1. فرشـته جـوانـان
قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
إنَّ لِلّهِ مَلَکاً یَنْزِلُ فىِ کُلِّ لَیْلَهٍ وَیُنادِى: یا أَبْناءَ العِشرینَ! جِدّوُا وَاجْتَهِدُوا!
[مستدرک الوسائل (سه جلدى)، محدث نورى، ج 2، ص 353] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدا را فرشته اى است که هر شب از عرش فرود آید و ندا در دهد: اى بیست ساله ها! جدّ و جهد کنید و تلاش بورزید!
2. دل جوان نازک و حساس است
قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
اُوصیکُمْ بِالشُّبّانِ خَیْرا فَإنَّهُمْ أَرَقُّ أَفْئِدَهً، إِنَّ اللّه َ بَعَثَـنى بَشـیرا وَ نـَذیـرا فَحالَفَنِى الشُّبّانُ وَ خالَفَنِى الشُّیُوخُ.
[سفینه البحار، ج 2 ص 176] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: سفارش مى کنم شما را که با جوانان بخوبى و نیکى رفتار کنید، چرا که آنان نازک دل ترند، خداوند مرا به پیامبرى برانگیخت، این جوانان بودند که به من گرویدند و یارى ام کردند؛ اما بزرگسالان به مخالفت با من برخاستند.
3. پاداش ۷۲ صـدّیـق
قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
یـا أَبـاذَر! ما مِنْ شابٍّ یَدَعُ لِلّهِ الدُّنْیا وَلَهْوَها وَأَهـْرَمَ شـَبابَهُ فى طاعـَهِ اللّه ِ إِلاّ أَعْطاهُ اللّه ُ أَجْرَ إِثْنَیْنِ وَسَبْعینَ صِدّیقا.
[میزان الحکمه، ج 5، ص 9، به نقل از بحارالانوار، ج 77 ص 84] رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: اى اباذر! هیچ جوانى بخاطر خدا از دنیا و سرگرمیهاى آن رونگرداند و جوانى خویش را در طاعت خدا پیر نکند، مگر این که خداوند پاداش ۷۲ صدّیق را به او عطا فرماید. (صدّیق: بسیار راستگو و کسى که سخن خود را با کردارش تصدیق کند.)
4. نزد خدا از همه محبوب‌تر…
قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
ما مِنْ شَى ءٍ أَحَبُّ إِلَى اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ شـابٍّ تـائِـبٍ.
[مشکاه الانوار، ص 171.] حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: هیـچ چـیزى پیش خـدا محـبوب تر و دوست داشتنى تر از جوان توبه کار نیست.
5. جـــوان و ازداوج
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
ما مِنْ شابٍّ تَزَوَّجَ فى حَداثَهِ سِنِّهِ إِلاّعَجَّ شَیْطانُهُ: یاوَیْلَه، یاوَیْلَه! عَصَمَ مِنّى ثُلْثَىْ دینِهِ، فَلْیَتَّقِ اللّه َ الْعَبْدُ فىِ الثُلْثِ الباقى.
[بحار الانوار، ج 103، ص 221] رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هیچ جوانى در ابتداى جوانى ازدواج نمى کند، مگر اینکه با این کار نیک خود، ناله ابلیس را در آورد، چنانچه فریاد کشد: واى بر من، واى بر من! این جوان دو سوّم دین خود را از گزند من در امان داشت و خود را بیمه کرد. بعد پیامبر صلی الله علیه و آله اضافه کرده مى فرماید: پس لازم است در ثلث باقى مانده، خویشتن دار باشد و پارسا.
6. مثـل پیـامبـران
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
فَضْلُ الشّابِّ اْلعابِدِ الَّذى تَعَبَّدَ فِى صَباهُ عَلَى الشَّیخِ الَّذى تَعَبَّدَ بَعْدَ ما کبُرَتْ سِنُّهُ کَفَضْلِ اْلمُرْسَلینَ عَلى سائِرِ النّاسِ.
[میزان الحکمه ج 5، ص 9] رسول اکرم صلی الله علیه و آله مى فرماید: برترى جوانى که در جوانى خدا را عبادت مى کند بر پیرى که پس از پیر شدن به عبادت مى پردازد، مانند برترى پیامبران الهى نسبت به دیگران است.
