شارح : عبد الهادی مسعودی
کافی، مهم ترین کتاب حدیثی شیعه است، برخی از احادیث این بوستان معنوی، گلچین و سند و متن آنها تبیین، و ارائه شده است
جلسه 31 کافی خوانی
حدیث :
۳۶۳۲/ ۱. عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ نَصْرِ بْنِ قَابُوسَ، قَالَ:
قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ: «إِذَا أَحْبَبْتَ أَحَداً مِنْ إِخْوَانِکَ، فَأَعْلِمْهُ ذلِکَ؛ فَإِنَّ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ الْمَوْتى قالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلى وَ لکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی»».
ترجمه :
نصر بن قابوس گوید: حضرت صادق علیه السلام بمن فرمود: هر گاه یکى از برادران (دینى) خود را دوست داشتى بآن آگاهش کن، زیرا ابراهیم علیه السلام عرضکرد: «بار پروردگارا بمن بنما که چگونه مردهها را زنده میکنى فرمود مگر ایمان نیاوردهاى گفت چرا و لیکن براى اینکه دلم مطمئن شود» (سوره بقره آیه ۲۶۰).
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۶۹۸
حدیث :
۳۶۳۳/ ۲. أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ؛ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیى، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسى جَمِیعاً، عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَأَخْبِرْهُ بِذلِکَ؛ فَإِنَّهُ أَثْبَتُ لِلْمَوَدَّهِ بَیْنَکُمَا».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: هر گاه مردى را دوست داشتى او را بدان آگاهش ساز، زیرا که آن دوستى میان شما را پابرجاتر کند.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۶۹۹
حدیث :
۳۶۳۴/ ۱. عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ النَّوْفَلِیِّ، عَنِ السَّکُونِیِّ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: السَّلَامُ تَطَوُّعٌ، وَ الرَّدُّ فَرِیضَهٌ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) فرمود: سلام کردن مستحب است و رد (یعنى جواب) آن واجب است.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۶۹۹
حدیث :
۳۶۳۸/ ۵. عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ، عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ:
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «إِنَّ اللَّهَ- عَزَّ وَ جَلَّ- یُحِبُّ إِفْشَاءَ السَّلَامِ».
ترجمه :
حضرت باقر علیه السلام فرمود: بدرستى که خداى عز و جل دوست دارد آشکار کردن سلام را.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۰
حدیث :
۳۶۳۹/ ۶. عَنْهُ، عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ، عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «إِنَّ اللَّهَ- عَزَّ وَ جَلَّ- قَالَ: الْبَخِیلُ مَنْ یَبْخَلُ بِالسَّلَامِ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: بخیل کسى است که از سلام کردن بخل کند.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۱
حدیث :
۳۶۴۲/ ۹. عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ، عَنْ أَبَانٍ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْمُنْذِرِ، قَالَ:سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ
یَقُولُ: «مَنْ قَالَ: السَّلَامُ عَلَیْکُمْ، فَهِیَ عَشْرُ حَسَنَاتٍ؛ وَ مَنْ قَالَ: سَلَامٌ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ، فَهِیَ عِشْرُونَ حَسَنَهً؛ وَ مَنْ قَالَ: سَلَامٌ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ، فَهِیَ ثَلَاثُونَ حَسَنَهً».
