وَ ألبِسْنِی زِینَهَ المُتّقینَ فی… [ترک] الإفضالِ على‌ غَیرِ المُستَحِق‌.[۱]

صحبت در تبیین این فراز نورانی به اینجا رسید که آیا نیکی کردن به کسی که سزاوار نیکی نیست، ارزش است یا ضد ارزش؟

طبق دسته‌ای از روایات که به طور مطلق سفارش به نیکی می‌کردند، نیکی به این افراد نیز ارزش است؛ ولی در دسته‌ای دیگر از روایات تصریح شده که نیکی کردن اختصاص به کسی دارد که اهلیت آن را دارد، پس نیکی به این افراد، ضد ارزش است.

دسته سوم از روایات، روایاتی بود که بر جمع‌بندی میان دو دسته قبل دلالت داشت. یک جمع‌بندی را در جلسه قبل بیان کردیم و اینک نوع دوم جمع‌بندی و آن این است که مقصود از روایات دسته اول، نیکی کردن به همه افراد غیر از اشرار با هدف تملق‌گویی و ستایش است؛ و مقصود از روایات دسته دوم، نیکی کردن به غیر آنهاست.

در روایتی از امیر مؤمنان (علیه السّلام) چنین نقل شده است:

إذا أحسَنتَ عَلَى اللَّئیمِ و تَرَکَ بإحسانِکَ إلَیهِ.[۲]

هر گاه به فرومایه نیکى کنى، در پاسخ به خوبى‌اى که به او کردى، تو را بدى رساند.

یا در روایت دیگری از امام صادق (علیه السّلام) چنین نقل شده است:

أوحَى اللَّهُ تَعالى‌ إلى‌ موسى‌ علیه السلام: کما تَدینُ تُدانُ، وکما تَعمَلُ کذلکَ تُجزى‌، مَن یَصنَعِ المَعروفَ إلَى‌ امرِئِ السَّوءِ یُجزى‌ شَرّاً. [۳]

خداوند متعال به موسى علیه السلام وحى فرمود: از هر دست بدهى از همان دست پس مى‌گیرى و هر گونه عمل کنى، به همان‌سان پاداش مى‌گیرى؛ هر کس به‌ آدم بد، خوبى کند پاداش بد مى‌بیند.

بنا بر این، به افراد پست و فرومایه نیز نباید احسان کرد، زیرا در برابر این احسان، به انسان بدی می‌رسانند.

منبع : پایگاه آیت الله ری شهری