مترجم:نیلوفر مومن خانی

7 راهکار برای پرورش خانواده ای شاد

چگونه با فرزندانمان صحبت کنیم

خانواده ها با یکدیگر فرق دارند؛ هر خانواده دارای شخصیت هایی متفاوت، آداب و رسوم مختلف، طرز تفکر متمایز، شیوه صحبت کردن خاص خود و برقراری ارتباط به روش خویشتن است. هیچ یک از اینها، نوع”مناسب” خانواده محسوب نمی شود. اما خواه والدین سختگیر یا آسان گیر باشند، خشن و یا ملایم، خانه باید مکانی باشد سرشار از عشق، تشویق و پذیرفتن موجودیت فردی و احساسات آنها تا فرزندان از لحاظ عاطفی احساس سلامت و امنیت کنند. البته در عین حال، این مأمن باید سرچشمه نبایدها و محدودیت ها نیز باشد.
بیبشتر ما خواهان خلق چنین فضایی در خانه هایمان هستیم، اما به خاطر استرس های حاکم بر زمان ما، نیل به چنین جوی روز به روز سخت تر به نظر می رسد. هر از گاهی بهتر است افکارمان را متمرکز کنیم و در مورد تغییراتی که در جهت بهبود فضای عاطفی خانواده می توانیم انجام دهیم بیندیشیم. در ذیل نیز به نکاتی چند اشاره شده است:
1-مراقب آنچه بر زبان می آورید باشید.
طرز صحبت کردن ما با فرزندان بخشی از فضای عاطفی است که در خانه می سازیم. علاوه بر آن باید به آنها فرصت هایی داد تا در ابراز احساساتشان آزاد باشند، باید مراقب آنچه که می گوییم و نحوه بیانمان باشیم. اغلب فراموش می کنیم که کودکان چقدر انتقادهای والدین را به دل می گیرند و چقدر این انتقادها بر احساساتشان در مورد خودشان اثرگذار است. روان شناس مارتین سلیگمن (MARTIN SLIGMAN)، دریافته است که وقتی والدین دایماً کودک را به شیوه ای اغراق آمیز سرزنش می کنند کودک کاملاً احساس گناه می کند، خجالت زده می شود و از لحاظ عاطفی عقب می کشد. به تفاوت بین دو جمله زیر دقت کنید:
“راجر، این اتاق همیشه مثل طویله است! عجب بچه کثیفی هستی!”
“راجر، امروز اتاقت خیلی به هم ریخته است. قبل از این که برای بازی بیرون بروی باید آن را جمع آوری کنی.”
یک جمله حاکی از آن است که راجز هیچ وقت نمی تواند هیچ کار درستی انجام دهد. و دیگری به او می گوید که دقیقاً چه کاری را باید انجام دهد تا همه چیز رو به راه شود و او بتواند دوباره مورد لطف و محبت مادرش قرار بگیرد و اصلاً نشانی از یک کاراکتر ثابت در مورد شخصیت او نمی دهد. برای این که انتقاد از بچه ها انتقادی سازنده باشد باید دلایلی مشخص و البته زود گذر برای آن به کودک ارایه داد.
نوع دیگری از انتقاد سازنده یادآوری به کودک در مورد فشار حاصل از عمل او بر ماست. با این کار به جای رنجش و خشم، حس همدلی را در او تقویت می کنید.
2-در اداره امور نظم و ثبات پیاده کنید
یک چارچوب کاری قابل پیش بینی، قوانین ثابت و روشن، و خانه ای سازمان یافته باعث آرامش و راحتی هر چه بیشتر فرزندان-و البته والدین- است و این به معنای آن است که همه از تعادل عاطفی بهره مند هستند. وقتی برخورد، تنش یا بحرانی پیش می آید این خط مشی عادی در واقع یک پشتیبان آشنا و اطمینان بخش، یک رشته اتصال قابل اعتماد زندگی خانوادگی محسوب می شود که تغییر نخواهد کرد.
هر روز صبح فکر کنید. آیا وقتی کودکان شما راهی مدرسه می شوند احساس آرامش و اطمینان در چهره آنها هویداست؟ یا بدخلق و عبوسند؟
در بعد از ظهرها یا شب ها هنگام خواب چطور؟ آیا همیشه بر سرانجام تکالیف یا میزان تماشای برنامه های تلویزیونی با فرزندان مشاجره دارید؟ یک برنامه همیشگی آرامش بخش برای موقع خواب کودکان در واقع یک پادزهر خوب برای ترس از تنهایی در تاریکی است که با خاموش کردن چراغ بروز می کند.
علی رغم همه اینها، چنانچه برنامه عادی شما بسیار سخت و غیر قابل انعطاف باشد جایی برای ترفیع خلق و خو، ترجیحات و تغییر فردی باز نمی گذارد. ایجاد لحظات ارزشمند را در اولویت قرار دهید.
3-دوره های خانوادگی برگزار کنید
اوقات با هم بودن از آن چنان ارزش خاصی برخوردار است که بیشتر خانواده ها دوره های خانوادگی معینی برگزار می کنند. با این کار، ضمن این که حال و هوای همه عوض می شود نارضایتی های هفتگی حل و فصل، و همچنین اتفاقات خوب نیز مطرح می شوند.
