بخش اوّل: جایگاه عید غدیر در مکتب
1. عید خلافت و ولایـت
رَوى زیادُ بْنِ مُحَمَّدٍ قالَ:
دَخَلتُ عَلى اَبِـى عَبْـدِاللّه ِ علیه السلام فَقُلْتُ: لِلْمُسْلِمینَ عیدٌ غَیْرَ یَوْمِ الْجُـمُـعَهِ وَالْفِـطْرِ وَالاَْضْحى؟ قالَ: نَعَمْ، اَلْیَوْمُ الَّذى نَصَبَ فیهِ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله اَمیرَالْمُؤْمِنینَ علیه السلام.
[ مصباح المتهجّد: 736.] زیاد بن محمد گوید: بر امام صادق علیه السلام وارد شدم و گفتم: آیا مسلمانان عیدى غیر از عید قربان و عید فطر و جمعه دارند؟ امام علیه السلام فرمود: آرى، روزى که رسول خدا صلی الله علیه و آله امیرمؤمنان علیه السلام را (به خلافت و ولایت) منصوب کرد.
2. برترین عید امّت
قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
یَوْمُ غَدیرِخُمٍّ اَفْضَلُ اَعْیادِاُمَّتِى وَهُوَالْیَوْمُ الَّذى اَمَرَنِىَ اللّه ُ تَعالى ذِکْرَهُ فیهِ بِنَصْبِ اَخى عَلىِّ بْنِ اَبِى طالِبٍ عَلَما لاُِمَّتِى، یَهْتَدُونَ بِهِ مِنْ بَعْدِى وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذى اَکْمَلَ اللّه ُ فیهِ الدّینَ وَأَتَمَّ عَلَى اُمَّتِى فیهِ النِّعْمَهَ وَرَضِىَ لَهُمُ الاِْسْلامَ دینا.
[ امالى صدوق: 125، ح 8.] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: روز غدیر خم برترین عیدهاى امّت من است و آن روزى است که خداوند بزرگ دستور داد؛ آن روز برادرم على بن ابى طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امّتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم توسط او هدایت شوند، و آن روزى است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امّت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین براى آنان پسندید.
3. عید بزرگ خدا
عَـنِ الصَّـادِقِ علیه السلام قـالَ:
هُـوَ عیـدُاللّه ِ الاَْکْبَرُ،وَ ما بَعَثَ اللّه ُ نَبِیّـا اِلاّ وَ تَعَیَّدَ فِى هذَا الْیَومِ وَ عَرَفَ حُرْمَتَهُ وَ اِسْمُهُ فِى السَّماءِ یَوْمُ الْعَهْدِ الْمَعْـهُودِ وَ فِى الاَْرْضِ یَوْمُ الْمیثاقِ الْمأخُوذِ وَ الْجَمْعِ الْمَشْـهُودِ.
[ وسائل الشیعه، 5: 224، ح 1.] امام صادق علیه السلام فرمود: روز غدیر خم عید بزرگ خداست، خدا پیامبرى مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان و در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانى است.
4. عید ولایت
قیـلَ لاِبِـى عَبْـدِاللّه ِ علیه السلام:
لِلْمُؤمِنین مِنَ الاْعْیادِ غَیْرُ الْعیدَیْنِ وَ الْجُمُعَهِ؟ قالَ: نَعَمْ لَهُمْ ما هُوَ اَعْظَمُ مِنْ هذا، یَوْمٌ اُقیمَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه السلام فَعَقَدَ لَهُ رَسُولُ اللّه ِ الْوِلایَهَ فِى اَعْناقِ الرِّجالِ وَالنِّساءِ بِغَدیرِخُمٍّ.
[ وسائل الشیعه، 7: 325، ح 5.] به امام صادق علیه السلام گفته شد: آیا مؤمنان غیر از عید فطر و قربان و جمعه عید دیگرى دارند؟ فرمود: آرى، آنان عید بزرگتر از اینها هم دارند و آن روزى است که امیرالمؤمنین علیه السلام در غدیر خم بالا برده شد و رسول خدا مسأله ولایت را بر گردن زنان و مردان قرار داد.
5. روز تجدید بیعت
عَنْ عَمّـارِ بْنِ حَریزٍ قالَ:
دَخَلْتُ عَلى اَبىِ عَبْدِاللّه ِ علیه السلام فِى یَوْمِ الثّامِنِ عَشْـرٍ مِـنْ ذِى الْحَجَّـهِ فَوَجَـدْتُهُ صائِـما فَقـالَ لى: هذا یَوْمٌ عَظیمٌ عَظَّمَ اللّه ُ حُرْمَتَهُ عَلَى الْمُؤمِنینَ وَ أَکْمَلَ لَهُمْ فیهِ الدّینَ وَ تَمَّمَ عَلَیْهِمُ النِّعْمَهَ وَ جَدَّدَ لَهُمْ ما أَخَذَ عَلَیْهِمْ مِنَ الْعَهْدِ وَالْمیثاقِ.
