نویسنده:احمد مسائلی
منبع: ماهنامه موعود

مصادیق کمال در دعاهای امام زمان(ع)
اشاره:
این صفحه اختصاص به ارائه مطالبی دارد که از سوی خوانندگان عزیز موعود ارسال شده است. هرچند حجم بالای این مطالب و مختصر بودن مجال ما، امکان درج کامل این آثار را از ما سلب نموده است، اما ضمن تقدیر از دوستان بزرگواری که مجله را مورد لطف قرار می‌دهند، بنا بر وعده ای که نمودیم، بخش‌هایی از مطالب این عزبزان را به جمله موعودیان، تقدیم می کنیم. از همین رو توجه شما را به مقاله ارسال شده توسط جناب آقای احمد مسائلی جلب می‌کنیم.
حضرت صاحب‌الامر- ارواحنا فداه- در دعای پس از زیارت شریف «آل یاسین» که ترنم معشوق است به بیان هدف آفرینش و کمال انسان مبادرت نموده و این چنین می‌فرمایند:
بارالها از تو می‌خواهم که بر محمد که پیامبر رحمت توست و علم نور تو است، درود و صلوات بفرستی و قلبم را از نور یقین مملو گردانی و سینه‌ام را از نور ایمان و اندیشه‌هایم را از نور اندیشه‌های مفید و عزم و اراده‌ام را از نور علم و دانش صحیح و نیرو و قدرتم را از نور عمل و کردار صحیح و زبانم را از نور صدق و دینم را از نور بصیرت‌ها و آگاهی‌هایی که از جانب خودت هست و چشمم را از نور بصیرت و روشنایی و گوشم را از حکمت آکنده نمایی.
قبل از شروع بیان توضیح این قسمت از دعا تذکر این نکته لازم است که ائمه اطهار(ع) در بعضی از دعاها در مقام تعلیم به انسان‌های دیگر هستند و می‌خواهند به آنها اموری را آموزش دهند.
امام زمان(ع) در این قسمت از دعا، نخستین درخواست خویش را از خداوند متعال، امر «یقین» مطرح فرموده‌اند که از اولویت‌ آن بر دیگر درخواست‌ها معلوم می‌شود این امر از مهم‌ترین جنبه‌های وجودی انسانی است که می‌خواهد به کمال خویش نائل گردد. یقین محور تمام حرکت‌ها و پویایی‌ها و کمال‌ها و شرابی بس گواراست.
دومین امری که آن حضرت(ع) از خداوند متعال تقاضا نموده‌اند «نور ایمان» است، البته ایمانی که به حقیقت تعلق بگیرد. ایمان به حق نورانی است ولی ایمان به باطل دارای ظلمت و تاریکی است.
امام عصر -ارواحنا فداه- در سومین مرحله خواستار «نور نیات» شدند. امام(ع) در این قسمت از دعا خواستار اندیشه‌های نورانی شده‌اند و اندیشه‌های نورانی اندیشه‌های صحیح هستند.
انسان کامل و آرمانی با توجه به این سخن صاحب‌الامر(ع) عبارت است از انسانی که انگیزه‌های انجام اعمال او، انگیزه‌های نورانی باشد.
آن حضرت(ع) در چهارمین مرحله از دعا خواستار «نور علم» نسبت به اراده خویش شده‌اند. ممکن است این سؤال قابل پرسیده شود که چرا امام(ع) خواستار علم مفید و صحیح برای اراده خویش شده‌اند.
در پاسخ باید گفت آنچه مبدأ اراده انسان است علم اوست و لذا اگر این علم صحیح نباشد، اراده انسان نیز ره به خطا خواهد پیمود.
این بحث در مباحث فلسفه و علم اخلاق بسیار گسترده‌تر از سطح موجود مورد بررسی قرار گرفته است علاقمندان می‌توانند به کتابی از نویسنده، در این‌باره مراجعه فرمایند.1
آنگاه امام عصر(ع) در عبارت بعدی این دعای شریف خواستار «نور عمل» شده‌اند و از خداوند متعال درخواست نموده‌اند که نیرو و قدرت ایشان را پر از عمل صالح فرماید، به این معنی که بسیار موفق به انجام اعمال صالح گردند.
عمل صالح یکی از جنبه‌های وجودی انسان است که انسان کامل و کسی که در حال حرکت به سوی کمال خویش است در صدد تطبیق این جنبه از جنبه‌های وجودی خویش با خواست خداوند متعال است و چنین انسانی به کمال لایق خویش در این محور دست یافته است.
