توبه در لغت به معنی بازگشت است.وقتی گفته می شود که فلانی توبه کرد.یعنی از گناهی که کرده بود بازگشت و پشیمان شد.(1)
زیباترین و گویاترین تعریف را در کلام گهربارعلی (ع) می توان یافت که فرمود: «توبه عبارت است از پشیمانی قلبی ،آمرزش خواستن با زبان ؛ترک کردن گناه و تصمیم به اینکه دیگرآن گناه را انجام ندهد.»(2)
توبه معراج آدمی است.نشان عروج انسان و راز بندگی و دل به حق دادن است.راهی است که سرمنزلش وصال محبوب و فانی شدن درذات اوست.
ازنکته های مهمی که علمای اخلاق بدان توجه ویژه دارند.توبه ازمعصیت است و توبه و معصیت قرین هم هستند.شکی نیست که همه ی انسان ها معصوم نیستند.جاذبه های گناه افراد زیادی را همیشه و برخی دیگررا گاهگاهی به دام خود می کشد.آنگاه که خداوند آدم را آفریدو شیطان را از درگاهش راند .این موجود رانده شده.قسم یاد کرد که همه ی بندگان را گمراه می کند و مگرمؤمنان واقعی را و خداوند در رحمت توبه را بربندگانش گشود.
رسول اکرم(ص) نیز در بیان این حقیقت که انسان ها درمعرض خطا هستند .می فرمایند :«کل بنی آدم خطاء و خیرالخطانین التوابون»(3)
«تمامی فرزندان آدم در معرض خطا هستندو بهترین خطاکاران کسانی هستند که توبه کنند.»
ازمجموع روایات و احادیث بر می آید که گناه نوعی مرض است و بر مریض لازم است که علاج مرض خود نماید.اگر شخصی خواسته یا ناخواسته مقداری سم بخورد .همه عاقلان می گویند که براو واجب است دارو مصرف نماید تا اثر سم را ازبین ببرد و اگراین کار را انجام ندهد گرفتارهلاکت می شود.گناه برای روح و جسم هرانسانی به منزله ی سم است.همانطورکه سم بدن بیمار را فاسد می کند.گناه هم روح آدمی را تباه می سازد.
قال علی (ع):«بئس القلاده الاثام »(4)«بد قلاده ای است قلاده ی گناه».
گناه به گردنبندی می ماند که همیشه به گردن انسان آویزان است و به وسیله ی توبه است که آدمی ازدام گناه رهایی می یابد.

پی نوشت ها :

1-معجم الوسیط ،ج1.
2-التوبه ندم بالقلب و استغار باللسان و ترک بالجوارح واضمارالا یعود»غرر و درر،امدی ،ج2،ص126.
3-«المحجه البیضاء ،محمد بن مرتضی مشهور به مولی محسن کاشانی ،ج7،ص81.
4-شرح غرر و درر،آمدی،ج3،ص252.

منبع:نشریه قدر ،شماره 20.