه السلام) است. او وارث اسارت‌ها و شیون‌ها و دادخواهی دودمان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) است. حضرت ولی عصر میراث بر زمین و حکومت بر زمین و اختران است و ولایت و فرمانروایی از آن اوست، بهشت و فردوس از آن اوست.
کتاب‌های آسمانی چون تورات و انجیل بدون تحریف و دست خوردگی، نزد آن حضرت است. عصای موسی، انگشتر سلیمان، عمامه‌ی پیامبر عزیز و ارجمند اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)، ذوالفقار امیرالمؤمنین، علی (علیه السلام) و… میراث اوست. در زیارت حضرتش می‌خوانیم:
السلام علی بقیه الله فی بلاده و حجته علی عباده، المنتهی الیه مواریث الأنبیاء ولدیه موجود آثار الأصفیاء؛
درود بر کسی که ایزد بی همتا او را در شهرها به جا گذارده، درود بر حجت او بر بندگانش آن که میراث تمام انبیا بدو سپرده شده و آثار برگزیدگان پروردگار نزد او نهاده شده است. (9)
روایتی در تفسیر قمی، آیه‌ی شریف (وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ) (10) را این گونه تفسیر نموده:
همه‌ی کتاب‌های [آسمانی مصداق] ذکراند و منظور از (أَنَّ الْأَرْضَ یرِثُهَا عِبَادِی الصَّالِحُونَ)، [حضرت] قائم (علیه السلام) و یاران اوست [در کتاب‌های آسمانی مانند زبور نگاشته شده که حکومت بر زمین از آن قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) و یاران اوست]. (11)
امام باقر از پدرش امام سجاد، از حضرت امام حسین، از حضرت علی (علیه السلام) در تفسیر آیه‌ی شریف (وَنُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ…) (12) فرمود:
مقوصد از آیه‌ی شریف اهل بیت [حضرت] محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند که پس از سختی و ناتوانی، خدای متعال، مهدی (علیه السلام) را می‌رساند و او اهل بیت را عزیز و سربلند و دشمنانشان را خوار و زبون گرداند. (13)
مهدی (علیه السلام) بر تمام اهل زمین و آسمان حکم راند و همه مقهور و مغلوب اویند. مهدی به آرزوی همه‌ی انبیا جامه‌ی عمل پوشاند. درود خدا بر تو ای عزیز زهرا (علیها السلام) ای وارث گنج‌ها و اقیانوس بی کران معارف و دانش خدا! درود خدا بر تو ای نگاهبان و نگاه دارنده‌ی اسرار و رازهای نهفته‌ی حق تعالی! سلام بر تو ای میراث برِ دانش انبیا و ای امینی که حکمت اوصیا نزد تو سپرده شده!

پی‌نوشت‌ها:

1- نجم ثاقب، باب2، ص 125، لقب شماره 177؛ العبقری الحسان، ج1، باب بیان اسامی و القاب، ص31 و40.
2- بقره، آیه‌ی 31.
3- کافی، ج1، ص322، کتاب الحجه، باب أن الأئمه (علیهم السلام) ورثه العلم یرث بعضهم بعضاً العلم، ح6.
4- کافی، کتاب الحجه، باب فیه ذکر الصحیفه و الجفر و الجامعه و مصحف فاطمه (علیها السلام)، ح1.
5- قصص، آیه‌ی 5: «ما ایشان را پیشوا گردانیدیم و ایشان را وارث قرار دادیم.»
6- بحارالأنوار، ج24، ص171، کتاب الامامه، باب 49، انهم المستضعفون، ح10.
7- کافی، ج1، ص193، کتاب الحجه، باب أن الأئمه (علیه السلام) ولاه امرالله و خزنه علمه، ح1.
8- مفاتیح الجنان.
9- مفاتیح الجنان، ص875.
10- انبیا، آیه‌ی 105.
11- بحارالأنوار، ج14، ص37، کتاب النبوه، باب3، ما أوحی الی داود (علیه السلام)، ح12.
12- قصص، آیه‌ی 5: «ما می‌خواستیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم.»
13- بحارالأنوار، ج51، ص54، تاریخ الامام الثانی عشر، باب5، الأیات المأوله بقیام القائم7، ح35.
منبع مقاله :
عربان، رسول؛ (1386)، ترسیم آفتاب، قم: نشر خُلُق، چاپ دوم