وَ ألبِسْنِی زِینَهَ المُتّقینَ فی… َالقَولِ بِالحَقِّ و إن عَزّ‌. [۱]

در این فراز از دعای نورانی مکارم الاخلاق از خداوند سبحان درخواست توفیق حق‌گویی شده است، اگر چه سخت و دشوار باشد.

چند نکته در تبیین این فراز قابل توجه است:

اولین نکته بیان ریشه قرآنی این دعاست. در دو آیه از قرآن کریم، به روشنی این مطلب بیان شده است، آیه اول آیه ۱۳۵ از سوره مبارکه نساء است که می‌فرماید:

﴿یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامینَ بِالْقِسْطِ شُهَداءَ لِلَّهِ وَ لَوْ عَلى‌ أَنْفُسِکُمْ أَوِ الْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبینَ إِنْ یَکُنْ غَنِیًّا أَوْ فَقیراً فَاللَّهُ أَوْلى‌ بِهِما فَلا تَتَّبِعُوا الْهَوى‌ أَنْ تَعْدِلُوا وَ إِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ کانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبیراً﴾.[۲]

اى مؤمنان! بر پادارنده عدل و انصاف باشید، براى خداوند گواهى دهید هر چند به زیان خود یا پدر و مادر و یا نزدیکانتان باشد. اگر [هر یک از دو طرف دعوا] دارا باشد یا نادار، خداوند به [دستگیرى از] هر دو سزاوارتر است، پس [در شهادت دادن] از هوا [ى نفس] پیروى نکنید تا بتوانید عدالت ورزید؛ و اگر [در گواهى دادن] زبان بگردانید یا [از آن] رو برتابید، بى‌گمان خداوند از آنچه مى‌کنید آگاه است.

طبق این آیه انسان باید همواره با دیگران منصفانه برخورد کند. یکی از مصادیق برخورد منصفانه بحث شهادت و گواهی دادن به نفع یا علیه یکی از دو طرف دعوا است. می‌فرماید: برای خدا شهادت دهید، هرچند به زیانتان باشد، پس نسبت‌ها و حالات افراد در شهادت دادن نباید تأثیر بگذارد، مثلا به خاطر خویشاوندی به نفع کسی که حق با او نیست، شهادت بدهیم. یا مثلا به دروغ بر علیه کسی که ثروتمند است شهادت دهیم و بگوییم: «او شخص پولدار و متکبری است و باید او را از تک و تا بی‌اندازیم!» یا بالعکس، به خاطر اینکه چیزی گیرمان بیاید، به نفع او شهادت دهیم. یا اینکه مثلا به دروغ بر علیه کسی که فقیر است شهادت دهیم و بگوییم: «این که آدم بدبختی است، پس چه فرقی می‌کند، بدبخت‌تر شود!»، یا بالعکس، با دلسوزی بی‌جا به نفع او شهادت دهیم و بگوییم: «این که چیزی ندارد، لااقل به نفعش شهادت دهیم تا چیزی گیرش بیاید». همه این موارد، مصداق پیروی از هوای نفس است، همچنان که اگر علم به چیزی داشته باشیم و شهادت ندهیم، رعایت عدالت را نکرده‌ایم.

به هر حال، گفتن و شهادت دادن حق، خیلی وقت‌ها به ضرر انسان است، اما مهم این است که با پیروی نکردن از هوای نفس، انسان بتواند همیشه حق بگوید، چه به نفعش باشد چه به ضرر او.

آیه دوم در این رابطه در جلسه آینده بیان می‌شود.