با برگزاری این دوره ها خانواده ها این فرصت را نیز پیدا می کنند که برای هفته ای که در پیش دارند برنامه ریزی کنند. به این ترتیب، می توان از اضطراب های دقیقه نودی در مورد چیزهایی مثل این که آیا فرزند شما برای نخستین تمرین فوتبال کفش مناسب دارد، یا خرید کتابی برای تهیه یک گزارش، یا رفتن به کلاس موسیقی (اغلب!) جلوگیری کرد.
4-پرورش احساسات محبت آمیز
در هر ثانیه هر روز پر از فرصت هایی است که ما روابطی محبت آمیز با فرزندان خود برقرار کنیم. پژوهشگران دریافته اند والدینی که زمانی را به بازی، لطیفه گویی و تقسیم افکار و احساسات با فرزندانشان می گذرانند فرزندانی با خلق و خویی دوستانه تر، بخشنده تر و محبت آمیزتر پرورش می دهند.
بالاتر از همه، محبت محبت می آورد. در ضمن، چه چیزی بیشتر از این که زمانی را با میل و رغبت با فرزندان بگذرانیم، به آنها نشان می دهد که دوستشان داریم؟ اکثر والدین بر این امر توافق نظر دارند که وقتی در آخرین حد هماهنگی عاطفی با فرزندانشان قرار می گیرند که در کنار هم در حال انجام کاری هستند-لمیدن روی کاناپه و تماشای تلویزیون، پیاده روی تا پستخانه به منظور پست یک نامه، صحبت در اتومبیل در طول سفر، به عبارتی مواقعی که تمام توجه والدین می تواند به فرزندان باشد. در چنین مواقعی احساسات خدشه دار شده و ترس های پنهان نیز بالاخره مطرح می شوند.
آموزش مهربانی، احترام و رعایت عدالت و انصاف نسبت به دیگران، به خصوص خواهر و برادر بزرگتر، جایگاه ویژه ای در بخش پرورش احساسات محبت آمیز در کودکان دارد. خانواده ای برای ارتقا سطح محبت در خانواده جدولی در آشپزخانه آویخته بودند و در پایان هر روز بچه ها نام کسی را که کار نیکی در حق آنها انجام داده بود روی آن یادداشت می کردند.
5-برای مراسم مذهبی برنامه ریزی کنید
اوقات ویژه ای را در روز یا هفته برای گردهمایی به عنوان خانواده ای که خواهان انتقال احساس استمرار و تسلسل به فرزندانش هستند، مشخص کنید.
برخی احساسات خاص حتی با رشد و ایجاد تغییرات در آدمی هرگز عوض نمی شوند. برای بسیاری از خانواده ها این به معنی حضور منظم در مراسم عبادی است. این مراسم در نظر فرزندان نقطه امیدی است برای نگاه به آینده.
6-چالش ها را با غمخواری حل و فصل کنید
این روزها زندگی خانوادگی همیشه از استحکام و امنیت برخوردار نیست. حتی در بهترین پیوندها نیز مرافعه، مشکلات اقتصادی و بالا و پایین های عاطفی رخ می دهد. والدین از یکدیگر جدا می شوند و نامادری ها و ناپدری ها شکل می گیرند و این تغییرات حتی دلسوزترین والدین را نیز دچار چالش می کند. اما در واقع مشکلات بخشی از زندگی انسان محسوب می شوند. خانواده های قرین مهر و محبت آنها را نادیده نمی گیرند بلکه سعی می کنند علی رغم وجود مشکلات فضای عاطفی محکمی در خانه به وجود آورند.
در مشاجره بین والدین بعد از آن که همه چیز حل و فصل شد لازم است مساله را برای فرزندان شرح دهید. برای نمونه، پدر و مادری که بعد از جر و بحث در آشپزخانه که در طول آن صدایشان به فریاد مبدل شده و اشک ها جاری گردیده دلیل آن را برای کودکان توضیح بدهند. به این ترتیب، “ما گاهی با یکدیگر اختلاف نظر داریم و زمام خلق و خویمان را از دست می دهیم. اما حالا آن را حل کردیم. بسیار متأسفیم که شما صدای دعوا و مرافعه ما را شنیدید.”
7-والدین باید زمانی را فقط برای “به تنهایی در کنار یکدیگر بودن”برنامه ریزی کنند
والدین کسانی هستند که فضای خانه را به وجود می آورند. وقتی که ما به خاطر بدهی مان نگران هستیم یا هنگامی که به دلیل مشکلات محل کار دلواپس، و یا از دست یکدیگر عصبانی هستیم و…، همه اینها بر جو عاطفی حاکم بر خانه اثر می گذارد به گونه ای که بچه ها احساس خطر می کنند. به قول ساده یکی از دوستان:”والدین نیز به اوقاتی خاص نیاز دارند. یک پیاده روی طولانی با هم، بدون بچه ها، بسیاری از نگرانی ها را از بین می برد و ملاقات های منظم والدین به تنهایی با یکدیگر عشقی را که اول بار آنها را به یکدیگر پیوند داده دوباره در خاطرشان زنده می سازد.
منبع:نشریه موفقیت، شماره 185