[ مصباح المتهجّد: 737.] عمار بن حریز گوید: روز هجدهم ماه ذیحجه خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم و آن حضرت را روزه یافتم. امام به من فرمود: امروز، روز بزرگى است، خداوند به آن عظمت داده و آن روز دین مؤمنان را کامل ساخت و نعمت را بر آنان تمام نمود و عهد و پیمان قبلى را تجدید کرد.
6. عید آسمانى
قالَ الرِّضـا علیه السلام:
حَدَّثَنِى اَبِى، عَنْ اَبیهِ علیهماالسلام قالَ: إنَّ یَوْمَ الْغَدیرِ فِى السَّماءِاَشْهَرُ مِنْهُ فِى الاَْرْضِ.
[ مصباح المتهجد: 737.] امام رضا علیه السلام فرمود: پدرم به نقل از پدرش (امام صادق علیه السلام) نقل کرد که فرمود: روز غدیر در آسمان مشهورتر از زمین است.
7. عیـد بى‌نظیـر
قـالَ عَـلىٌّ علیه السلام:
إنَّ هذا یَوْمٌ عَظیمُ الشَّأْنِ، فیهِ وَقَعَ الْفَرَجُ، وَ رُفِعَتِ الدُّرَجُ وَ وُضِحَتِ الْحُجَجُ وَ هُوَ یَوْمُ الاْیضاحِ وَالاِْفْصاحِ مِنَ الْمَقامِ الصُّراحِ، وَ یَوْمُ کَمالِ الدّینِ وَ یَوْمُ الْعَهْدِ الْمَعْهُودِ…
[ بحارالانوار، 97: 116.] على علیه السلام فرمود: امروز (عید غدیر) روز بس بزرگى است. در این روز گشایش رسیده و منزلت (کسانى که شایسته آن بودند) بلندى گرفت و برهان هاى خدا روشن شد و از مقام پاک با صراحت سخن گفته شد و امروز روز کامل شدن دین و روز عهد و پیمان است.
8. عید پربرکت
عَنِ الصّادِقِ علیه السلام:
وَاللّه ِ لَو عَرَفَ النّاسُ فَضْلَ هذَا الْیَوْمِ بِحَقیقَتِهِ لَصافَحَتْهُمُ الْمَلائِکَهُ فِى کُلِّ یَوْمٍ عَشْرَ مَرّاتٍ… وَ مَا اَعْطَى اللّه ُ لِمَنْ عَرَفَهُ ما لایُحْصى بِعَدَدٍ.
[ مصباح المتهجد: 738.] امام صادق علیه السلام فرمود: به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعى «روز غدیر» را مى شناختند، فرشتگان روزى ده بار با آنان مصافحه مى کردند وبخششهاى خدا به کسى که آن روز را شناخته، قابل شمارش نیست.
9. عیـد فـروزان
قـالَ اَبُـو عَبْـدِاللّه ِ علیه السلام:
… وَ یَوْمُ غَدیرِ بَیْنَ الْفِطْرِ وَالاَْضْحى وَ یَوْمُ الْجُمُعَهِ کَالْقَمَرِ بَیْنَ الْکَواکِبِ.
[ اقبال سید بن طاووس: 466.] امام صادق علیه السلام فرمود: … روز غدیر خم در میان روزهاى عید فطر و قربان و جمعه همانند ماه در میان ستارگان است.
10. یکـى از چهار عیـد الـهى
قـالَ اَبُو عَبْدِاللّه علیه السلام:
اِذا کانَ یَوْمُ الْقِیامَهِ زَفَّتْ اَرْبَعَهُ اَیّامٍ اِلَى اللّه ِ عز و جل کَما تَزِفُّ الْعَـرُوسُ اِلى خِـدْرِهـا: یَوْمَ الْفِطْرِ وَ یَوْمَ الاَْضْحى وَ یَوْمَ الْجُمُعَهِ وَ یَـوْمَ غَـدیرِ خُـمٍّ.
[ اقبال سید بن طاووس: 466.] امام صادق علیه السلام فرمود: هنگامى که روز قیامت برپا شود چهار روز بسرعت بسوى خدا مى شتابند همانطور که عروس به حجله اش بسرعت مى رود: روز عید فطر و قربان و جمعه و روز غدیرخم.
بخش دوّم: شایسته‌ها و بایسته‌هاى غدیر
11. روز پیام و ولایت
قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
یا مَعْشَرَالْمُسْلِمینَ لِیُبَلِّغِ الشّاهِدُ الْغَائِبَ، اُوصى مَنْ آمَنَ بِى وَ صَدَّقَنِى بِوِلایَهِ عَلىٍّ، اَلا اِنَّ وِلایَهَ عَلِىٍّ وِلایَتى وَ وِلایَتى وِلایَهَ رَبِّى، عَهْدا عَهِدَهُ اِلىَّ رَبِّى وَ أمَرَنِى أنْ أبَلِّغُکُمُوهُ.
[ بحارالانوار 37: 141، ح 35.] رسول خدا صلی الله علیه و آله (در روز غدیر) فرمود: اى مسلمانان! حاضران به غایبان برسانند: کسى را که به من ایمان آورده و مرا تصدیق کرده است، به ولایت على سفارش مى کنم، آگاه باشید ولایت على، ولایت من است و ولایت من، ولایت خداى من است. این عهد و پیمانى بود از طرف پروردگارم که فرمانم داد تا به شما برسانم.
12. روز اطعام
قـالَ اَبُـو عَبـدِاللّه ِ علیه السلام:
… وَ اِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذى اَقامَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله عَلیّا علیه السلام لِلنّاسِ عَلَما وَ اَبانَ فیهِ فَضْلَهُ وَ وَصیَّهُ فَصامَ شُکْرا لِلّهِ عز و جل ذلِکَ الْیَوْمَ وَ اِنَّهُ لَیَوْمُ صِیامٍ وَ اِطْعامٍ وَ صِلَهِ الاِْخْوانِ وَ فیهِ مَرْضاهُ الرَّحْمنِ، وَ مَرْغَمَهُ الشَّیْطانِ.
[ وسائل الشیعه 7: 328، ضمن حدیث 12.] امام صادق علیه السلام فرمود: عید غدیر، روزى است که رسول خدا صلی الله علیه و آله على علیه السلام را به عنوان پرچمدار براى مردم برافراشت و فضیلت او را در این روز آشکار کرد و جانشین خود را معرفى کرد، بعد به عنوان سپاسگزارى از خداى بزرگ آن روزه را روزه گرفت و آن روز، روز روزه دارى و عبادت و طعام دادن و به دیدار برادران دینى رفتن است. آن روز روز کسب خشنودى خداى مهربان و به خاک مالیدن بینى شیطان است.
13. روز هدیه
عَـنْ اَمیـرِالْمُـؤْمِنیـنَ علیه السلام قـالَ:
…اِذا تَلاقَیْتُمْ فَتُصافِحُوا بِالتَّسْلیمِ وَ تَهابُوا النَّعْمَهَ فِى هذَا الْیَوْمِ، وَلِیُبَلِّغِ الْحاضِرُ الْغائِبَ، وَ الشاهِدُ البایِنَ، وَلِیَعِدِ الْغَنِىُّ الْفَقیرَ وَالْقَوِىُّ عَلَى الضَّعیفِ اَمَرَنِى رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله
[ وسائل الشیعه 7: 327.] امیرالمؤمنین علیه السلام (در خطبه روز عید غدیر) فـرمـود: وقتى که به همدیگر رسیدید همراه سلام، مصافحه کنید، و در این روز به یکدیگر هدیه بدهید، این سخنان را هر که بود و شنید، به آن که نبود برساند، توانگر به سراغ مستمند برود، و قدرتمند به یارى ضعیف، پیامبر مرا به این چیزها امر کرده است.
14. روز کفالت
عَـنْ اَمیـرِالْمُـؤْمِنیـنَ علیه السلام قـالَ:
… فَکَیْفَ بِمَنْ تَکَفَّلَ عَدَدا مِنَ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَأَنَا ضَمینُهُ عَلَى اللّه ِ تَعَالى الاَْمانَ مِنَ الْکُفْرِ وَالْفَقْرِ
[ وسائل الشیعه 7: 327.] امیرالمؤمنان علیه السلام فرمود: … چگونه خواهد بود حال کسى که عهده دار هزینه زندگى تعدادى از مردان و زنان مؤمن (در روز غدیر) باشد، در صورتى که من پیش خدا ضامنم که از کفر و تنگدستى در امان باشد.
15. روز سپاس و شادى
قالَ اَبُـو عَبْـدِاللّه ِ علیه السلام:
… هُوَ یَوْمُ عِبادَهٍ وَ صَلوهٍ وَ شُکْرٍلِلّهِ وَ حَمْدٍ لَهُ، وَ سُرُورٍ لِما مَنَ اللّه ُ بِهِ عَلَیْکُمْ مِنْ وِلایَتِنا، وَ اِنِّى اُحِبُّ لَکُمْ اَنْ تَصُومُوهُ.
[ وسائل الشیعه 7: 328، ح 13.] امام صادق علیه السلام فرمود: عید غدیر، روزعبادت ونماز وسپاس وستایش خداست وروز سرور و شادى است به خاطر ولایت ما خاندان که خدابر شما منت گذارد و من دوست دارم که شما آن روز را روزه بگیرید.
16. روزنیکوکارى
عَـنْ الصّـادِقِ علیه السلام:
… وَلَدِرْهَمٌ فیهِ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ لاِءخْوانِکَ الْعارِفینَ، فَأَفْضِـلْ عَلى اِخْوانِکَ فِى هَذا الْیَوْمِ وَ سُرْفیهِ کُلَّ مُـؤْمـنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ.
[ مصباح المتهجد: 737.] از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود: یک درهم به برادران با ایمان و معرفت، دادن در روز عید غدیر برابر هزار درهم است، بنابراین در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان.
17. روز سرور و شادى
قالَ اَبُو عَبْدِاللّه ِ علیه السلام:
اِنَّهُ یَوْمُ عیدٍ وَ فَرَحٍ وَ سُرُورٍ وَ یَوْمُ صَوْمٍ شُکْرا لِلّهِ تَعالى.
[ وسائل الشیعه 7: 326، ح 10.] امام صادق علیه السلام فرمود: عید غدیر، روز عید و خوشى و شادى است و روز روزه دارى به عنوان سپاس نعمت الهى است.
18. روز تبریک و تهنیت
قـالَ عَلـىٌّ علیه السلام:
عُودُوا رَحِمَکُمُ اللّه ُ بَعْدَ اِنْقِضاءِ مَجْمَعِکُمْ بِالتَّوْسِعَهِ عَلى عِیالِکُمْ، وَالبِرِّ بِاِخْوانِکُمْ وَالشُّکْرِ لِلّهِ عز و جل عَلَى ما مَنَحَکُمْ، وَاجْتَمِعُوا یَجْمَعِ اللّه ُ شَمْلَکُمْ، وَ تُبارُّوا یَصِلِ اللّه ُ اُلْفَتَکُمْ، وَ تُهانِؤا نِعمَهَ اللّه ِ کَما هَنَّا کُمُ اللّه ُ بِالثَّوابِ فیهِ عَلى أَضْعافِ الاَْعْیادِ قَبْلَهُ وَ بَعْدَهُ اِلاّ فِى مِثْلِهِ…
[ بحارالانوار 97: 117.] على علیه السلام فرمود: بعد از پایان گردهمایى خود (در روز غدیر) به خانه برگردید، خدا بر شما رحمت فرستد. به خانواده خود گشایش و توسعه دهید، به برادران خود نیکى کنید، خداوند را بر این نعمت که شما را بخشیده است، سپاس گزارید، متحد شوید تا خدا به شما وحدت بخشد، نیکویى کنید تا خدا دوستیتان را پایدار کند، به همدیگر نعمت خدا را تبریک بگوئید، همانطور که خداوند دراین روز با چندین برابر عیدهاى دیگر پاداش دادن به شما تبریک گفته، این گونه پاداشها جز در روز عید غدیر نخواهد بود.
19. روز درود و برائت
رَوَى الْحَسَنُ بْنُ راشِدٍ:
عَنْ اَبِى عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِداکَ، لِلْمُسْلِمینَ عیدٌ غَیْرَالْعیدَین؟ قالَ: نَعَم، یا حَسَنُ! اَعْظَمُهُما وَ اَشْرَفُهُما، قالَ: قُلْتُ لَهُ: وَ أَىُّ یَوْمٍ هُوَ؟ قالَ: یَوْمٌ نُصِبَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه السلام فیهِ عَلَما لِلنّاسِ. قُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِداکَ وَما یَنْبَغِى لَنا اَنْ نَصْنَعَ فِیهِ؟ قالَ: تَصُومُهُ یا حَسَنُ وَ تَکْثُرُ الصَّلَوهَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فیهِ وَ تَتَبَّـرأ اِلَى اللّه ِ، مِمَّـنْ ظَلَمَهُمْ، فَاِنَّ الاَْنْبِیاءَ کانَتْ تَأمُرُ الاَْوْصِیاءَ بِالْیَوْمِ الَّذى کانَ یُقامُ فیهِ الْوَصِىُّ اَنْ یَتَّخِـذَ عیـدا.
[ مصباح المتهجد: 680.] حسن بن راشد گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: آیا مسلمانان بجز آن دو عید، عید دیگرى هم دارند؟ فرمود: بله، بزرگترین و بهترین عید. گفتم: کدام روز است؟ فرمود: روزى که امیرمؤمنان علیه السلام بعنوان پرچمدار مردم منصوب شد. گفتم: فدایت شوم در آن روز سزاوار است، چه کنیم؟ فرمود: روزه بگیر و درود برمحمد و آل او بفرست و از ستمگران به آنان برائت بجوى، زیرا پیامبران به جانشینان دستور مى دادند که روزى را که جانشین انتخاب مى شود، عید بگیرند.
20. عید اوصیاء
عَنْ اَبِى عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ:
… تَذْکُرُونَ اللّه َ عَزَّ ذِکْرُهُ فیهِ بِالصّیامِ وَالْعِبادَهِ وَالذِّکْرِ لُِمحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، فَاِنَّ رَسُولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آلهاَوْصى اَمیرَالْمُؤْمِنینَ اَنْ یَتَّخِذَ ذلِکَ الْیَوْمَ عیدا، وَ کَذلِکَ کانَتِ الاَْنْبِیاءُ تَفْعَلُ، کانُوا یُوصُونَ أَوْصِیائَهُمْ بِذلِکَ فَیَتَّخِذُونَهُ عیدا.
[ وسائل الشیعه 7: 327، ح 1.] امام صادق علیه السلام فرمود: در روز عیدِ غدیر، خدا را با روزه و عبادت و یاد پیامبر و خاندان او یادآورى کنید، زیرا رسول خدا به امیرالمؤمنین سفارش کرد که آن روز را عید بگیرد، همینطور پیامبران هم به جانشینان خود سفارش مى کردند که آن روز را عید بگیرند، آنان هم چنین مى کردند.
21. روز گشایش و درود
عَـنْ اَبـى عَبْـدِاللّه ِ علیه السلام قـالَ:
وَ الْعَمَلُ فیهِ یَعْدِلُ ثَمانینَ شَهْرا، وَ یَنْبغى اَنْ یَکْثُرَ فِیهِ ذِکْرَاللّه ِ عز و جل، وَ الصّلَوهَ عَلَى النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله، وَ یُوَسِّعَ الرَّجُلُ فیهِ عَلَى عِیالِهِ.
[ وسائل الشیعه 7: 325، ح 6.] امام صادق علیه السلام فرمود: ارزش عمل در آن روز (عید غدیر) برابر با هشتاد ماه است، و شایسته است آن روز ذکر خدا و درود بر پیامبر صلی الله علیه و آلهزیاد شود، و مرد، بر خانواده خود توسعه دهد.
22. روز دیدار رهبرى
عَنْ مَوْلانا اَبىِ الْحَسَنِ عَلىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام قالَ لاَِبى اِسْحاقَ:
وَ یَومَ الْغَدیرٍ فیهِ اَقامَ النَّبىُّ صلی الله علیه و آله أَخاهُ عَلِیّا عَلَما لِلنّاسِ وَ اِماما مِنْ بَعْدِهِ، [قالَ] قُلْتُ: صَدَقْتَ جُعِلْتُ فِداکَ، لِذلِکَ قَصَدْتُ، اَشْهَدُ اَنَّکَ حُجَّهُ اللّه ِ عَلى خَلْقِهِ.
[ وسائل الشیعه 7: 324، ح 3.] امام هادى علیه السلام به ابواسحاق فرمود: در روز غدیر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برادرش على علیه السلام را بلند کرد و به عنوان پرچمدار (و فرمانده) مردم و پیشواى بعد از خودش معرفى کرد. ابواسحاق گفت: عرض کردم، فدایت شوم راست فرمودى. به خاطر همین به زیارت و دیدار شما آمدم، گواهى مى دهم که تو حجت خدا بر مردم هستى.
23. روز تکبیر
عَـنْ عَلىِّ بْنِ مُوسَى الرِّضا علیه السلام:
مَنْ زارِ فیهِ مُؤْمِنا أَدْخَلَ اللّه ُ قَبْرَهُ سَبْعیِنَ نُورا وَ وَسَّعَ فى قَبْرِهِ وَ یَزُورُ قَبْرَهُ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ یُبَشِّرُونَهُ بِالْجَنَّهِ.
[ اقبال الاعمال: 778.] امام رضا علیه السلام فرمود: کسى که در روز (غدیر) مؤمنى را دیدار کند، خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد مى کند و قبرش را توسعه مى دهد و هر روز هفتاد هزار فرشته قبر او را زیارت مى کنند و او را به بهشت بشارت مى دهند.
24. روز دیدار و نیکى
قـالَ الصّـادِقُ علیه السلام:
یَنْبَغى لَکُمْ اَنْ تَتَقَرَّبُوا اِلَى اللّه ِ تَعالى بِالْبِرِّ وَ الصَّوْمِ وَالصَّلَوهِ وَ صِلَهِ الرَّحِمِ وَ صِلَهِ الاِْخْوانِ، فَاِنَّ الاَْنْبِیاءَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ کانُوا اِذا اَقامُوا اَوْصِیاءَهُمْ فَعَلُوا ذلکَ وَ اَمَرُوا بِهِ.
[ مصباح المتهجد: 736.] امام صادق علیه السلام فرمود: شایسته است با نیکى کردن به دیگران و روزه و نماز و بجاآوردن صله رحم و دیدار برادران ایمانى به خدا نزدیک شوید، زیرا پیامبران زمانى که جانشینان خود را نصب مى کردند، چنین مى کردند و به آن توصیه مى فرمودند.
25. نماز در مسجد غدیر
عَنْ اَبىِ عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ:
اِنَّهُ تَسْتَحِبُّ الصَّلوهُ فى مَسْجِدِ الْغَدیرِ لاَِنَّ النَّبِىَّ صلی الله علیه و آله اَقامَ فیهِ اَمیرَالْمُؤْمِنینَ علیه السلام وَ هُوَ مَوْضِعٌ اَظْهَرَاللّه ُ عز و جلفیهِ الْحَقَّ.
[ وسائل الشیعه 3: 549.] امام صادق علیه السلام فرمود: نماز خواندن در مسجد غدیر مستحب است، چون پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در آنجا امیرمؤمنان علیه السلام را معرفى و منصوب کرد. و آنجایى است که خداى بزرگ، حق را آشکار کرد.
26. نماز روز غدیر
عَـنْ اَبـىِ عَبْـدِاللّهِ علیه السلام قـالَ:
وَ مَنْ صَلّى فیهِ رَکْعَتَیْنِ اَىَّ وَقْتٍ شاءَ وَ اَفْضَلُهُ قُرْبَ الزَّوالِ وَ هِىَ السّاعَهُ الَّتى اُقیمَ فیها اَمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه السلامبِغَدیرِ خُمٍّ عَلَما لِلنّاسِ و… کانَ کَمَنْ حَضَرَ ذلِکَ الْیَوْمَ…
[ وسائل الشیعه 5: 225، ح 2.] امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که در روز عید غدیر هر ساعتى که خواست، دو رکعت نماز بخواند و بهتر اینست که نزدیک ظهر باشد که آن ساعتى است که امیرالمؤمنین علیه السلام در آن ساعت در غدیر خم به امامت منصوب شد، (هر که چنین کند) همانند کسى است که در آن روز حضور پیدا کرده است…
27. روزه غدیر
قـالَ الصّـادِقُ علیه السلام:
صِیامُ یَوْمَ غَدیرِ خُمٍّ یَعْدِلُ صِیامَ عُمْرِ الدُّنْیا لَوْ عاشَ اِنْسانٌ ثُمَّ صامَ ما عَمَرتِ الدُّنْیا لَکانَ لَهُ ثَوابُ ذلِکَ.
[ وسائل الشیعه 7: 324، ح 4.] امام صادق علیه السلام فرمود: روزه روز غدیر خم با روزه تمام عمر جهان برابر است. یعنى اگر انسانى همیشه زنده باشد و همه عمر را روزه بگیرد، ثواب او به اندازه ثواب روزه عید غدیر است.
28. روز تبریک و تبسّم
عَـنِ الرِّضـا علیه السلام قـالَ:
… وَهُوَ یَوْمُ التَهْنِئَهِ یُهَنِّئُ بَعْضُکُمْ بَعْضا، فَاِذا لَقِىَ الْمُؤْمِنُ أخاهُ یَقُولُ: «اَلْحَمْدُللّه ِ الَّذى جَعَلَنا مِنَ الْمُتَمَسِّکینَ بِوِلایَهِ أمیرِالْمُؤْمِنینِ وَالاَْئِمَّهِ علیهم السلام» وَ هُوَ یَوْمُ التَّبَسُّمِ فى وُجُوهِ النّاسِ مِنْ اَهْلِ الاِْیمانِ…
[ اقبال: 464.] امام رضا علیه السلام فرمود: عید غدیر روز تبریک و تهنیت است. هر یک به دیگرى تبریک بگوید، هر وقت مؤمنى برادرش را ملاقات کرد، چنین بگوید: «حمد و ستایش خدایى را که به ما توفیق چنگ زدن به ولایت امیرمؤمنان و پیشوایان علیهم السلام عطا کرد» آرى عید غدیر روز لبخند زدن به چهره مردم با ایمان است…
بخش سوم: ولایـت در غـدیر
29. پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله و ولایت على علیه‌السلام
عَـنْ اَبـىِ سَعیـدٍ قـالَ:
لَمّا کانَ یَوْمُ غَدیرِ خُمٍّ اَمَرَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله مُنادیا فَنادى: اَلصَّلوهُ جامِعَهٌ، فَاَخَذَ بِیَدِ عَلِىٍّ علیه السلام وَ قالَ: اَللّهُمَّ مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِىٌّ مَوْلاهُ، اَللّهُمَّ والِ مَنْ والاهُ، وَعادِ مَنْ عاداهُ.
[ بحارالانوار 37: 112، ح 4.] ابو سعید گوید: در روز غدیر خم رسول خدا صلی الله علیه و آله دستور داد: منادى ندا دهد که: براى نماز جمع شوید. بعد دست على علیه السلام را گرفت و بلند کرد و فرمود: خدایا کسى که من مولاى اویم پس على هم مولاى اوست، خدایا دوست بدار کسى را که على را دوست بدارد و دشمن بدار کسى را که با على دشمنى کند.
30. زندگى پیامبرگونه
قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
مَنْ یُریدُ اَنْ یَحْیى حَیاتِى، وَ یَمُوتَ مَماتِى، وَ یَسْکُنَ جَنَّهَ الْخُلْدِ الَّتى وَعَدَنى رَبّى فَلْیَتَوَلِّ عَلِىَّ ابْنَ اَبِى طالِبٍ، علیه السلام فَاِنَّهُ لَنْ یُخْرِجَکُمْ مِنْ هُدىً، وَلَنْ یُدْخِلَکُمْ فى ضَلالَهٍ.
[ الغدیر 10: 278.] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که مى خواهد زندگى و مرگش همانند من باشد و در بهشت جاودانه اى که پروردگارم به من وعده کرده، ساکن شود، ولایت على بن ابى طالب علیه السلام را انتخاب کند، زیرا او هرگز شما را از راه هدایت بیرون نبرده، به گمراهى نمى کشاند.
31. پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله و امامت على علیه‌السلام
عَنْ جابِرِ بْنِ عَبْدِاللّه ِ الاَْنْصارى قالَ:
سَمِعْتُ رَسُولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ لِعَلىِّ بْنِ اَبى طالِبٍ علیه السلام: یا عَلىُّ! اَنْتَ اَخى وَوَصیّى وَ وارِثى وَخَلیفَتى عَلى اُمَّتى فىحَیوتى وَ بَعْدَ وَفاتى مُحِبُّکَ مُحِبّى وَ مُبْغِضُکَ مُبْغِضِى وَعَدُوُّکَ عَدُوِّى.
[ امالى صدوق: 124، ح 5.] جابربن عبداللّه انصارى مى گوید: از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که به على بن ابى طالب علیه السلام فـرمـود: اى على، تو برادر و وصى و وارث و جانشین من در میان امت من در زمان حیات و بعد از مرگ منى. دوستدار تو دوستدار من و دشمن و کینه توز تو دشمن من است.
32. پایه‌هاى اسلام
عَنْ اَبِى جَعْفَرٍ علیه السلام قالَ:
بُنِىَ الاِْسْلامُ عَلى خَمْسٍ: اَلصَّلوهِ و الزَّکوهِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَالْوِلایَهِ وَلَمْ یُنادَ بِشَى_’ءٍ مانُودِىَ بِالْوِلایَهِ یَوْمَ الْغَدیرِ.
[ کافى 2، 21، ح 8.] امام باقر علیه السلام فرمود: اسلام بر پنج پایه استوار شده است: نماز، زکات، روزه، حجّ و ولایت و به هیچ چیز به اندازه آنچه در روز غدیر به ولایت تأکید شده، ندا نشده است.
33. ولایـت جاودانه
عَنْ اَبِى الْحَسَنِ علیه السلام قالَ:
وِلایَهُ عَلِىٍّ علیه السلام مَکْتُوبَهٌ فى صُحُفِ جَمیعِ الاَْنْبیاءِ وَلَنْ یَبْعَثَ اللّه ُ رَسُولاً اِلاّ بِنُبُوَّهِ مُحَمَّدٍ وَوَصِیَّهِ عَلىٍّ علیه السلام.
[ سفینه البحار 2: 691.] امام کاظم علیه السلام فرمود: ولایت على علیه السلام در کتابهاى همه پیامبران ثبت شده است وهیچ پیامبرى مبعوث نشد، مگر با میثاق نبوت محمد صلی الله علیه و آله و امامت على علیه السلام.
34. ولایت و توحید
قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
وِلایَهُ عَلِىِّ بْنِ اَبىطالِبٍ وِلایَهُ اللّه ِ وَ حُبُّهُ عِبادَهُ اللّه ِ وَاتِّباعُهُ فَرِیضَهُ اللّه ِ وَ اَوْلیاؤُهُ اَوْلِیاءُ اللّه ِ وَ اَعْداؤُهُ اَعْداءُ اللّه ِ وَ حَرْبُهُ حَرْبُ اللّه ِ وَ سِلْمُهُ سِلْمُ اللّه ِ . عز و جل
[ امالى صدوق: 32.] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: ولایت على بن ابیطالب علیه السلام ولایت خداست، دوست داشتن او عبادت خداست، پیروى کردن او واجب الهى است و دوستان او دوستان خدا و دشمنان او دشمنان خدایند، جنگ با او، جنگ با خدا و صلح با او، صلح با خداى متعال است.
35. روز ناله نومیدى شیطان
عَنْ جَعْفَرٍ، عَنْ اَبیهِ صلی الله علیه و آله قالَ:
اِنَّ اِبْلیسَ عَدُوُّاللّه ِ رَنَّ اَرْبَعَ رَنّاتٍ: یَوْمَ لُعِنَ، وَ یَوْمَ اُهْبِطَ اِلَى الاَْرْضِ، وَ یَوْمَ بُعِثَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله وَ یَوْمَ الْغَدیرِ.
[ قرب الاسناد: 10.] امام باقر علیه السلام از پدر بزرگوارش امام صادق علیه السلام نقل کرد که فرمـود: شیطان دشمن خدا چهار بار ناله کرد: روزى که مورد لعن خدا واقع شد و روزى که به زمین هُبوط کرد و روزى که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مبعوث شد و روز عید غدیر.
36. ولایت علوى دِژ توحید
عَـنِ النَّبـىِّ صلی الله علیه و آله:
یَقُولُ اللّه ُ تَبارَکَ وَ تَعالى: وِلایَهُ عَلِىِّ بْنِ اَبى طالِبٍ حِصْنى، فَمَنْ دَخَلَ حِصْنى أَمِنَ مِنْ نارى.
[ جامع الاخبار: 52، ح 7.] پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند مى فرماید: ولایت علىّ بن ابى طالب دژ محکم من است، پس هر کس داخل قلعه من گردد، از آتش دوزخم محفوظ خواهد بود.
