ابو المعالی همان کسی است که پس از اقامت مدت مدیدی در مکه و مدینه به نیشابور بازگشت. در آن زمان آلب ارسلان سلجوقی سلطنت داشت و خواجه نظام الملک دانشمند مشهور نیز به مقام وزارت منصوب بود. نظام الملک برای امام الحرمین (ابوالمعالی) مدرسه نظامیه را ساخت و خطابه و تدریس را به ایشان واگذار کرد.
پدر ابو المعالی شیخ ابو محمد عبدالله از فضلا و پرهیزگاران زمان خود بود و از راه نویسندگی و نسخه برداری کتب تأمین زندگی می کرد و از دسترنج خود که مالی حلال بود پولی جمع نموده و کنیزی خریداری کرد. این کنیز پرهیزگار و خوش رفتار بود و اتصاف به صفات پسندیده داشت، و پس از مدتی حامله شد. شیخ بعد از اطلاع، بیشتر در قسمت حلال بودن خوردنی و خوراک خانواده خود مراقبت می کرد.
هنگامی که کنیزش وضع حمل نمود سفارش اکیدی کرد که مبادا به این بچه از شیر زنهای دیگر بدهند و در نتیجه زحمات و کوشش های او بیهوده شود.
این پسر همان امام الحرمین ابو المعالی است که چون این اندازه در تربیت و پرورش او مواظبت نمود. در آینده یک شخصیت برجسته و بافضیلت و از دانشمندان ارجمند گردید.
شیخ یک روز داخل اطاق شد، کنیز (مادر بچه) کسالت داشت از این رو بچه که شیر کافی نخورده بود گریه می کرد. زنی از همسایگان در آنجا حاضر بود برای ساکت کردن و آرام نمودن او پستان را در دهانش گذاشت. بچه مقداری از شیر آن زن را خورد و آرام گرفت. شیخ چون از این پیش آمد باخبر شد بسیار متأثر گردید و بچه را گرفته سر او را پائین نگه داشت و با دست خود شکمش را می مالید و با انگشت دهانش را باز می کرد تا هر چه شیر خورده بود از دهانش بیرون ریخت. شیخ در آن موقع می گفت مرگ بچه ام برای من آسان تر است از اینکه زنده بماند در صورتی که طبیعت او آلوده به فساد و سرشته با شیر مجهولی باشد.
ابو المعالی می گفت در هنگام بحث و مناظره گاهی یک نوع سستی و فتور در من ایجاد می شود و این اثر همان بقیه شیری است که در بدنم مانده.(3)
در تأثیر شیر نسبت به کمال و ترقی و تربیت طفل همین بس که امام الحرمین از نظر پدر و مادر ارزش این مقدار پیشرفت را نداشت که مثل خواجه نظام الملکی برای او مدرسه نظامیه را بسازد و مورد توجه یکی از دانشمندان بزرگ شیعه واقع شود، زیرا خانواده آنها از اهل سنت و جماعت بودند باز تأثیر همان شیر آنقدر شد که ایشان را از لحاظ علمی جزء برجسته ترین علماء آنها قرار داد.
همین دقتها در تغذیه و پرورش کودک با حفظ خصوصیات دیگری که از اول انعقاد نطفه و جنین در شرع مقدس اسلام شرط شده و داشتن طهارت مولد (پدر و مادر با ایمان و معتقد به ائمه طاهرین (علیهم السلام) باعث می شود که مانند شیخ مرتضی انصاری تحویل به جامعه داده شود و برای یک عمر مکتب جعفر بن محمد (علیه السلام) را زنده کند. از لحاظ تقوی و زهد مورد توجه شیعه و سنی قرار گیرد از این رو است که صدها دایه برای حضرت موسی (علیه السلام) می آورند ولی پستان هیچ کدام را قبول نمی کند و همین طور داستان پیغمبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم) که چهارصد زن شیرده او را در آغوش گرفتند ولی آن بزرگ شخص عالم وجود آغوش هیچ یک را نپذیرفت تا دایه ای نیک سرشت و پاک طینت بنام حلیمه سعدیه این افتخار و شرافت را یافت لذا پیغمبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: (الرضاع یغیر الطباع) شیر سرشت بچه را تغییر می دهد و با سرنوشت او از لحاظ اخلاق رابطه مستقیم دارد.
جای بسی تأسف و تأثر است که پیروان مکتب امیر المؤمنین (علیه السلام) و شیعیان در این زمان دست از آداب و دستورات دینی خود کشیده و به واسطه جهاتی که خود آنها بهتر می دانند (حفظ زیبائی اندام و لاغر نشدن) نوباوه خود را در چنگال اهریمن بدسرشت سپرده و آینده او را در نظر نمی گیرند و با شیرهای آلوده از قبیل شیرخشک که بر فرض درستی و صحت آنچه می گویند، طبیعت گاو و حیوان را به بچه می دهد و اگر تهیه آنها از غیر شیر گاو، از حیوان دیگر یا ترکیبات شیمیائی مخصوص باشد در این صورت خداوند این مشت مردم مسلمان را از شر چنین موجودات انسان نما نگه دارد که با صورت انسان، سیرتی بدتر از هر حیوان دارند و هیچگونه علاقه به حفظ امور دین و ملیت و مملکت نخواهند داشت با اینکه در خصوص انتخاب دایه در اسلام چقدر سفارش شده:
از خانواده نجیب و با عفت و پاکدامن باشد دارای اخلاق مورد پسند دین بوده و نقص عقلی نداشته باشد حتی از نظر ظاهر زیبا هم باشد. امید است دوستداران و پیروان ائمه (علیهم السلام) توجه بیشتری به تربیت و پرورش فرزندان خود نموده و مردان آینده این ملک و ملت را در آغوش هر اهریمن دیو سیرتی قرار ندهند و نیز در مورد تهیه خوراک و ایجاد نطفه، و کیفیت انعقاد آن و تغذیه مادر حامله و شیرده دقت زیاد داشته باشند تا فرزندی صالح و درستکار به جامعه تحویل دهند باعث سربلندی خود و خانواده شان شود.

3) روضات الجنات.