نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.
سؤال: مقصود حضرت علی (علیه السلام) از این که فرزندان خود را با توجه به آداب زمان تربیت کنید، چیست؟

پاسخ:
در یکی از حکمت های منسوب به امام علی (علیه السلام) آمده است:
«لا تقسروا اولادکم علی آدابکم فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم». [1] فرزندانتان را به انجام آداب خودتان واندارید؛ زیرا آنان برای زمانی، غیر از زمان شما آفریده شده اند.
در زبان عربی، «قسر» با حرف جرّ «علی» به معنای واداشتن می آید و حضرت می فرماید: فرزندان خودتان را به انجام آداب و رسومی که خود داشته اید، مجبور نکنید؛ زیرا آداب و رسوم تغییر می کند؛ برای مثال، زمان کودکی والدین، تحصیل دختران یا کارهای اجتماعی آنان مرسوم نبود؛ اما این کارها، امروزه مرسوم و مفید است؛ پس نگویید: چون زمان ما، دختران درس نمی خواندند، امروزه هم نباید در پی تحصیل بروند یا چون پیش‏تر در فعالیت های اجتماعی شرکت نمی کردند، اکنون نیز از این گونه فعالیت ها محروم شوند.
برخی از این سخن امام علی (علیه السلام)، آزادی به معنای بی قیدی را برداشت کرده اند، در حالی که مقصود حضرت، تخطی از حلال و حرام نیست و عمل به آداب زمان حاضر، هیچ گونه منافاتی با رعایت ارزش‏های دینی و حلال و حرام الاهی ندارد. دختر مسلمان می تواند تحصیل کند یا در فعالیت های اجتماعی شرکت جوید؛ اما حجاب خود را نیز داشته باشد و خود را از نامحرمان بپوشاند.
استفاده از امکانات زمان (تحصیلات عالی، فن آوری های روز مثل رایانه، وسایل ارتباط جمعی و… و امکانات آموزشی) مطلوب است و چه بسا مصداقی از سخن امام علی (علیه السلام) باشد که فرمود: «العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس»: کسی که به زمان آگاه است، شبهه ها به او هجوم نمی آورند.[2] _________________________
پی نوشت:
[1] ـ شرح نهج ‏البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 20، ص 267
[2] ـ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 71، ص 307.

منبع:
نسیم مهر جلد 1، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی