منبع:روزنامه جوان
مهر: حضرت على(ع) که در دوران رشد و سازندگى از برکت وجود پرفیض پیامبر اکرم بهره مند بود از شخصیتى خاص برخوردار شد که در زندگى فردى خانوادگى و اجتماعى وى نمود ویژه اى داشت. یکى از شاخصه هاى مولود کعبه شیوه اى است که وى در تبلیغ به کار گرفت و دستاورهاى بسیار مثبتى را نیز به همراه داشت. اصولى که امروز نیز مى تواند مورد توجه مبلغان قرار گیرد تا فعالیت هاى موثر و سازنده اى را در این عرصه شاهد باشیم.

۱- حکمت
به کارگیرى حکمت درامر هدایت و تبلیغ یکى از شیوه هاى ارزشمندى است که امام على (ع) در کنار موعظه و مجادله بر اساس فرموده قرآن کریم «ادع الى سبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه و جادلهم بالتى هى احسن.» ( نحل ۱۲۵) مورد توجه قرار داده است. حکمت در لغت به معناى منع است. در میان مفسران درباره حقیقت حکمت دو دیدگاه اصولى وجود دارد مشهور مفسران بر این عقیده اند که حکمت به معناى حجت، برهان، استدلال و سخن استوار است و ناظر به محتوا است. برخى دیگر مانند سید قطب حکمت را به معناى شیوه تبلیغ مى دانند و بر این باورند که مبلغ باید در راه تبلیغ راه حکمت را پیماید و هر چیزى را بر جاى خود گذارد و با مقتضاى حال عمل کند. بین این دو دیدگاه منافاتى وجود ندارد و جمع بین آن دو ممکن است بدین ترتیب مى بینیم که آن امام همام در شیوه تبلیغى خود این روش حکیمانه را به کار برده است. زیرا که در بسیارى از بحث هاى نهج البلاغه درباره اثبات توحید به براهین فلسفى استدلال مى کند.

۲- موعظه
عمده ترین شیوه تبلیغى امام شیوه موعظه اى است. موعظه عبارت است از سفارش به تقوا و ترغیب به طاعت ها و پرهیز از گناهان و بر حذر داشتن از اینکه کسى فریب دنیا را خورده و دل به زر و زیور آن نبندد. با بررسى نهج البلاغه در مى یابیم که حضرت از این راه استفاده مى نمودند. خطابه هاى امام موقعى ایراد شده است که باید احساسات برافروخته شود و توفانى ایجاد کند و بنیاد ظلمى برکنده شود. همچنان که در صفین در آغاز برخورد با معاویه چنین کرد. از آنجا که على (ع) مرد سخن بود و سخنانش حد وسط کلام مخلوق و خالق بود با بیان شگفت خود بارها با مردم سخن گفت و اندکى از این سخنان در نهج البلاغه جمع آورى شده است و انواع خطبه هاى سیاسى حماسى اقتصادى موعظه اى اخلاقى در آن یافت مى شود.

۳- مجادله
یکى دیگر از شیوه هاى تبلیغى امام مجادله است. مجادله در لغت به معناى پیچاندن طناب است و سپس به پیچاندن طرف مقابل و گفت وگو براى غلبه به کار رفته است. مجادله بر سه قسم است: مجادله احسن، مجادله حسن مجادله غیر حسن(بد). از آنجا که شیوه تبلیغى آن حضرت واقع نگرى و حقیقت گرایى است از مجادله به غیر حسن پرهیز نموده و در موارد فراوانى روش مجادله به احسن و یا مجادله حسن را به کار برده است وطبرسى در کتاب الاحتجاج خویش نمونه هاى زیادى از این گونه موارد را بیان کرده است.

۴- حقیقت گرایى و واقع نگرى
سیاست اسلام و قرآن در تبلیغ بر اساس حقیقت گرایى و واقع نگرى استوار است و تبلیغى را که بر اساس دروغ، ریا ،سازش، کارى نیرنگ به کارگیرى ترفندها و سوژه هاى گمراه کننده باشد منع نموده است. اتخاذ چنین سیاستى سرلوحه کارعلى و سایر رهبران الهى بوده است. آنها به جز حق تکلم نمى کردند و با حسن عمل اخلاق و رفتار به هدایت دیگران مى پرداختند و اسوه حسنه در تبلیغ و دعوت بودند.

۵- مخاطب شناسى
مخاطب شناسى یکى از ارکان اساسى تبلیغ است زیرا اگر مخاطبى نباشد که پیام را دریافت کند تبلیغ و پیام رسانى معنى نخواهد داشت. هر مبلغى باید بداند مخاطب کیست؟ فرد است یا گروه؟ گروه هاى سنى جنسى و اعتقادى مخاطبین چه کسانى هستند شرایط اجتماعى و افکار عمومى محیط مخاطبین چگونه است و. . .
در سیره تبلیغى امیرالمومنین (ع) موارد بسیارى دیده
مى شود که اصل مخاطب شناسى و مقتضاى حال مخاطبین را رعایت کرده است.

۶- کاربرد اصول روانشناسى
یکى از موثرترین ابزارهاى تبلیغ و عوامل موفقیت آن در جذب مخاطب روانشناسى تبلیغ است. گرچه اصول روانشناسى در تبلیغ به صورت کلاسیک از ابتکار علوم معاصر است ولى سیره رهبران الهى وائمه اطهار نشان مى دهد که آنان همواره در شیوه تبلیغى خود به اصول روانشناسى فردى و اجتماعى توجه کامل داشته اند و در سیره تبلیغى امیرالمومنین (ع) موارد فراوانى دیده مى شود که این اصول را از جمله تحریک عواطف و احساسات، تنبیه و تشویق تکرار تحقیر دشمنان و تکریم دوستان به کار برده است.

۷- تبلیغ عملى
یکى دیگر از شیوه هاى تبلیغى امام على (ع) تبلیغ به واسطه عمل است. موارد اثرگذارى اخلاق و رفتار آن امام همام بر مخالفان و جذب آنان بسیار بوده است و داستان هاى فراوانى دارد.

۸- معرفى الگوها
یکى از شیوه هاى مهم تبلیغ معرفى الگوها است که در این شیوه مبلغ مى تواند واقعیت را عینیت بخشد. در شیوه تبلیغى امام در این زمینه کافى است به خطبه ۱۵۹ از خطب آن حضرت در نهج البلاغه مراجعه شود که در این خطبه رسول خدا(ص) حضرت موسى، عیسى و داوود را به عنوان الگو معرفى مى کند و فرازهایى از فضایل اخلاقى آنان را بیان مى نماید.

۹- روش بى اعتنایى
از روش هاى تبلیغى که برخى از موارد باید به کار گرفته شود بى اعتنایى به لجوجان و جاهلان است. مبلغ گاه با کسانى برخورد مى کند که نیکى تواضع و مهربانى او را لجوج تر مى کند و بر گستاخى اش مى افزاید. در شیوه تبلیغى امیرالمومنین (ع) در موارد بسیارى دیده مى شود که چنین برخوردى با افرادى جاهل و لجوج داشته است.