بخش اوّل: جایگاه نماز در اسلام
1. اهمیّت نماز
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
اَوَّلُ مَا افْتَرَضَ اللّهُ عَلى اُمَّتى الصَّلواتُ الْخَمْسُ، وَاَوَّلُ مایُرْفَعُ مِنْ اَعْمالِهِمُ الصَّلواتُ الْخَمْسُ، وَاَوَّلُ مایُسْأَلْونَ عَنْهُ الصَّلواتُ الْخَمْسُ.
[ کنز العمال، ج 7، ح 18859 .] پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: نخستین چیزى که خداوند بر امّت من واجب کرد نمازهاى پنجگانه است، و نخستین عملى که از آنان بالا برده مى شود، و از آنان سئوال مى شود همان نماز است.
2. نماز و پایه‌هاى دین
عَنْ اَبى جَعْفَرٍ علیه السلام قالَ:
بُنِىَ اْلاِسْلامُ عَلى خَمْسَهِ اَشْیاءَ: عَلَى الصَّلاهِ، وَالزَّکوهِ وَالْحَجِّ، وَالصَّوْمِ وَالْوِلایَهِ.
[ بحارالأنوار، ج 82، ص 234 .] امام باقر علیه السلام فرمود: اسلام بر پنج چیز بنا شده است: نماز، زکات، حجّ، روزه و ولایت اهل بیت علیهم السلام.
3. مَثَل نـماز
عَنْ اَبى جَعْفَرٍ علیه السلام قالَ:
الصَّـلاهُ عَمُودُ الدّینِ، مَثَلُها کَمَثَلِ عَمُودِ الْفُسْطاطِ اِذا ثَبَتَ الْعَمُودُ ثَبَتَتِ الاَْوْتـادَ الاَْطْنابُ، وَ اِذا مـالَ الْعَمُـودُ وَانْکَـسَرَ لَـمْ یَثْبُتْ وَتَدٌ وَلاطَنَبٌ.
[ بحار الانوار ، ج 82 ، ص 234 .] امام باقر علیه السلام فرمود: نمـاز ستون دین است، مثل آن هـمانند ستون خـیمه است که وقـتى اسـتوار باشد میخـها و طنابها پابرجـاست، و هر گاه سـتون آن کـج و شکسته شود هیچکدام از آنها استوار نمى مانند.
4. نــماز موجب‌ رستگارى
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
خَمْـسُ صَلَواتٍ مَنْ حافَظَ عَلَیْهِنَّ کانَتْ لَهُ نُورا وَبُرْهانا وَنَجاهً یَـوْمَ الْقِیـامَهِ.
[ کنز العمّال، ج 7، حدیث 18862 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که بر نمـازهاى پنجگانه محـافـظت و مـراقبت نماید ایـن نـمازها براى او در قـیامت، نـور و وسیـله نجـات او خـواهد بود.
5. نــماز و نورانیت قلب
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
صَـلاهُ الرَّجُـلِ نُـورٌ فى قَلْبِهِ فَمَنْ شـاءَ مِنْـکُمْ فَلْیُنَوِّرْ قَـلْبَهُ.
[ همان، حدیث 18973 .] رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: نماز هرکس، نورى در دل اوست، پس هر کس خواست، قلبش را نورانى کند.
6. نماز ملاک قبولى اعمال
قالَ الصّادِقُ علیه السلام:
اَوَّلُ مایُحاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلاهُ، فَاِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ سائِرُ عَمَلِهِ، وَاِذا رُدَّتْ رُدَّ عَلَیْهِ سائِرُ عَمَلِهِ.
[ وسائل الشیعه، ج 3، ص 22 .] امام صادق علیه السلام فرمود: نـخسـتین چیزى که از بنده حسـابرسى مى شود نماز است،پس اگر نمـاز پـذیرفته شد اعـمال دیـگرش نیز پـذیـرفته مى شـود، چـنانـچه نمـازش ردّ شـود بـقیّه اعـمال او هم قبول نخـواهد شـد.
7. نــماز و روش انبیاء
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
اَلصَّلاهُ مِنْ شَرایِعِ الدّینِ، وَفیها مَرْضاهُ الرَّبِّ عَزَّوَجَلَّ، فَهِىَ مِنْهاجُ الاَْنْبیاءِ.
[ بحارالأنوار، ج 82، 231 .] پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله فرمود: نمـاز از آداب (اولیه) دیـن است، و آن مایه خـشنودى خدا، و راه و روش پـیامبران الهى است.
8. نــماز پرچم اسلام
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
عَلَمُ الاِْسْلامِ الصَّلاهُ، فَمَنْ فَرَّغَ لَها قَلْبَهُ وَحافَظَ عَلَیْها بِحَدِّها وَ وَقْتِها وَ سُنَنِها فَهُوَ مَؤْمِنٌ.
[ کنز العمّال، ج 7، حدیث 18870 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: نــماز، پـرچم اســلام اسـت، مـؤمن واقـعى، کـسى اسـت کـه دل بـه آن دهـد و مـراقـب حــدود و آداب و وقــت آن بـاشد.
9. نماز و کارآئى آن
قالَ الصّادِقُ علیه السلام:
اِنَّ مَلَکَ الْمَوْتِ یَدْفَعُ الشَّیْطانَ عَنِ الْمُحافِظِ عَلَى الصَّلاهِ وَیُلَقِّنُهُ شَهادَهَ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ، وَاَنَّ مُحَمَّدا رَسُولُ اللّهِ فى تِلْکَ الْحالَهِ الْعَظیمَهِ.
[ وسائل الشیعه، ج 3، ص 19 .] امام صادق علیه السلام فرمود: فرشته مرگ، شیطان را از کسى که مراقب نماز است دور مى کند، و شهادت بر وحدانیّت خدا، و رسالت پیامبر را در هنگام هولناک مرگ به او تلقین مى کند.
10. نماز و فرزندان
قالَ الْباقِرُ علیه السلام:
اِنّا نَأْمُرُ صِبْیانَنا بِالصَّلاهِ اِذا کانُوا بَنى خَمْسَ سِنینَ، فَمُرُوا صِبْیانَکُمْ بِالصَّلاهِ اِذا کانُوا بَنى سَبْعَ سِنینَ.
[ وسائل الشیعه، ج3، ص 12 .] امام باقر علیه السلام فرمود: هنگامى که فرزندان ما پنج ساله شدند دستور مى دهیم نماز بخوانند، پس شما هم وقتى فرزندانتان به هفت سالگى رسیدند آنها را به نماز دستور دهید.
بخش دوّم: اهمیت و فضیلت نماز
11. ارزش نـماز
قالَ الصّادِقُ علیه السلام:
صَلاهُ فَریضَهٍ خَیْرٌ مِنْ عِشْرینَ حَجَّهٍ وَ حَجَّهٌ خَیْرٌ مِنْ بَیْتٍ مَمْلُوٍّ ذَهَباً یُتَصَدَّقُ مِنْهُ حَتّى یَفْنى .
[ بحارالأنوار، ج 82، 227 .] امام صادق علیه السلام فرمود: یک نماز واجب از بیست حجّ بهتر است، و یک حجّ از صدقه دادن خانه اى پر از طلا بهتر است، آنگونه که آن را صدقه دهند تا آنکه چیزى در آن نماند.
12. بـرترى نـماز
قالَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه السلام:
اُوصیکُمْ بِالصَّلاهِ وَ حِفْظِها، فَاِنَّها خَیْرُالْعَمَلِ وَ هِىَ عَمُودُ دینِکُمْ.
[ بحارالأنوار، ج 82، ص 209 .] امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش مى کنم چونکه نماز برترین عمل و ستون دین شماست.
13. اهمیّت نـماز
قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله:
ما مِنْ صَـلاهٍ یَحْضُرُ وَقْتُـها اِلاّ نـادى مَلَکٌ بَیْنَ یَـدَىِ النّـاسِ (اَیـُّهَا النّاسُ) قُومُوا اِلى نیرانِکُمُ الَّتى اَوْقَدْتُمُوها عَلى ظُهُورِکُمْ فَاَفَئُوها بِصَلاتِکُمْ.
[ بحارالأنوار، ج 82، ص 209 .] پیامبر اکرم (ص) فرمود: هیچ گاه وقت نماز نمى رسد مگر اینکه فرشته اى در میان مردم ندا مى دهد که: اى مردم بپاخیزید و با نماز خود آتشهائى را که برافروخته اید خاموش کنید.
14. برکات نماز
قالَ عَلىٌ علیه السلام:
اِنَّ اْلاِنْسانَ اِذا کانَ فِى الصَّلاهِ فَاِنَّ جَسَدَهُ وَثِیابَهُ وَ کَلَّ شَىْ ءٍ حَوْلَهُ یُسَبِّحُ.
[ بحارالأنوار، ج 82، ص 213 .] امام على علیه السلام فرمود: هنگامى که انسان مشغول نماز است بدن و لباس و هر چه پیرامون اوست خدا را تسبیح مى گویند.
15. جایـگاه نـماز
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
مَوْضِعُ الصَّلاهِ مِنَ الدّینِ کَمَوْضِعِ الرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ.
[ کنزالعمّال، ج 7، حدیث 18972 .] رسول گرامى صلى الله علیه و آله فرمود: جایگاه نماز در دین همانند سر است نسبت به بدن.
16. نماز و پاکى روح
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
مَثَلُ الصَّلَواتِ الْخَمْسِ کَمَثَلِ نَهْرٍ جارٍ عَذْبٍ عَلى بابِ اَحَدِکُمْ یَغْتَسِلُ فیهِ کُلَّ یَوْمٍ خَمْسَ مَرّاتٍ فَما یَبْقى ذلِکَ مِنَ الدَّنَسِ.
[ کنزالعمال، ج7، حدیث 18931 .] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: نمـازهاى پنجگانه همانند نهر آب گوارائى جلوى درب خانه شـماست چنانکه کسى هر روز خود را پنج بار در آن بشوید هیچـگونه چرکى باقى نـماند.
(یعـنى کسى هم که شـبانه روز نمازهاى پنجگانه را بخواند از آلودگیهاى روحى پاک مى شود).
17. و نــماز پیمان خداوند
عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
قالَ اللّهُ تَعالى: اِفْتَرَضْتُ عَلى اُمَّتِکَ خَمْسَ صَلَواتٍ وَعَهِدْتُ عِنْدى عَهْدا اَنـَّهُ مَنْ حافَظَ عَلَیْهِنَّ لِوَ قْتِهِنَّ اَدْخَلْتُهُ الْجَنَّهَ، وَمَنْ لَمْ یَحافِظْ عَلَیْهِنَّ فَلا عَهْدَ لَهُ عِنْدى.
[ کنز العمّال، ج 7، ح 18872 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: خداوند متعال فرمود: [اى پیامبر] بر امّت تو نمازهاى پنجگانه را واجب کردم و با خود پیمان بستم که هر کس مراقب آن نمازها و وقت آنها باشد او را به بهشت داخل کنم و کسى که مراقب آنها نباشد من تعهّدى نسبت به او ندارم.
18. نماز و یاد خدا
عَنِ الْباقِرِ علیه السلام قالَ:
ذِکْرُ اللّهِ لِأَهْلِ الصَّلاهِ اَکْبَرُ مِنْ ذِکْرِهِمْ اِیّاهُ، اَلاتَرى اَنَّـهُ یَقُولُ: اُذْکُرُونى اَذْکُرْکُمْ. بقره / ۱۵۲
[ بحارالأنوار، ج 82، ص 199 .] امام باقر علیه السلام فرمود: یاد خدا براى نماز خوانها بالاتر از یاد آنها از خدا است. آیا نمى بینى که خداوند مى فرماید: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم.»
19. نماز و رحمت خدا
قالَ عَلِىٌّ علیه السلام:
اِذا قامَ الرَّجُلُ اِلَى الصَّلاهِ اَقْبَلَ اِلَیْهِ اِبْلیسُ یَنْظُرُ اِلَیْهِ حَسَدا لِمایَرى مِنْ رَحْمَهِ اللّهِ اَلتَّى تَغْشاهُ.
[ همان، ص 207 .] امام على علیه السلام فرمود: هرگاه کسى به نماز مى ایستد، شیطان حسودانه به او مى نگرد، بخاطر آنکه مى بیند رحمت خدا او را فراگرفته است.
20. نماز و ترک گناه
رُوِىَ:
اَنَّ فَتىً مِنَ الاَْنْصارِ کانَ یُصَلِّى الصَّلاهَ مَعَ رَسُولِ اللّهِ وَ یَرْتَکِبُ الْفَواحِشَ، فَوُصِفَ ذلِکَ لِرَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آلهفَقالَ: اِنَّ صَلاتَهُ تَنْهاهُ یَوْما ما، فَـلَمْ یَلْبَثْ اَنْ تابَ.
[ همان، ص 198 .] روایت شده که : جوانى از انصار با رسول خدا صلی الله علیه و آله نماز مى خواند و مرتکب گناه هم مى شد، این موضوع براى رسول خدا صلی الله علیه و آله بیان شد. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: نمازش روزى او را از گناهان باز خواهد داشت، سپس طولى نکشید که توبه کرد.
بخش سوّم: اهمیّت وقت نماز
21. چگونه و چه وقت نـماز بخوانیم؟
قالَ الصّادِقُ علیه السلام:
اِذا صَلَّیْتَ صَلاهً فَریضَهً فَصَلِّ لِوَقْتِها صَلاهَ مُوَدِّعٍ تَخافُ اَلاّتَعُودَ اِلَیْها.
[ محجّه البیضاء، ج 1، ص 350 .] امام صادق علیه السلام فرمود: وقتى نماز واجب مى خوانى آنرا در وقت خودش چنان بخوان که گویا دیگر هرگز به نماز موفّق نمى شوى.
22. اهمیت وقت نماز
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
قالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ: اِنَّ لِعَبْدى عَلَىَّ عَهْدا اِنْ اَقامَ الصَّلاهَ لِوَقْتِها اَنْ لااُعَذِّبَهُ، وَ اَنْ اُدْخِلَهُ الْجَنَّهَ بَغَیْرِ حِسابٍ.
[ کنز العمّال، ج 7، حدیث 19036 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: خداوند متعال مى فرماید: من تعهّدى نسبت به بنده ام دارم که اگر نماز را در وقتش بپا دارد او را عذاب نکنم و بى حساب او را به بهشت ببرم.
23. پیامبر صلى‌الله‌ علیه‌ و‌ آله و نماز اوّل وقت
عَنْ عائِشَهَ قالَتْ:
کانَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یُحَدِّثُنا وَنُحَدِّثُهُ فَاِذا حَضَرَتِ الصَّلاهُ فَکَاَنَّـهُ لَمْ یَعْرِفْنا وَلَمْ نَعْرِفْهُ اِشْتِغالاً بِعَظَمَهِ اللّهِ.
[ محجّه البیضاء، ج 1، ص 350 .] از عایشه نقل شده: بـارها اتفاق افتاد که پیامبر صلی الله علیه و آله با ما مشغول صبحت بود، هنـگامى که وقـت نماز مى رسید مشغول و متوجه عظمت خدا مى شد گویا هرگز ما را نمى شناسد و ما هم او را نمى شناسیم.
24. نماز در وقت
قالَ الصّادِقُ علیه السلام:
اِنَّ الْعَبْدَ اِذا صَلَّى الصَّلاهَ لِوَقْتِها، وَحافَظَ عَلَیْها اِرْتَفَعَتْ بَیْضاءَ نَقِیَّهً، تَقُولُ: حَفَظْتَنى حَفَظَکَ اللّهُ، وَاِذا لَمْ یُصَلِّها لِوَقْتِها، وَ لَمْ یُحافِظْ عَلَیْها رَجَعَتْ عَلَیْهِ سَوْداءَ مُظْلِمَهً، تَقُولُ: ضَیَّعْتَنى ضَیَّعَکَ اللّهُ.
[ همان، ص 340 .] امام صادق علیه السلام فرمود: هنـگامى که بنده اى سر وقت به نماز بایستد و مراقب آن باشد بصـورت پـاره اى نـور سفید بـالا مى رود و مى گـوید: تو مرا حفظ کردى خدا تو را حفظ کند، ولى وقتى نماز را در وقتش نخواند و مراقب آن نباشد آن نماز بصورت لکه سیاه و تاریکى بر مى گردد و مى گوید: مرا ضایع کردى خدا تو را ضایع نماید.
25. محبوبیت نماز در وقت
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
اَحَبُّ الْأَعْمالِ اِلَى اللّهِ الصَّلاهُ لِوَقْتِها، ثُمَّ بِرُّالْوالِدَیْنِ، ثُمَّ الْجِهادُ فى سَبیلِ اللّهِ.
[ کنز العمّال، ج 7، حدیث 18897 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: محبوبترین کارها نزد خدا عبارتست از: نماز در وقت، سپس نیکى به پدر و مادر، بعد جهاد در راه خدا.
بخش چهارم: سهل انگارى در نماز و ترک آن
26. سبک شمردن نــماز
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
لَیْسَ مِنْى مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلاتِهِ لایَرِدُ عَلَىَّ الْحَوْضَ لاوَاللّهِ.
[ بحارالأنوار، ج 82، ص 224 .] رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که نماز را سبک شمارد از من نیست و قسم بخدا او در حوض کوثر بر من وارد نخواهد شد.
27. تحقیر نماز
قالَ الصّادِقُ علیه السلام:
شَفاعَتُنا لاتَنالُ مُسْتَخِّفا بِصَلاتِهِ.
[ همان، ص 227 .] امام صادق علیه السلام فرمود: شفاعت ما به کسى که نمازش را سبک بشمارد نمى رسد.
28. تباه کردن نماز
قالَ النَّبِىُ صلی الله علیه و آله:
لاتُضَیِّعُوا صَلاتَکُمْ فَاِنَّ مَنْ ضَیَّعَ صَلاتَهُ حَشَرَهُ اللّهُ مَعَ قارُونَ وَ فِرْعَوْنَ وَهامانَ.
[ همان، ص 202 .] پیامبراکرم صلى الله علیه و آله فرمود: نمازتان را تباه نکنید، زیرا کسى که نمازش را تباه کند خدا او را با قارون و فرعون و هامان محشور کند.
29. نماز ناقص و پیامبر صلى‌ الله‌ علیه‌ و‌ آله
قالَ الْباقِرُ علیه السلام:
بَیْـنا رَسُـولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله جـالِسٌ فِى الْمَـسْجِدِ اِذْ دَخَلَ رَجُلٌ فَقامَ فَصَلّى_’فَـلَمْ یَتِمَّ رُکُوعَهُ وَلاسُجُودَهُ فَقالَ صلی الله علیه و آله: نَقَـرَ کَنَـقْرِ الْغُرابِ لَئِنْ مـاتَ هذا وَهـکَذا صَـلاتُهُ لََیمُوتُنَّ عَـلى غَیْرِ دینى.
[ محجّه البیضاء، ج 1، ص 340 .] امام باقر علیه السلام فرمود: هنـگامى که رسول خدا صلی الله علیه و آله در مسجد نشسته بود مردى وارد شـد و نمـاز خوانـد، ولى رکوع و سجود آنرا بطور کامل انجام نداد، پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: همانند کلاغ نوک زد، اگر او بمیـرد و نمـازش چنـین باشد با دین غیر دین مـن مـرده است.
30. سهل انگارى در نـماز
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
اَلصَّـلاهُ عِمـادُ الـدّینِ فَمَـنْ تَرَکَ صَلاتَهُ مُتَـعَمِّدا فَقَدْ هَدَمَ دینَهُ، وَ مَنْ تَرَکَ اَوْقاتَها یَدْخُلُ الْوَیْلَ، وَ الْوَیْلُ وادٍ فى جَهَنَّم کَما قالَ اللّهُ تَعالى: وَیْلٌ لِلْمُصَلّینَ الَّذینَ هُمْ عَـنْ صَـلاتِهِمْ ساهُونَ. سوره ماعون / ۴
[ بحارالأنوار، ج 82، ص 202 .] رسول گرامى اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: نماز ستون دین است، پس کسى که عمدا نمازش را ترک کند دینش را خراب کرده است و کسى که به اوقات نماز اهمیّت ندهد داخل «ویل» خواهد شد و «ویل» محلّى در جهنم است. خداوند در قرآن فرمود: «ویل جاى کسانى است که در نمازشان سهل انگارى مى کنند.»