در جوانى پاک بودن شیوه پیغمبرى است
ورنه هر گبرى به پیرى مى شود پرهیزکار
7. نمـاز و نجات جوانان
رُوىَ:
أَنَّ فَتىً مِنَ اْلأَنْصارِکانَ یُصَلِّى الصَّلاهَ مَعَ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله وَیَرْتَـکِبُ الفَواحِـشَ. فَوُصِـفَ ذلِکَ لِرَسُـولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آلهفَقـالَ: إِنَّ صـَلاتَهُ تَنْهاهُ یَوْما ما فـَلَمْ یـَلْبَثْ أَنْ تـابَ.
[بحار الانوار ج 82، ص 198.] روایت شده: جوانى از انصار نماز جماعت را با پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مى خواند و کارهاى زشت را نیز مرتکب مى شد. به حضرت رسول صلی الله علیه و آله خبر دادند. حضرت فرمود: بالاخره نمازش روزى او را نجات داده و از کارهاى زشت بازش مى دارد. پس مدتى نگذشت که آن جوان توبه کرد.
8. فرصتـهاى گرانبها
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
بادِرْ بِأَرْبَعٍ قَبْلَ أَرْبَعٍ: شـَبابِـکَ قَبْلَ هِرَمِکَ وَصِحَّتِکَ قَبْلَ سُقْمِکَ وَغِـنـاکَ قَبْلَ فـَقـْرِکَ وَحَیاتِـکَ قَبْلَ مَماتِکَ.
[خصال صدوق قدس سره، ج1، ص 238، ح 85] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: به سوى چهار چیز، پیش از چهار چیز، بشتاب و آنها را از دست مده:
۱ ـ جوانى خویش را پیش از پیرى.
۲ ـ صحت و عافیت خود را پیش از آن که به بیمارى گرفتار آیى.
۳ ـ امکانات و دارایى خویش را قبل از آن که فقیر و نادار شوى.
۴ ـ زندگانى و حیات خود را پیش از مرگ.
9. نوجـوان نمـونه
قالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
إِنَّ أَحَبَّ اْلخَـلائِقِ إِلَى اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ شابٌّ حَدَثُ السِّنِّ فى صُوْرَهٍ حَسَنَهٍ جـَعَلَ شـَبابـَهُ وَجـَمالَهُ لِلّهِ وَطاعـَتِهِ، ذالِکَ الَّذى یُباهى بِهِ الرَّحْمنُ مَلائِکَتَهُ، یَقـُـولُ: هـذا عـَبْدى حـَقّـا.
[میزان الحکمه ج 5 ص 9.] حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله مى فرماید: دوست داشتنى ترین مخلوقات پیش خداوند متعال نوجوانى است زیبارو، که جوانى و جمال خویش را، براى خدا و در طاعت خدا قرار دهد. خداوند به چنین نوجوانى بر فرشتگان مى بالد و مى فرماید: حقا که این نوجوان بنده من است.
10. آموزش در جـوانى
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
مَنْ تَعـَلَّـمَ فى شـَبابِهِ کانَ بِمَنْزِلَهِ الرَّسْمِ فِىِ الْحَجَرِ، مـَنْ تـَعـَلَّمَ وَ هـُوَ کَبـیرٌ کانَ بِمَنْزِلَهِ الْکِتابِ عَلى وَجْهِ الْماءِ.
[بحارالانوار، ج1، ص 222.] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر کس در جـوانى به دانش انـدوزى بـپردازد، مثـل این است که در سنگ چـیزى نوشـته شود (دیگر فراموش نمى کند) و کـسى کـه در بــزرگى (پـیرى) دانـش آمـوزد، مثل این اسـت که در روى آب چـیزى نوشـته شود. (زود از بین رفته و فراموش مى شود).
11. جـوانان و حُسن خلق
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
شابٌّ سَخِىُّ حَسَنُ الْخُلْقِ أَحَبُّ إِلَى اللّه ِ تَعالى مِنْ شَیْخٍ بَخیلٍ عابِدٍ سَیِّى ءِ اْلخُلْقِ.