37. جانشین پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله
قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
یا عَلىُّ اَنَا مَدینَهُ الْعِلْمِ وَ اَنْتَ بابُها وَ لَنْ تُؤتَى الْمَدینَهَ اِلاّ مِنْ قِبَلِ الْباب… اَنْتَ اِمامُ اُمَّتى وَ خَلیفَتى عَلَیْها بَعْدى، سَعَدَ مَنْ اَطاعَکَ وَ شَقِىَ مَنْ عَصاکَ، وَ رَبِحَ مَنْ تَوَلاّکَ وَ خَسِرَ مَنْ عاداکَ.
[ جامع الاخبار: 52، ح 9.] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: اى على من شهر علمم و تو درب آن هستى، به شهر جز از راه درب آن وارد نشوند. … تو پیشواى امّت من و جانشین من در این شهرى، کسى که اطاعت تو کند سعادتمند است، و کسى که تو را نافرمانى کند، بدبخت است، و دوستدار تو سود برده و دشمن تو زیان کرده است.
38. اســلام در سایه ولایت
قـالَ الصّـادِقُ علیه السلام:
اَثافِىُّ الاِْسْلامِ ثَلاثَهٌ: الصَّلوهُ وَالزَّکوهُ وَالْوِلایَهُ، لاتَصِحُّ واحِدَهٌ مِنْهُنَّ اِلاّ بِصاحِبَتَیْها.
[ کافى: 2، ص 18.] امام صادق علیه السلام فرمود: سنگهاى زیربناى اسلام سه چیز است: نماز، زکات و ولایت که هیچ یک از آنها بدون دیگرى درست نمى شود.
39. ده هزار شاهد
قـالَ اَبُو عَبْدِ اللّه ِ علیه السلام:
اَلْعَجَبُ یا حَفْصُ لِما لَقِىَ عَلىُّ بْنُ اَبىطالِبٍ!! اِنَّـهُ کانَ لَهُ عَشْـرَهَ الآفِ شاهِـدٍ لَمْ یَقْـدِرْ عَلى اَخْـذِ حَقّهِ وَالرَّجُـلُ یَأْخُذُ حَقَّـهُ بِشاهِـدَیْنِ.
[ بحارالانوار: 37، 140.] امام صادق علیه السلام فرمود: اى حفص! شگفتا از آنچه على بن ابى طالب علیه السلام با آن مواجه شد! او با ده هزار شاهد وگواه (در روز غدیر) نتوانست حق خود را بگیرد، در حالى که شخص با دو شاهد حقّ خود را مى گیرد.
40. على علیه‌السلام مفسّر قرآن
عَنِ النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله فى اِحْتِجاجِهِ یَوْمَ الْغَدیرِ:
علىٌّ تَفْسیرُ کِتابِ اللّه ِ، وَالدّاعى اِلَیْهِ، اَلا وَ اِنَّ الْحَلالَ وَالْحَرامَ اَکْثَرُ مِنْ أَنْ اُحْصیهِما وَ اُعَرِّفَهُما، فَآمُرُ بِالْحَلالِ وَ أَنْهى عَنِ الْحَرامِ فىمَقامٍ واحِدٍ، فَأُمِرْتُ أنْ آخُذَ الْبَیْعَهَ عَلَیْکُمْ وَالصَّفْقَهً مِنْکُمْ، بِقَبُولِ ما جِئْتُ بِهِ عَنِ اللّه ِ عز و جلفى عَلىٍّ اَمیرِالْمُؤْمِنینَ وَالاَْئِمَّهَ مِنْ بَعْدِهِ، مَعاشِرَ النّاسِ تَدَبَّرُوا وَافْهَمُوا آیاتَهُ، وَانْظُروا فِى مُحْکَماتِهِ وَ لا تَتَّبِعُوا مُتَشابِهَهُ، فَوَاللّه ِ لَنْ یُبَیِّـنَ لَکُـمْ زَواجِـرَهُ، وَ لایُـوضِعَ لَکُـمْ عَـنْ تَفْسیرِهِ اِلاّ الَّـذى اَنَا آخِـذٌ بِیَدِهِ.
[ وسایل الشیعه: 18، 142، ح 43.] پیامبراکرم صلی الله علیه و آله روز عید غدیر فرمود: على علیه السلام تفسیر کتاب خدا، و دعوت کننده به سوى خداست، آگاه باشید که حلال و حرام بیش از آنست که من معرفى و به آنها امر و نهى کنم و بشمارم. پس دستور داشتم که از شما عهد و پیمان بگیرم که آنچه را در مورد على امیرمؤمنان، و پیشوایان بعد او از طرف خداوند بزرگ آوردم، بپذیرید. اى مردم! اندیشه کنید و آیات الهى را بفهمید، در محکمات آن دقت کنید و متشابهات آن را دنبال نکنید. به خدا قسم هرگز کسى نداهاى قرآن را نمى تواند بیان کند و تفسیر آن را روشن کند، جز آن کسى که من دست او را گرفته ام (و او را معرفى کردم).
منبع : چهل حدیث «غدیر»، محمود شریفی‏.