کلیات گیاه شناسی
«آرتیشو» گیاه بومی مناطق مرکزی مدیترانه است، ولی در حال حاضر بیشتر در نقاط معتدل دنیا کشت می شود.
رومی ها در حدود دو هزار سال پیش این گیاه را پرورش می دادند و به عنوان سبزی در سالاد استفاده می کردند. آرتیشو در قرن شانزدهم به انگلستان و فرانسه برده شد و سپس در قرن نوزدهم در آمریکا کشت شد.
کلمه‌ی «آرتیشو» از کلمه‌ی ایتالیایی «Articicco» مشتق شده که به معنی میوه‌ی کاج است.
آرتیشو گیاهی است که ارتفاع ساقه‌ی آن به حدود یک متر می رسد. برگ های آن پهن و دراز، مانند برگهای کاهو و به رنگ سبز تیره است و در انتهای ساقه، میوه‌ی آن به شکل میوه کاج است مشاهده می شود.
برای خرید «آرتیشو» دقت کنید که برگها سفت و سبز باشد. هنگامی که برگهای آرتیشو قهوه‌یی است نشان دهنده‌ی کهنه بودن آن است.
فصل «آرتیشو» معمولاً ماه‌های فروردین و اردیبهشت است.

ترکیبات شیمیایی

برگ های خوردنی «آرتیشو» دارای اینولین، اینولار و ماده‌یی تلخ به نام «سینارین» است. درصد گرم آرتیشوی پخته مواد زیر موجود است:
انرژی: 14 کالری
پروتئین: 1/5 گرم
آب:86 گرم
مواد چرب: 1/. گرم
مواد نشاسته‌یی: 5گرم
کلسیم: 22 میلی گرم
فسفر: 40میلی گرم
آهن: 6/. میلی گرم
سدیم: 30 میلی گرم
پتاسیم:25 میلی گرم
ویتامینA : 40واحد
ویتامین B1: چهار دهم میلی گرم
ویتامین B2: دو میلی گرم
ویتامین B: سه میلی گرم
ویتامین c: میلی گرم

خواص دارویی:

«آرتیشو» از نظر طب قدیم ایران گرم و کمی خشک است. قسمت مورد استفاده‌ی آرتیشو برگها و قسمت وسط آن است که به نام قلب آرتیشو معروف است.
ـ کبد را تمیز و اعمال آن را تنظیم می کند.
ـ ترشح صفرا را افزایش می دهد
ـ یرقان مزمن را درمان می کند
ـ تقویت کننده بدن است
ـ موجب دفع ادرار می شود.
ـ تب بر است.
ـ در درمان رماتیسم مؤثر است.
ـ یبوست های ناشی از عدم صفرا را درمان می کند.
ـ در درمان ورم روده مؤثر است.
ـ باعث دفع سنگ های کیسه صفرا می شود.
ـ نیروی جسمی را افزایش می دهد.
ـ کلیه و مثانه را گرم می کند.
ـ گاز و نفخ معده و روده را از بین می برد.
ـ باعث هضم غذا می شود.
ـ بیماری های کبدی را درمان می کند.
ـ کلسترول خون را پایین می آورد.
ـ داروی لاغری است. کسانی که می خواهند وزن کم کنند می توانند هر روز آرتیشو را بخورند.
ـ سر گیجه را برطرف می کند.
ـ آنهای که گوش شان زنگ می زند، اگر آرتیشو بخورند آن را برطرف می کند.
ـ مبتلایان به بیماری قند می توانند با خوردن آرتیشو قند خود را تنظیم کنند.
ـ در درمان میگرن مؤثر است.
ـ در برطرف کردن بیماری آسم اثر مفید دارد.
ـ نقرس را برطرف می کند.
ـ رگ ها را تمیز کرده و تصلب شرایین را درمان می کند.
ـ در درمان اکثر بیماری های پوستی اثر مفید دارد.
ـ سموم بدن را دفع می کند.
ـ برای جلوگیری از ریزش مو از برگ های آرتیشو ضماد تهیه کرده و به سر بمالید.
ـ برای برطرف کردن بوی بد زیر بغل از عصاره‌ی برگ آرتیشو استفاده کنید.
ـ برای رفع آب آوردن بدن، از جوشانده‌ی آرتیشو به مقدار سه فنجان در روز استفاده کنید.

مضرات:

آرتیشو چون گرم است. می تواند در بعضی از اشخاص تولید سودا کند، بنابراین بهتر است با سرکه خورده شود. کسانی که طعم آرتیشو را دوست ندارند اگر بخواهند از مزایای آرتیشو استفاده کنند باید قرص یا کپسول آرتیشو مصرف کنند.
منبع: 7 روز زندگی شماره (119)