ترجمه :
حسن بن منظر گوید: شنیدم حضرت صادق میفرمود: هر کس (را) بگوید:
«السلام علیکم»
ده حسنه است، و هر که (را) بگوید:
«السلام علیکم و رحمه الله»
بیست حسنه است، و هر که (را) بگوید:
«السلام علیکم و رحمه الله و برکاته»
سى حسنه است.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۲
حدیث :
۳۶۴۳/ ۱۰. عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «ثَلَاثَهٌ تَرُدُّ عَلَیْهِمْ رَدَّ الْجَمَاعَهِ وَ إِنْ کَانَ وَاحِداً: عِنْدَ الْعُطَاسِ، یُقَالُ: «یَرْحَمُکُمُ اللَّهُ» وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ مَعَهُ غَیْرُهُ؛ وَ الرَّجُلُ یُسَلِّمُ عَلَى الرَّجُلِ، فَیَقُولُ: «السَّلَامُ عَلَیْکُمْ»؛ وَ الرَّجُلُ یَدْعُو لِلرَّجُلِ، فَیَقُولُ: «عَافَاکُمُ اللَّهُ» وَ إِنْ کَانَ وَاحِداً؛ فَإِنَّ مَعَهُ غَیْرَهُ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: سه کس هستند که گرچه یکنفر باشند ولى در باره آنها بصیغه جمع (مانند صیغه شما در فارسى) جواب داده شود یکى در جایى که کسى عطسه زند که باو گفته شود:
«یرحمکم الله»
(یعنى خدا بشما رحمت فرستد که در اینجا) اگر چه کسى دیگر با او نباشد (بصیغه جمع گفته شود) و دیگر مردى که بمرد دیگرى سلام کند که میگوید:
«السلام علیکم»
(یعنى درود بر شما) و دیگر مردى که براى مرد دیگرى دعا کند که میگوید:
«عافاکم الله»
(یعنى خداوند شما را عافیت بخشد) که اگر چه یکى است ولى دیگرى با او هست (مقصود از آن دیگر فرشتههاى نویسنده و نگهبانان و دیگر از ایشان که با انسان هستند میباشد چنانچه فیض و مجلسى رحمهما الله فرمودهاند).
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۳
حدیث :
۳۶۴۴/ ۱۱. مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیى، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ رَفَعَهُ، قَالَ:
کَانَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ یَقُولُ: «ثَلَاثَهٌ لَایُسَلَّمُونَ: الْمَاشِی مَعَ الْجَنَازَهِ، وَ الْمَاشِی إِلَى الْجُمُعَهِ، وَ فِی بَیْتِ الْحَمَّامِ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام میفرمود: سه کس سلام نکنند: کسى که همراه جنازه رود، و کسى که بنماز جمعه میرود، و در حمام.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۳
حدیث :
۳۶۴۵/ ۱۲. عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسى، عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «مِنَ التَّوَاضُعِ أَنْ تُسَلِّمَ عَلى مَنْ لَقِیتَ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: از فروتنى و تواضع این است که بهر که برخورد کردى سلام کنى.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۴
حدیث :
۳۶۴۹/ ۱. مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیى، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ، عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ، عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ، عَنْ جَرَّاحٍ الْمَدَائِنِیِّ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «یُسَلِّمُ الصَّغِیرُ عَلَى الْکَبِیرِ، وَ الْمَارُّ عَلَى الْقَاعِدِ، وَ الْقَلِیلُ عَلَى الْکَثِیرِ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: کوچک بر بزرگ سلام کند، و رهگذر بر نشسته، و گروه اندک بر گروه بسیار سلام کنند.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۵
حدیث :
۳۶۵۰/ ۲. عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ، عَنْ عَنْبَسَهَ بْنِ مُصْعَبٍ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «الْقَلِیلُ یَبْدَؤُونَ الْکَثِیرَ بِالسَّلَامِ، وَ الرَّاکِبُ یَبْدَأُ الْمَاشِیَ، وَ أَصْحَابُ الْبِغَالِ یَبْدَؤُونَ أَصْحَابَ الْحَمِیرِ، وَ أَصْحَابُ الْخَیْلِ یَبْدَؤُونَ أَصْحَابَ الْبِغَالِ».