31. نتیجه ترک نماز
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
لاتَتْرُکَنَّ الصَّلاهَ مُتَعَمِّدا فَاِنَّهُ مَنْ تَرَکَ الصَّلاهَ مُتَعَمِّدا فَقَد بَرِئَتْ مِنْهُ ذِمَّهُ اللّهِ وَرَسُولِهِ.
[ کنزالعمّال، ج 7، ح 19096 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: نماز را عمدا ترک نکنید، چون کسى که آن را عمدا ترک نماید از قلمرو خدا و رسول او بیرون مى رود.
32. تـرک نـماز
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
مَنْ تَرَکَ صَلاهً لایَرْجُوا ثَوابَها، وَ لایَخافُ عِقابَها، فَلااُبالى أَیَمُوتُ یَهُودِیّا اَوْنَصْرانِیّا اَوْمَجُوسِیّا.
[ بحارالأنوار، ج 82، ص 202 .] رسول گرامى صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که نماز را ترک نماید در حالیکه نه امید به پاداش آن دارد، و نه ازعذاب آن مى ترسد، من هم اهمیّت نمى دهم که او یهودى بمیرد یانصرانى یا مجوسى. کسى که نماز را ترک نماید در حالیکه نه امید به پاداش آن دارد، و نه از عذاب آن مى ترسد، من هم اهمیّت نمى دهم که او یهودى بمیرد یا نصرانى یا مجوسى.
33. ترک نماز و کفر
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
مَنْ تَرَکَ صَلاتَهُ حَتّى تَفُوتَهُ مِنْ غَیْرِ عُذْرٍ، فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ، ثُمَّ قالَ: بَیْنَ الْعَبْدِ وَ بَیْنَ الْکُفْرِ تَرْکُ الصَّلاهِ.
[ بحارالأنوار، ج 82، ص 202 .] پیامبر عظیم الشأن صلى الله علیه و آله فرمود: کسـى که نماز را بدون عذر بجا نیاورد تا وقتش بگذرد، اعمـالش از بـین مى رود، سـپس فرمود: فاصـله بین بنده و کفر، ترک نماز است. (یعنـى کسى که نمـاز را ترک کند کافـر محسـوب مى شـود.)
34. عاقبت ترک نـماز
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
مَـنْ تَـرَکَ الصَّلاهَ مُتَعَمِّدا کُتِبَ اِسْمُهُ عَلى بابِ النّارِ مِمَّنْ یَدْخُـلُها.
[ کنزالعمّال، ج 7، ح 19090 .] رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که نماز را عمدا ترک کند بر درب جهنم، نامش از دوزخیان نوشته مى شود.
بخش پنجم: آداب و شـرائط پذیرش نـماز
35. نـماز و شـرائط پذیرش آن
قالَ الصّادِقُ علیه السلام:
قالَ اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى: اِنَّما اَقْبَلُ الصَّلاهَ لِمَنْ تَواضَعَ لِعَظَمَتى، وَیَکُفُّ نَفْسَهُ عَنِ الشَّهَواتِ مِنْ اَجْلى، وَیَقْطَعُ نَهارَهُ بِذِکْرى، وَلایَتَعاظَمُ عَلى خَلْقى، وَیُطْعِمُ الْجایِعَ وَیَکْسُو الْعارى، وَیَرْحَمُ الْمُصابَ، وَیُؤْوِى الْغَریبَ.
امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند متعال فرمود: نماز کسى را مى پذیرم که:
۱ ـ در مقـابل عظمت من فروتنى کند.
۲ ـ از خواسته هاى نفسانى بخـاطر من خود را دور کند.
۳ ـ روزش را با یاد من بپایان برد.
۴ ـ بربندگانم بزرگى نفروشد.
۵ ـ به گرسنه غذا دهد.
۶ ـ برهنه را بپوشاند.
۷ ـ به مصیبت دیده مهربانى کند.
۸ ـ غریب را پناه دهد.
36. میزان قبولى نماز
عَنْ اَبى عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ:
مَنْ اَحَبَّ اَنْ یَعْلَمَ اَقُبِلَتْ صَلاتُهُ اَمْ لَمْ تُقْبَلْ، فَلْیَنْظُرْ هَلْ مَنَعَتْهُ صَلاتُهُ عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْکَرِ؟ فَبِقَدْرِ ما مَنَعَتْهُ قُبِلَتْ مِنْهُ.
[ بحارالأنوار، ج 82، ص 198 .] امام صادق علیه السلام فرمود: کسـى که دوست دارد بداند نمازش پذیرفته شده است یا نه؟ باید ببیند آیا نمازش او را از زشتیها و ناپاکى ها دور کرده است؟ پس به اندازه اى که دور کرده باشد همانقدر از نمازش پذیرفته شده است.
37. نــماز و ولادت اهل‌بیت علیهم‌السلام
قالَ رَجُلٌ لِزَیْن الْعابِدینَ علیه السلام:
ما سَبَبُ قَبُولِها؟ قالَ علیه السلام: وَ لایَتُنا وَ الْبَرائَهُ مِنْ اَعْدائِنا.
[ بحارالأنوار، ج 84، ص 245 .] مردى از امام زین العابدین علیه السلام سئوال کرد: ملاک پذیرش نماز چیست؟ امام علیه السلام در پاسخ فرمود: ولایت و دوستى ما [اهل بیت] و برائت از دشمنان ما.
38. نماز واجب و مستحب
قالَ الْباقِرُ علیه السلام:
اِنَّ الْعَبْدَ لَیُرْفَعُ لَهُ مِنْ صَلاتِهِ نِصْفُها وَثُلْثُها وَرُبْعُها وَ خُمْسُها فَما یُرْفَعُ لَهُ اِلاّ ما اَقْبَلَ عَلَیْها بِقَلْبِهِ وَ اِنَّما اُمِرُوا بِالنّوافِلِ لِیَتِمَّ لَهُمْ مانَقَصُوا مِنَ الْفَریضَهِ.
[ الحقایق، فیض کاشانى، ص 219 .] امام باقر علیه السلام فرمود: نـمازى که بـنده بجا مى آورد، گاهى نصف و گاهى یک سوم و گاهى یک چـهارم و گاهى یک پنجـم آن بالا برده مى شـود، پـس بالا بـرده نمى شـود مگر آن نـمازى که با توجّـه قـلبى انجام گـیرد. مـردم مـأمور به انجـام نـمازهاى مستحب شـده اند تا نقص نـماز واجب آنها توسـط مسـتحبات جبران شـود.
39. نـماز با اذان و اقامه
قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ علیه السلام:
مَنْ صَلّى بِاَذانٍ وَاِقامَهٍ صَلّى خَلْفَهُ صَفّانِ مِنَ الْمَلائِکَهِ، وَمَنْ صَلّى بِاِقامَهٍ بِغَیْرِ اَذانٍ صَلّى خَلْفَهُ صَفٌّ واحِدٌ مِنَ الْمَلائِکَهِ. قُلْتُ لَهُ: وَکَمْ مِقْدارُ کُلِ صَفٍّ؟ فَقالَ: اَقَلُّهُ مابَـیْنَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ، وَاَکْثَرُهُ مابَـیْنَ السَّماءِ وَاْلاَرْضِ.
[ وسائل الشیعه، ج 4، ص 620 .] امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که با اذان و اقامه نماز بخواند دو صف از فرشتگان پشت سر او به نماز مى ایستند، و کسى که با اقامه و بى اذان نماز بخواند بک صف پشت سرش نماز مى گزارند. راوى سئوال کرد: مقدار هر صف چقدر است؟ امام فرمود: حداقلّ آن از مشرق تا مغرب و حداکثر آن بین زمین و آسمان است.
40. نـماز و دعـا
قالَ اَبوعَبْدِاللّهِ علیه السلام:
اِنَّ اللّهَ فَرَضَ عَلَیْکُمُ الصَّلَواتِ الْخَمْسِ فِى اَفْضَلِ السّاعاتِ، فَعَلَیْکُمْ بِالدُّعاءِ فى اَدْبارِ الصَّلَواتِ.
[ خصال، ج 1، ص 278 .] امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند نمازهاى پنجگانه را در بهترین ساعتها بر شما واجب کرد. بنابراین پس از نمازها (که در بهترین وقتها انجام مى گیرد) دعا کنید.
منبع : چهل حدیث « نماز »، محمود شریفی.