[میزان الحکمه، ج 4، ص 421.] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: جوان کریم و خوش خلق، پیش خداوند سبحان محبوب تر است از پیر عابدى که بخیل و بداخلاق باشد.
12. اهمـیت جـوانى
قالَ رَسُـولُ اللّه صلی الله علیه و آله:
لاتَزُولُ قَدَمُ عَبْدٍ یَوْمَ اْلقِیامَهِ حَتّى یُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعٍ: عَنْ عُمْرِهِ فیـما أَفْناهُ وَعَنْ شَبابِهِ فیـما أَبـْلاهُ وَعَنْ مالِهِ مِنْ أَیْنَ اکْتَسَبَهُ وَفیما أَنْفَقَهُ وَعَنْ حُبـِّنا أَهْلَ الْبَیْتِ.
[خصال صدوق قدس سره، ج1، ص 253، حدیث 125.] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: روز قیامت هیچ کس قدم از قدم بر نمى دارد مگر اینکه درباره چهار چیز از او پرسیده شود:
۱ ـ از عمرش که در چه راهى گذراند.
۲ ـ از جوانى اش که چگونه و در چه راهى سپرى کرد.
۳ ـ از مال و ثروتش که از کجا به دست آورد و در چه راهى مصرف کرد. ۴ ـ و از محبت ما خاندان.
13. جـوان خـداپسند
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
إِنَّ اللّه َ یُحِـبُّ الشّـابَّ الَّذى یُفْنى شَبابَهُ فى طاعَهِ اللّه ِ.
[میزان الحکمه، ج 5، ص 9] پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: خـداوند جـوانى را دوسـت مى دارد کـه جوانى خود را در طاعت خدا به سر کند.
14. وقــار و متـانت
قالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
خَیْرُ شَبابِکُمْ مَنْ تَشَبَّهَ بِکُهُولِکُمْ، وَ شَرُّ کُهُولِکُمْ مَنْ تَشَبَّهَ بِشَبابِکُمْ.
[مشکاه الانوار، ص180.] پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: بهترین جوانان شما آنانند که رفتارشان مثل رفتار پیرمردان، پخته و سنجیده باشد و بدترین پیران، کسانى اند که چون جوانان شما رفتار کنند.
15. هر چه کنى به خود کنى
قالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
مـا أَکْرَمَ شـابٌّ شـَیْخا لِسِنِّهِ إِلاّ قَیَّضَ اللّه ُ لَهُ عِنْدَ کِبَرِ سِنِّهِ مَنْ یُکْرِمُهُ.
[مشکاه الانوار، ص 168.] حضرت محمد صلی الله علیه و آله فرمود: هیچ جوانى پیرى را به خاطر پیرى او احترام نمى کند مگر این که خدا کسى را از پیش آماده مى کند تا آن جوان را هنگام پیرى گرامى دارد و احترام کند.
16. دیـوانه کیست؟
مَرَّ بِرَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله رَجُلٌ وَ هُوَ فى أَصْحابِهِ فَقالَ بَعْضُ الْقَوْم: مَجْنُونٌ، فَقالَ النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله:
بَلْ هذا رَجُلٌ مُصابٌ، إِنَّمَا الْمَجْنُونُ عَبْدٌ أَوْ أَمَهٌ أَبلَیا شَبابَهُما فى غَیْرِ طاعَهِ اللّه ِ.
[مشکاه الانوار، ص 169.] رسول خدا صلی الله علیه و آله در میان یارانش بود که مردى از پیش او گذشت. بعضى گفتند: دیوانه است. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: بلکه او مریض و بیمار است، دیوانه آن مرد و زنى است که جوانى خویش را در غیر فرمانبردارى خدا هدر داده باشند.
17. یک اصـل تربیـتى
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
أَلْوَلَدُ سَیِّدٌ سَبْعَ سِنینَ وَعَبْدٌ سَبْعَ سِنینَ وَ وَزیـرٌ سَبْعَ سِنینَ.
[وسائل الشیعه، ج 15، ص 195؛ مکارم الاخلاق، ص 115.] پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله مى فرماید: فرزند در هفت سال اوّل، سید و سرور است، در هفت سال دوّم مطیع و فرمانبردار، و در هفت سال سوّم وزیر و مشاور است.
18. برخورد با مشکلات در خردسالى
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
یُسْتَحَّبُ غَرامَهُ الْغُلامِ فِى صِغَرِهِ لِیـَکُونَ حـَلیما فِى کِبـَرِهِ.
[بحارالانوار، ج 14، ص 379؛ وسائل الشیعه، ج 15، ص 198] پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: خوب است که طفل در خردسالى و نوجوانى باسختى و مشکلات اجتناب ناپذیرِ حیات که غرامت زندگى است روبرو شود، تا در جوانى و بزرگسالى، خویشتن دار و صبور باشد.
19. جـوانى و عـافیت
قالَ عَـلِىٌّ علیه السلام:
شَیْئانِ لایَعْرِفُ فَضْلَهُما إِلاّ مَنْ فَقَدَهُما: أَلشـَّبـابُ وَاْلعـافِـیَهُ.
[غررالحکم، ج1، ص 449.] على علیه السلام مى فرماید: دو چیز است که تنها کسى که آن دو را از دست داده، قدر و قیمتش را مى داند:
۱ ـ جــوانى
۲ ـ سـلامتى
20. آداب و رسوم و فرزندان
قالَ عَـلِىٌّ علیه السلام:
لاتُقَسِّـرُوا أَوْلادَ کُمْ عَـلى آدابِکُمْ، فَإِنَّهُمْ مَخْلُوقُونَ لِزَمانٍ غَیْرِزَمانِکُمْ.
[شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 20، ص 267.] امیرالمؤمنین على علیه السلام فرمود: آداب و رسوم خویش را به فرزندانتان تحمیل نکنید، زیرا آنان براى زمانى، غیر از زمان شما آفریده شده اند.
21. جوانان را با دانش بار بیاورید
قالَ أَمیرُالمُؤْمِنین علیه السلام:
عَلِّمُوا صِبْیانَکُمْ ما یَنْفـَعُهُمْ بِهِ لایَغْلِبُ عَلَیْهِمُ اْلمُرْجِئَهُ بِرَأْیِها.
[بحارالانوار، ج2، ص 18، ح 39.] على علیه السلام فرمود: کودکانتان را چیزى بیاموزید که برایشان سودمند باشد، پیش از آنکه مرجئه (یکى از گروههاى منحرف) افکار خود را بر آن القاء کنند.
22. نوجوانان و انتخاب رشته
قالَ عَـلِىٌّ علیه السلام:
أَوْلَى اْلأشْـیاءِ أَنْ یَتـَعَلَّمـَها الأَحـْداثُ، الأَشْیاءُ الَّتى إِذا صارُوا رِجالاً إِحْتاجُوا إِلَیْها.
[شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 20، ص 333.] حضرت على علیه السلامفرمود: سزاوارترین علوم و دانشها که نوجوانان باید فراگیرند، چیزهایى است که وقتى بزرگ و مرد شدند به آنها نیاز خواهند داشت. (نوجوانان باید دوراندیش باشند تا بتوانند فرداها را نیز بخوبى ببینند).
23. نوجـوان و صافى دل
قالَ عَـلِىٌّ علیه السلام:
إِنَّما قَلْبُ الْحَدَثِ کَاْلأَرْضِ الْخالِیَهِ مَهْما أُلْقِىَ فیها مِنْ کُلِّ شَى ءٍ قَبِلَتْهُ.
[نهج البلاغه، نامه 31.] امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: دل نوجوان به زمین آماده و پاکى مى ماند، کـه هـر بـذرى را در آن بپـاشـند، هـمان را قـبول خـواهـد کرد.
24. وصیّـت به جـوانان
قالَ عَـلِىٌّ علیه السلام:
یـا مَعْـشَرَ الْفِـتْیـانِ حَصِّنُوا أَعْراضَکُمْ بِالاَْدَبِ وَ دینَکُمْ بِالْعِلْمِ.
