امام صادق (ع) در حدیثی، لشکریان عقل و جهل را اینگونه بر می شمارد:

خیر و آن وزیر عقل است و ضد او را شر قرارداد، که آن وزیر جهل است؛
ایمان و ضد آن کفر؛
تصدیق حق و ضد آن انکار حق؛
امیدوارى و ضد آن نومیدى؛
دادگرى و ضد آن ستم؛
خشنودى و ضد آن قهر و خشم؛
سپاسگزارى و ضد آن ناسپاسى؛
چشم داشت رحمت خدا و ضد آن یأس از رحمتش؛
توکل و اعتماد بخدا و ضد آن حرص و آز؛
نرم دلى و ضد آن سخت دلى؛
مهربانى و ضد آن کینه‏توزى؛
دانش و فهم و ضد آن نادانى؛
شعور و ضد آن حماقت؛
پاکدامنى و ضد آن بى‏باکى و رسوائى؛
پارسائى و ضد آن دنیاپرستى؛
خوشرفتارى و ضد آن بدرفتارى؛
پروا داشتن و ضد آن گستاخى؛
تواضع و ضد آن کبر؛
آرامى و ضد آن شتابزدگى؛
خردمندى و ضد آن بیخردى؛
خاموشى و ضد آن پرگوئى؛
رام بودن و ضد آن گردنکشى؛
تسلیم حق شدن و ضد آن تردید کردن؛
شکیبائى و ضد آن بیتابى؛
چشم‏پوشى و ضد آن انتقام‏جوئى؛
بى‏نیازى و ضد آن نیازمندى؛
بیاد داشتن و ضد آن بى‏خبر بودن؛
در خاطر نگه‏داشتن و ضد آن فراموشى؛
مهرورزى و ضد آن دورى و کناره‏گیرى؛
قناعت و ضد آن حرص و آز؛
تشریک مساعى و ضد آن دریغ و خوددارى؛
دوستى و ضد آن دشمنى؛
پیمان دارى و ضد آن پیمان‏شکنى؛
فرمانبرى و ضد آن نافرمانى؛
سرفرودى و ضد آن بلندى جستن؛
سلامت و ضد آن مبتلا بودن؛
دوستى و ضد آن تنفر و انزجار؛
راستگوئى و ضد آن دروغگوئى؛
حق و درستى و ضد آن باطل و نادرستى؛
امانت و ضد آن خیانت؛
پاکدلى و ضد آن ناپاکدلى؛
چالاکى و ضد آن سستى؛
نشاط و زیرکى و ضد آن کودنى؛
شناسائى و ضد آن ناشناسائى؛
مدارا و رازدارى و ضد آن راز فاش کردن؛
یک روئى و ضد آن دغلى؛
پرده‏پوشى و ضد آن فاش کردن؛
نمازگزاردن و ضد آن تباه کردن نماز؛
روزه گرفتن و ضد آن روزه خوردن؛
جهاد کردن و ضد آن فرار از جهاد؛
حج گزاردن و ضد آن پیمان حج شکستن
سخن نگهدارى و ضد آن سخن چینى؛
نیکى به پدر و مادر و ضد آن نافرمانى پدر و مادر؛
با حقیقت بودن و ضد آن ریاکارى؛
نیکى و شایستگى و ضد آن زشتى و ناشایستگى؛
خودپوشى و ضد آن خود آرائى؛
تقیه و ضد آن بى‏پروائى؛
انصاف و ضد آن جانبدارى باطل؛
خودآرائى براى شوهر و ضد آن زنادادن؛
نظافت و پاکیزگى و ضد آن پلیدى؛
حیا و آزرم و ضد آن بى‏حیائى؛
میانه روى و ضد آن تجاوز از حد؛
آسودگى و ضد آن خود را برنج انداختن؛
آسان‏گیرى و ضد آن سخت‏گیرى؛
برکت داشتن و ضد آن بى‏برکتى؛
تندرستى و ضد آن گرفتارى؛
اعتدال و ضد آن افزون‏طلبى؛
موافقت با حق و ضد آن پیروى از هوس؛
سنگینى و متانت و ضد آن سبکى و جلفى؛
سعادت و ضد آن شقاوت؛
توبه و ضد آن اصرار بر گناه؛
طلب آمرزش و ضد آن بیهوده طمع بستن؛
دقت و مراقبت و ضد آن سهل انگارى؛
دعا کردن و ضد آن سرباز زدن؛
خرمى و شادابى و ضد آن سستى و کسالت؛
خوشدلى و ضد آن اندوهگینى؛
مأنوس شدن و ضد آن کناره گرفتن؛
سخاوت و ضد آن بخیل بودن.

منبع: اصول کافى، ترجمه مصطفوى، ج‏1، ص 24