به کوشش: محمد کمالی نژاد

نام رایج:
نیلوفر

نام عربی:
کُرنب الماء

نام های دیگر:
دانه آن را حب العروس می نامند

ماهیت:
گل نباتی است که در غدیرها و آب ها ایستاده و در ایام گرما بهم می رسد ساق آن نرم و مجوف طولانی به قدر عمق آنها و برگ آن عریض و بر سطح آب مفروش و گل آن بیرون از آب و الوان می باشد سفید، نیلی، سرخ و ارغوانی و بنفش و زرد ولیکن زردرنگ آن کمیاب و سفید آن کثیرالوجود است. و بعد از ریختن گل آن ثمری به قدر سیبی مدور و در جوف آن تخمه های کوچک سیاه که با لزوجت می باشد بهم می رسد.

طبیعت:
در دوم سرد و تر و گل آن از همه الطف و ریشه ی آن گرم و خشک

افعال و خواص:
مقوی دل و دماغ و مسکن حرارت آنها و تشنگی و رافع قروح ظاهری و باطنی حادث از ادویه حاده است آشامیدن گل آن و به دستور بیخ آن حابس اسهال مزمن و قرحه امعاء و سیلان منی و منجمد کننده آن و مسکن شهوت باه و مانع احتلام خصوص با شربت خشخاش، مسکن حرارت قلب و کبد و حمیات حاره حادّه است.
بیخ آن جهت اسهال مزمن و تحلیل طحال و قروح امعاء و سیلان منی و ضماد آن جهت درد معده و مقعده و مثانه و ورم طحال و مقعده.

تحقیقات جدید:
تب بر، مسکن، کاهش فعالیت جنسی.
***

بدل:
بنفشه و خطمی، روغن بید و روغن گل بنفشه، گلاب

مضر:
مثانه، باه

مصلح:
در مثانه، نبات و عسل و در باه لبوبات و عسل

مقدار شربت:
از جرم آن تا 3 درم و از مطبوخ آن تا 7 مثقال

قوت: تا یک سال
آن را که زکام گرم عارض گردید*** بس فایده کز شراب نیلوفر دید
چون ساخت پس از شربت مذکور غذا *** از ماش و جو مقشر افتاد مفید
حکیم یوسفی
منبع مقاله :
کمالی نژاد، محمد، (1390)؛ برگ کهن، تهران: چوگان، چاپ اول