[تاریخ یعقوبى، ج 2، ص 133.] على علیه السلام فرمود: اى گـروه جــوانـان! آبرو و شرف خویش را با ادب و دین خـود را با دانش حفظ کنـید.
25. شش چیز زیبا و زیباتر
قالَ عَـلِىٌّ علیه السلام:
سِتـَّهُ أَشْیاءَ حَسَنٌ وَلکِنَّها مِنْ سِتـَّهٍ أَحْسَنُ: ۱ ـ العـَـدْلُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ الاُْمـَراءِ أَحْسَنُ. ۲ ـ الصَّبـْرُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ الْفـُـقَراء أَحْسَنُ. ۳ ـ وَالْوَرَعُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ الْعُـلَماءِ أَحْسَنُ. ۴ ـ وَالسَّخاءُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ الاَْغْنِیاءِ أَحْسَنُ. ۵ ـ وَالتـَّوْبَهُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ الشَّبابِ أَحْسَنُ. ۶ ـ وَالْحَیاءُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ النِّساءِ أَحْسَنُ.
[زبده الاحادیث، ج2، ص 127.] حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام مى فرماید: شش چیز نیکوست، ولى از شش کس نیکوتر است:
۱ – عدل و داد نیکوست، ولى از زمامداران و امیران نیکوتر است.
۲ ـ صبر و بردبارى نیکوست، امّا از فقرا نیکوتر است.
۳ ـ پارسایى و تقوا نیکوست، امّا از علما و دانشمندان نیکوتر است.
۴ ـ سخاوت و بخشش نیکوست، ولى از ثروتمندان نیکوتر است.
۵ ـ توبه و به سوى خدا برگشتن نیکو و زیباست، امّا از جوانان زیباتر است.
۶ ـ حیا وعفت، نیکوست، ولى از زنان نیکوتر است.
26. جوانى چه‌قدر به پیرى نزدیک است!
قالَ عَـلِىٌّ علیه السلام:
ما أَقْرَبَ الدُّنْیا مِنَ الذَّهابِ وَالشـَّیْبَ مِنَ الشَّـبـابِ وَالشَّـکَّ مِنَ الاِْرْتیابِ.
[غررالحکم، ص 754] على علیه السلام فرمود: چه قدر نزدیک است دنیا به رفتن
و چه قدر نزدیک است پیرى به جوانى
و چه قدر نزدیک است شـکّ به بدگـمانى.
27. سرمسـت جــوانى
قالَ عَـلِىٌّ علیه السلام:
أَصْنافُ السُّـکْرِ أَرْبَعَهٌ: سُکْرُ الشـَّبـابِ وَسُکْرُ الْمالِ وَسُکْرُ النَّوْمِ وَسُکْرُ الْمُلْکِ.
[تحف العقول، ص 126.] حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: مستى چهار قسم است:
۱ ـ مستى جـوانى
۲ ـ مستى ثــروت
۳ ـ مستى خـواب
۴ ـ مستى ریاست.
28. قـرآن و جــوانى
قـالَ الصّـادِقُ علیه السلام:
مَنْ قَرَءَ الْقُرآنَ وَهُوَ شابٌّ مُؤْمِنٌ إِخْتـَلَطَ الْقُـرْآنُ بِلَحْمِهِ وَدَمِهِ …
[اصول کافى، ج 4، ص 414، ح 4] امام صادق علیه السلام مى فرماید: جوان مؤمنى که به قرآئت قرآن مى پردازد، قــرآن با گوشت و خـونش در مى آمـیزد.
29. جـوانان و دین شناسى
قـالَ الصّـادِقُ علیه السلام:
لَوْ أُتیتُ بِشابٍّ مِنْ شَبابِ الشّیعَهِ لایَتَفَقَّهُ لاََ?َّبـْتـُهُ.
[تحف العقول، ص 302.] امام صادق علیه السلام فرمود: اگر جوانى از جوانان شیعه را نزد من آورند کـه دیــن را نـمى شـناسـد، او را تأدیب و تنبیه خواهم کرد.
30. نوجـوانان را دریابید!
عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ علیهماالسلام قالَ:
بـادِرُوا أَحْداثـَکُمْ بِالْحَـدیثِ، قَبْلَ أَنْ تَسْبِقَکُمْ إِلَیْهِمُ الْمُرْجِئَهُ.