ترجمه :
و نیز فرمود: علیه السلام: کمترها به بیشتران سلام کنند، و سواره بپیاده، و استر سوارها به الاغ سوارها، و اسب سواران باستر سواران سلام کنند.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۵
حدیث :
۳۶۵۱/ ۳. عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ، عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: «یُسَلِّمُ الرَّاکِبُ عَلَى الْمَاشِی، وَ الْمَاشِی عَلَى الْقَاعِدِ، وَ إِذَا لَقِیَتْ جَمَاعَهٌ جَمَاعَهً، سَلَّمَ الْأَقَلُّ عَلَى الْأَکْثَرِ، وَ إِذَا لَقِیَ وَاحِدٌ جَمَاعَهً، سَلَّمَ الْوَاحِدُ عَلَى الْجَمَاعَهِ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام صادق علیه السلام فرمود: سواره بر پیاده و پیاده بر نشسته سلام کنند، و چون گروهى بگروه دیگر برخورند آنان که کمترند به بیشتران سلام کنند، و چون یک نفر بگروهى برخورد آن یک بآن گروه سلام کند.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۶
حدیث :
۳۶۵۲/ ۴. سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ، عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «یُسَلِّمُ الرَّاکِبُ عَلَى الْمَاشِی، وَ الْقَائِمُ عَلَى الْقَاعِدِ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: سواره بر پیاده و ایستاده بر نشسته سلام کند.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۶
حدیث :
۳۶۵۳/ ۵. مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیى، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ، عَنْ جَمِیلٍ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «إِذَا کَانَ قَوْمٌ فِی مَجْلِسٍ، ثُمَّ سَبَقَ قَوْمٌ فَدَخَلُوا، فَعَلَى الدَّاخِلِ أَخِیراً إِذَا دَخَلَ أَنْ یُسَلِّمَ عَلَیْهِمْ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: هر گاه مردمى در انجمنى باشند و مردم دیگرى وارد شوند آنها که تازه وارد شدهاند باید سلام کنند.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص ۷۰۶
حدیث :
کتاب العشره: باب التسلیم على أهل الملل
۳۶۵۸/ ۱. عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنِ ابْنِ أُذَیْنَهَ، عَنْ زُرَارَهَ:
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «دَخَلَ یَهُودِیٌّ عَلى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَائِشَهُ عِنْدَهُ، فَقَالَ: السَّامُ عَلَیْکُمْ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَیْکُمْ، ثُمَّ دَخَلَ آخَرُ، فَقَالَ مِثْلَ ذلِکَ، فَرَدَّ عَلَیْهِ کَمَا رَدَّ عَلى صَاحِبِهِ، ثُمَّ دَخَلَ آخَرُ، فَقَالَ مِثْلَ ذلِکَ، فَرَدَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا رَدَّ عَلى صَاحِبَیْهِ، فَغَضِبَتْ عَائِشَهُ، فَقَالَتْ: عَلَیْکُمُ السَّامُ وَ الْغَضَبُ وَ اللَّعْنَهُ یَا مَعْشَرَ الْیَهُودِ، یَا إِخْوَهَ الْقِرَدَهِ وَ الْخَنَازِیرِ، فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: یَا عَائِشَهُ، إِنَّ الْفُحْشَ لَوْ کَانَ مُمَثَّلًا، لَکَانَ مِثَالَ سَوْءٍ، إِنَّ الرِّفْقَ لَمْ یُوضَعْ عَلى شَیْءٍ قَطُّ إِلَّا زَانَهُ، وَ لَمْ یُرْفَعْ عَنْهُ قَطُّ إِلَّا شَانَهُ، قَالَتْ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، أَ مَا سَمِعْتَ إِلى قَوْلِهِمْ: السَّامُ عَلَیْکُمْ؟ فَقَالَ: بَلى، أَ مَا سَمِعْتِ مَا رَدَدْتُ عَلَیْهِمْ، قُلْتُ: عَلَیْکُمْ؟ فَإِذَا سَلَّمَ عَلَیْکُمْ مُسْلِمٌ، فَقُولُوا: سَلَامٌ عَلَیْکُمْ، وَ إِذَا سَلَّمَ عَلَیْکُمْ کَافِرٌ، فَقُولُوا: عَلَیْکَ».
