نویسنده:معصومه بصیری

حضور قلب دریک امر، نیازمند فراغت قلب از دیگر اموراست. درآموزه های اخلاقی نیز تأکید شده است که برای مقدمه حضور قلب باید تلاش کرد تا فراغت قلب به دست آید. برای به دست آوردن فراغت قلب، مؤمن باید به فراغت وقت خود بپردازد.
فراغت وقت همان چیزی است که اوقات فراغت نامیده می شود وچگونگی گذراندن آن، از جمله مواردی است که به بحث روان شناسی وجامعه شناسی مرتبط می شود وموضوعی نیست که مختص فصل تابستان باشد. هر فردی بسته به اینکه درخانواده پدری یا خانواده همسری وهمچنین درجامعه درگروه های شغلی، هنری، اجتماعی و..عضو است، وظایفی را انجام می دهد. درکنار انجام دادن وظایف روزانه درخانه واجتماع واختصاص زمانی به استراحت، اگرزمان اضافه ای در24 ساعت زندگی فرد باقی بماند، آن ساعت ها جزو اوقات فراغت آن فرد به شمار می روند.
براین اساس، دراوقات فراغت، انجام کار خاصی برعهده شخص نیست وکسی انتظاری از او ندارد. البته این نکته به آن معنا نیست که چون انسان مسئولیت خاصی ندارد، مجاز است هرکاری که بخواهد، انجام بدهد وخسرانی درپی کارهایش نخواهد داشت. انجام دادن هر کاری چه دراوقات فراغت وچه در زمان های غیر فراغت، بسته به نیت و نوع کار انجام دهنده اش ، شامل پاداش خیر ویا کیفر خواهد بود.
فراغت، وقتی است که همه افراد خانواده، رها از کارهای روزانه، بنا به علاقه های مشخصی، مشغول کاری می شوند.درچنین حالتی، حوزه فردی شخص بیشتر خودنمایی می کند وحضور خانوادگی واجتماعی او کم رنگ تر است. فرد درحال وهوای شخصی خود است وبه گفته جامعه شناسان،کاری انجام می دهد که لازم نیست بعد اقتصادی داشته باشد. برای مثال، عبادت می کند یا به میهمانی می رود، به باشگاه های ورزشی سر می زند، تلویزیون تماشا می کند، به پارک وسینما می رود یا برای مدتی از شهر خارج می شود.و به دامان طبیعت سفر می کند. حتی می تواند اوقات فراغتش را به گفت وگو با بستگان نزدیک یا مطالعه بپردازد. براثر این کارها، خلاقیت وشخصیت فردی او پرورش می یابد وجسم و روحش به نشاط وآرامش می رسد .البته این فعالیت ها درصورتی رضایت بخش خواهد بود که با ندانم کاری وسردرگمی همراه نباشد وفرد،کلافه وآواره به دنبال پیدا کردن راهی، فقط برای وقت کشی نباشد.
اینکه هرفردی متعلق به کدام قشر اجتماعی باشد ودرچه مکان و دوره ای زندگی کند وفرهنگ، امکانات مالی وموقعیت های اجتماعی اش چه باشد، همگی برنوع گذران اوقات فراغت اواثر خواهد گذاشت.
دراندیشه اسلامی، اوقات فراغت باید هدف دار بوده وبهترین فرصت تربیتی وفرهنگی باشد. اگر کسی به دنبال تکامل معنوی، خودسازی روحی واندیشیدن وبررسی درباره خود وجهان باشد، درگذراندن اوقات فراغت، موفق تر است.در مقابل، اگر کسی اندیشه دقیق و همت متعالی را فراموش کند، دچار سرگشتگی می شود و وقتش را به بیهودگی خواهد گذراند.اوقات فراغت این گونه افراد، تحت تأثیر دوستان گاه ناباب، نتیجه ای جز خیابان گردی نخواهد داشت.
بنابراین، نداشتن برنامه ریزی درست بر پایه نیازها وشرایط جغرافیایی وفرهنگی، نبود دانش های به روز درباره اهمیت وضرورت اوقات فراغت وچگونگی گذراندن آن،کمبود برنامه های پرورشی وفرهنگی می تواند از بحث های مهم در زمینه اوقات فراغت باشد.غرق شدن درفعالت های بیرون از خانه وکارهای روزانه وگاه یک نواختی امر آموزش وحتی تفریح موجب می شود که فرد، فرصتی رابه عنوان فراغت در زندگی اش حس نکند و نتواند به درستی از آن بهره برداری کند .همین امر سبب افسردگی به ویژه در زنان می شود که مدت زمان بیشتری درخانه هستند.
سلامت روان زنان، مایه سلامت روانی اعضای خانواده می شود واین سلامتی، درگرویک برنامه ریزی اصولی برای همه لحظه ها به ویژه برای اوقات بیکاری درخانه است. برپایی شادی های کوچک وسرگرمی های نشاط آور، به ایجاد روحیه ای شاداب درزن واثر گذاری متقابل آن بردیگر اعضای خانواده خواهد انجامید. اگر زنان برنامه ریزی درستی رابرای کارهای روزانه خود داشته باشند، بدون شک، فرصت های آزاد بیشتری خواهند داشت. البته نباید این امر را از یاد برد که هر قدر دیگر اعضای خانواده در کارهای روزانه با کدبانوی خانه همکاری کنند، زنان اوقات فراغت بیشتری خواهند داشت.
زنانی که نمی توانند از اوقات فراغت خودبرای رشد روحیه امیدوارانه ونشاط دیگران استفاده کنند، با انجام کارهای یک نواخت وتکراری، به تدریج، دچار افسردگی می شوند و شادابی وسرزندگی خود را از دست می دهند. این کار آنان را از نظر روانی، آسیب پذیر می کند واحساس ناامنی روانی می کنند که خود، موجب فرسایش جسم وروح آنان خواهد شد.این فرسایش در دراز مدت پیامدهای ناخوشایندی برکیفیت زندگی و روابط آنها با دیگر افراد خانواده خواهد گذاشت و حتی درحادترین شکل، به بیماری زن یا فروپاشی خانواده براثر جدایی همسران می انجامد.
اوقات فراغت باید با نشاط، ورزش وتحرک فیزیکی همراه باشد تابیماری های جسمی وروحی اعضای خانواده را درمان کند.دراین میان، تشکیل مؤسسه ها ومراکز کنترل شده، برچگونگی اوقات فراغت تأثیر مثبت دارد.همچنین نقش رسانه ها درمعرفی فعالیت های سالم این اوقات، برای شکوفا شدن استعدادها بسیار سودمند خواهد بود.
منبع:ماهنامه طوبی شماره 36