این دعای شریف در این فرازها در صدد بیان جنبه‌های گوناگون وجودی انسان است که چنانچه با خواست الهی هماهنگ شود، انسان به طرف کمال مطلوب حرکت خواهد نمود.
امام زمان(ع) در ششمین فقره از این دعا خواستار «زبان صادق و راستگو» شده‌اند. این خواسته امام- اروحنا فداه- نیز یکی از جنبه‌های وجودی انسان است که در صورت تطابق با درخواست خداوند متعال، مسیر کمال الهی در این بعد طی خواهد گردید.
در ادامه آن حضرت(ع) خواستار «نور بصیرت خدایی» در دین گردیده‌اند. در کلمات ائمه اطهار(ع) نیز همین خواسته بیان گردیده است و آن حضرات(ع) خواستار بصیرت در دین شده‌اند. همچنین اعطای «چشم با بصیرت» را از ذات الهی درخواست نموده‌اند. چشم با بصیرت چشمی است که به حقایق اشیاء‌ دست یافته و به اشیاء با دیده عبرت می‌نگرد.
امام عصر(ع) در مورد کمال انسان در زیارت ناحیه مقدسه نیز چنین می‌فرمایند:
بارالها، مرا به نعمت خویش روشنی بخش، به آنچه قسمت ما کردی راضی فرما، مرا به نعمت و بخشش‌هایت بپوشان، و مرا از مکر و نقمت‌ها دور دار، و مرا از خطا و لغزش حفظ کن، و گفتار و عمل مرا درست بدار، و به من توفیق عمل و فرصت عمل در دوره حیات عنایت کن، و مرا از ترس و بیم و بیماری‌ها مصون نگاه دار، و مرا به واسطه اولیائم و به واسطه فضل و بخششت به بهترین آنچه آرزو دارم برسان. بارالها بر محمد و آل او درود بفرست، و توبه مرا پذیرا شو، و به اشک من ترحم نما، و لغزشم را کم کن و سختی حال مرا برطرف ساز و خطاهایم را بیامرز و ذریه مرا اصلاح فرما. بارالها در این شهادتگاه مورد تعظیم و جایگاه مورد تکریم هر گناهی را از من ببخش و هر عیبی را بر من بپوشان و هر غمی را از من برطرف کن و رزق مرا وسعت ده و هیچ جاهلی را باقی مگذار و هر جهلی را تبدیل به علم کن و هیچ فسادی را برای من باقی مگذار و آن را برطرف فرما و آرزوهایم را برآورده نما و تنگناها و مضیقه‌های مرا به وسعت و گشایش برسان و هر پریشانی را از من برطرف کن و هر امر ناقصی را از من به کمال و تمام برسان و مال مرا افزایش ده و خلق مرا نیکو فرما و انفاق مرا امر پایداری قرار بده و هر مشکلی را از من حل نما و هر بدی را از من اصلاح فرما، و هر محسودی را از من برطرف فرما، و هر دشمنی را از من بگردان و هر شری را از من کفایت نما و بیماری‌هایم را شفا ده و هر دوری را از خویش برای من تبدیل به نزدیکی نما و هر پراکندگی را تبدیل به اجتماع و پیوستگی گردان و هر خواهش مرا اجابت نما.
پروردگارا از تو خواستار خیر دنیا و ثواب آخرت هستم. پروردگارا ما را به غنای خویش با حلالت از حرامت بی‌نیاز فرما. پروردگارا ما را به فضلت از همه خلق بی‌احتیاج نما. پروردگارا از تو خواستار علم نافع و قلب با خشوع هستم. پروردگارا به من یقینی شفا دهنده و عملی خالص عطا فرما.
پروردگارا به من صبر زیبا و اجر و پاداش بزرگ و بسیار و شکرگزاری نعمتت را به من عطا فرما و احسان و کرامتت را نسب به من زیاد فرما و گفتار مرا در میان مردم مورد قبول قرار ده.
پروردگارا اعمال مرا در نزد خودت رفیع و قبول فرما و برای من در اعمال خیرم پیروانی قرار ده و دشمن مرا نابود کن. بارالها بر محمد و آل محمد در لحظه لحظه شب و روز درود فرست. و مرا از شرور اشرار کفایت کن. و از گناهان و سنگینی‌های آن و از آتش جهنم حفظ کن و به دار قرار وارد فرما. و مرا و همه برادران و خواهران دینی‌ام را به رحمت و کرم خودت بیامرز ای بخشاینده مهربان.2

پی‌نوشت‌ها:

1. مسائلی، احمد، فسلفه اخلاق و علم اخلاق، فصل 16 و 17.
2. زیارت ناحیه مقدسه صاحب الزمان(ع).