ترجمه :
حضرت باقر علیه السلام فرمود: مردى یهودى وارد شد بر رسول خدا (ص) و عایشه هم در حضور آن حضرت صلى الله علیه و آله بود و گفت:
«السام علیکم»
(یعنى مرگ بر شما، رسول خدا صلى الله علیه و آله در پاسخ فرمود:
«علیکم»
(یعنى بر شما) سپس دیگرى (از یهود) آمد و مانند همان گفت و رسول خدا (ص) نیز مانند رفیقش باو پاسخ داد، پس سومى وارد شد و مانند آن گفت و رسول خدا (ص) همان طور که بدو نفر رفقایش جواب داده بود جواب او را گفت، پس عایشه خشمگین شد و گفت:
«سام»
و خشم و لعنت بر شما باد اى گروه یهود و اى برادران میمونها و خوکها، پس رسول خدا (ص) بعایشه فرمود:
اى عایشه اگر فحش بصورتى مجسم میشد هر آینه بد صورتى داشت، نرمش و مدارا بر هیچ چیز نهاده نشده جز اینکه آن چیز را آراسته است، و از هیچ چیز برداشته نشده جز اینکه آن را زشت ساخته عرضکرد: اى رسول خدا آیا نشنیدى که اینها گفتند:
«السام علیکم»
؟ فرمود: چرا، مگر تو نشنیدى آنچه من پاسخشان را دادم و گفتم:
«علیکم»
؟ پس هر گاه مسلمانى بشما سلام کرد باو بگوئید:
«سلام علیکم»
و هر گاه کافرى بر شما سلام کرد در پاسخش بگوئید:
«علیک»
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۰۸
حدیث :
۳۶۶۳/ ۶. مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیى، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ، عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ، عَنْ زُرَارَهَ:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «تَقُولُ فِی الرَّدِّ عَلَى الْیَهُودِیِّ وَ النَّصْرَانِیِّ: سَلَامٌ».
ترجمه :
حضرت صادق علیه السلام فرمود: در جواب سلام یهودى و نصرانى میگوئى:
«سلام».
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۱۲
حدیث :
۳۶۶۴/ ۷. عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمنِ بْنِ الْحَجَّاجِ، قَالَ:
قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ مُوسى عَلَیْهِ السَّلَامُ: أَ رَأَیْتَ إِنِ احْتَجْتُ إِلى مُتَطَبِّبٍ وَ هُوَ نَصْرَانِیٌّ أَنْ أُسَلِّمَ عَلَیْهِ وَ أَدْعُوَ لَهُ؟ قَالَ: «نَعَمْ، لَایَنْفَعُهُ دُعَاؤُکَ».
ترجمه :
عبد الرحمن بن حجاج گوید: بحضرت کاظم علیه السلام عرضکردم: بفرمائید که اگر من نیازمند یک طبیب نصرانى شدم میتوانم بر او سلام کنم و در حقش دعا کنم؟ فرمود: آرى دعاى تو باو سودى نبخشد.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۱۲
حدیث :
۳۶۶۵/ ۸. مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیى، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسى، عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمنِ بْنِ الْحَجَّاجِ، قَالَ:
قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلَامُ: أَ رَأَیْتَ إِنِ احْتَجْتُ إِلَى الطَّبِیبِ وَ هُوَ نَصْرَانِیٌّ أَنْ أُسَلِّمَ عَلَیْهِ وَ أَدْعُوَ لَهُ؟ قَالَ: «نَعَمْ، إِنَّهُ لَایَنْفَعُهُ دُعَاؤُکَ».
ترجمه :
عبد الرحمن بن حجاج گوید: بحضرت کاظم علیه السلام عرضکردم: بفرمائید که اگر من نیازمند یک طبیب نصرانى شدم میتوانم بر او سلام کنم و در حقش دعا کنم؟ فرمود: آرى دعاى تو باو سودى نبخشد.
الکافی (ط – دارالحدیث): ج۴، ص۷۱۳