[محاسن برقى، ص 605.] امام صادق علیه السلام به شیعیان توصیه مى کند: نوجوانان را دریابید و به آنان حدیث و دین بیامـوزید، پیش از آن که مرجـئه (گروهى منحرف) بـر شما پیشدستى کرده و جوانان را بربایند.
31. نوجوانان و دلهاى حق‌پذیر
قـالَ الصّـادِقُ علیه السلام:
عـَلَـیْکَ بِالْأَحـْداثِ، فَإنَّهُمْ أَسْرَعُ إلى کُلِّ خَیْرٍ …
[وافى، ج1، جزء2، ص 210.] امام صادق علیه السلام فرمود: نـوجـوانـان را دریـاب، نوجـوانان زودتر به کارهاى خیر روى مى آورنـد.
32. جوانان و جهالت؛ هرگز!
قـالَ الصّـادِقُ علیه السلام:
لَسْتُ اُحِبُّ أَنْ أَرى الشّابَّ مِنْکُمْ إِلاّ غادِیا فى حالَیْنِ: إِمّا عالِما أَوْ مُتَعَلِّما، فإِنْ لَمْ یَفْعَلْ فَرَّطَ، فَإنْ فَرَّطَ ضَیَّعَ فَإِنْ ضَیَّعَ أَثِمَ، وَإِنْ أَثِمَ سَکَنَ النّارَ، وَ الَّذى بَعَثَ مُحَمَّدا بِالْحَقِّ.
[الحیاه، ج 1، ص 41؛ بحارالانوار، ج 1، ص 170.] امام صادق علیه السلام مى فرماید: دوست ندارم یکى از شما جوانان را ببینم مگر در دو حال: یا در حال دانشمندى و دانش پرورى و یا در حال یادگیرى و دانش اندوزى. اگر جوان چنین نکند کوتاهى کرده و جوانى خویش را تباه ساخته و اگر بهاران عمر خویش را تباه کند، به خطا رفته و چنین جوانى در دوزخ خواهد بود، قسم به خدایى که محمد صلی الله علیه و آلهرا به حق مبعوث کرده است.
33. جـــوان و ادب
عَنِ الصّـادِقُ علیه السلام عَن آبائِهِ علیهم السلام، قـالَ:
جاءَ رَجُلانِ إِلَى النَّبىِّ، شَیْخٌ وَ شابٌّ، فَتَکَلَّمَ الشّابُّ قَبْلَ الشَّیْخِ، فقالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله: أَلْکَبیرَ، أَلْکَبیرَ.
[مشکاه الانوار، ص 168.] امام صادق علیه السلام از پدارن خود نقل مى کند که: روزى دو نفر که یکى پیر و دیگرى جوان بود، خدمت رسول اکرم صلی الله علیه و آله مُشرّف شدند، جوان قبل از پیرمرد شروع به سخن کرد. حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: بزرگ، بزرگ.
34. جـوانمــرد کیست؟
عَن سُلَیمانَ بنِ جَعْفَرِ الهُذَلىّ، قالَ:
قالَ لى جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ (الصّادِق) علیه السلام: یَا سُلَیمان! مَنْ هوَ الْفَتى؟ فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِداکَ! أَلْفَتى عِنْدَنا الشَّابُّ. قال علیه السلام لى: أَما عَلِمْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْکَهْفِ کانُوا کُلُّهُمْ کُهُولاً فَسَمّـا هُمُ اللّه ُ «فِتْیَهً» بِإیمانِهِمْ؟ یـا سُـلَیمان! مَنْ آمَنَ بِاللّه ِ وَاتَّقى فَهُوَ الْفَتى.
[تفسیر البرهان، علامه بحرانى، ج 2، ص 456، حدیث 11.] سلیمان بن جعفر هُذَلى [ ـ از اصحاب امام صادق علیه السلام.] مى گوید: امام صادق علیه السلام به من فرمود: اى سلیمان! فتى و جوانمرد کیست؟ عرض کردم قربانت گردم! جوانمرد پیش ما همان جوان است. حضرت فرمود: مگر نمى دانى که اصحاب کهف همه بزرگسال بودند، ولى با این حال، خداوند در قرآن آنها را به سبب ایمان و باور استوارشان «جوانمرد» نامیده است. اى سلیمان! هرکس که به خدا ایمان آورده و خویشتن دار باشد، او «جوانمرد» است.
