تعریف تقوا

نکته تقوا، پرهیز کردن است از گناهان، و اشتیاق بر طاعت، و دور بودن از هر چه حق – تعالی- منع کرده است، و نزدیک شدن به هر چه دعوت کرده است. تقوا در همه چیز نگاه باید داشت، و در دو چیز بیشتر، که این دو چیز اصل تقوا است: یکی لقمه حلال خوردن، و دیگر جامه پاک داشتن.(1)
حکایت یکی از اصحاب پیامبر (ص) را پرسیدند: تقوا چیست؟ گفت: هیچ بر راه خارناک رفته ای؟ گفتا: رفته ام. گفت: چگونه رفته ای؟ گفتا: هر کجا خار آمد قدم ننهادم و آنجا نرفتم. صحابی گفت: اینک تقوا این است که اندر راه دین خار بسیار است، اگر هر کجا خداوند تعالی نهی کرده است، آنجا نروی، تقوا بُوَد.(2)

اهمیت تقوا

حکایت
در مناجات با خدا موسی
!گفت: ایا کردگار و یا مولی
از هر آنچ (3) آفریدی از هر لَون (4)
چیست بهتر ز خُلق ها در کون(5)؟
گفت کز خُلق ها ایا موسی
نیست بهتر به عالم از تقوا
سر هر طاعتی یقین تقوا است
متّقی شاه جنّه المأوی است (6)

وجوه تقوا

حدیث امام صادق علیه السلام فرمود: «تقوا بر سه گونه است:
تقوا برای خدا و در راه خدا؛ و آن ترک کارهای حلال است چه رسد به کارهایی که حلال بودن آن مبهم باشد؛ یعنی ممکن است غیر حلال باشد، که این تقوای برگزیده ترین نیکان است.
تقوا از خدا؛ و آن ترک کارهایی است که حلال و غیر حلال بودن آن مبهم است، چه رسد به کارهای حرام، که این تقوای خاص است.
– تقوا از ترس آتش و عذاب؛ و آن ترک حرام است، و این تقوای مردم عام است.
تمثیل وتقوا مثل آبی در نهری جاری است، و مثال این طبقات سه گانه در تقوا مَثَلِ درختانی است از هر رنگ و شکل که در اطراف این نهر روییده اند، و هر درختی از آب این نهر به اندازه قابلیت و طعم و لطافت و وضع خود بهره می برد».(7)

پرهیز از دنیا

حکایت یکی از کارگزاران خلیفه ای بسیار به جمع آوری مال دنیا حریص بود. خلیفه به او نوشت: مانند چهار پا مباش که تنها می چَرَد و به دنبال فربهی خویش است. در حالی که نمی داند که هلاکِ اودر فربهی اوست!(8)

پی نوشت ها :

1ـ مناقب الصّوفیه، صص45و46
2ـ این برگ های پیر (مَرتَع الصّالحین)، ص112
3ـآنچ: آنچه
4ـ لون: رنگ ، نوع
5ـ کَون: هستی، وجود
6ـ جنه المأوی: بهشت که جایگاه نیکوکاران است. خلاصه حدیقه (برگزیده حدیقه الحقیقه)، ص187
7ـ چراغ راه دینداری (بازنویسی مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه)، ص141
8ـ گنجینه لطایف (بازنویسی لطایف الطوایف)، صص37و38

منبع:گنجینه ش 81