35. وفــا به عـهد
رُوِىَ عَنْ أَبى عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قال:
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: أَحِبُّواالصِّبْیانَ وَارْحَمُوهُمْ وَإِذا وَعَدْتُمُوهُمْ شَیْئا فَفُوا لَهُمْ، فَإِنَّهُمْ لایَرَوْنَ إِلاّ أَنَّکُمْ تَرْزُقُونَهُمْ.
[وسائل الشیعه، ج 15، ص 201.] از امام صادق علیه السلام روایت شده: که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: به نوجوانان مهر بورزید و رحم کنید و هرگاه به آنها نسبت به چیزى وعده اى دادید، به عهد خود وفا کنید، چرا که آنها چنان مى پندارند که شما روزى رسان آنهایید.
36. جـوانان و الگویابى
قالَ أبُومُحَمَّدٌ حَسَنُ بنُ عَلى علیهماالسلام:
یا مَعْشَرَ الأَحْداثِ إِتَّقوُا اللّه َ وَلا تَأْتُوا الرُّؤَساءَ، دَعـُوهُمْ حَتّى یَصـیرُوا أَذْنـابا.
[تفسیر البرهان، ج2، ص 412.] امام حسن مجتبى علیه السلام فرمود: اى گروه جوانان! خود را براى خدا نگهدارید و خویشتن دار باشید و گردِ رؤسا(ى حکومت جائرمعاویه) نگردید، تا اینکه از جایگاهشان سقوط کنند.
37. سـرمـایه جــوانى
ألإمامُ الکاظِمُ علیه السلام عَنْ آبائِه عَنْ عَلِىٍّ علیه السلام:
فى قُوْلِ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ «لاتَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا…»، قالَ: لاتَنْسَ صِحَّتَـکَ وَ قُوَّتَـکَ وَ فَراغَـکَ وَ شَبابَکَ وَ نَشاطَکَ أَنْ تَطْلُبَ الاْخِرَهَ.
[الحیاه، ج 3، ص 366، ح 8.] امام موسى بن جعفر علیه السلام از پدران خویش، از حضرت على علیه السلام نقل مى کند که: در تفسیر آیه «لاتَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا…»، فرمودند: یعـنى پنـج چیز را فرامـوش مکن و بیـهوده از دست مــده:
۱ ـ صحت و سلامتى
۲ ـ نیرو و توانایى
۳ ـ فراغت و فرصت
۴ ـ جــوانـى
۵ ـ نشاط و سر زنده بودن را
تا بوسیله آنها آخرت را به دست آورى.
38. حـدیث حـیات
قالَ أبُوالحَسَن الرِّضا علیه السلام:
إِنَّ الصِّبْیانَ قالُوا لِیَحْیى علیه السلام إِذْهَبْ بِنا لِنَلْعَبْ فَقالَ: ما لِلَّعْبِ خُلِقْنا.
[مجمع البیان، ج 6، ص 781؛ المیزان، ج 14، ص 15] امام رضا علیهم السلام مى فرماید: نوجوانانى چند به حضرت یحیى علیه السلام (که درآن زمان نوجوانى بیش نبود) گفتند: تو نیز بیا برویم بازى کنیم. حضرت یحیى علیه السلام فرمود: ما براى بازى آفریده نشده ایم!.
عمر من و تو بدین درازى
کوتاه کنم که نیست بازى
39. روایـت نــور
قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
إِنَّ الْحَسـَنَ وَالْحُسَـینَ سَیِّدا شَبابِ أَهْلِ الْجَنَّهِ.
[احقاق الحق، ج 19، ص 232.] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: حقّـا کـه حـسن و حسـین علیهماالسلام سرور و سیّد جوانان اهل بهشت اند.
منبع : چهل حدیث «جوان و نوجوان»، محمد صحتى سردرودى.