رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند : الرغبه فی الدنیا تکثر الهم و الحزن و الزهد فی الدنیا یریح القلب و البدن: اشتیاق و رغبت به دنیا اندوه و غم را افزون کند و زهد و بی اعتنایی به آن جان و تن را آسوده گرداند . ( بحارالانوار ج 73 ص 120 )
علی علیه السلام می فرماید : المال داعیه التعب و مطیه النصب : مال رنج آور و مرکبی برای ناراحتی هاست . ( غررالحکم ص 54 ) و همچنین فرمودند : المال للفتن سبب و للحوادث سلب: مال و دارائی سبب فتنه ها و سرپوش حوادث ناگوار است .
امام صادق علیه السلام درباره کسی که دل به دنیا بندد می فرماید : کسی که دل به دنیا بندد به سه چیز دل بسته است : اندوهی که زوال ندارد ، آرزوئی که به دست نیاید و امیدی که بدان نرسد . ( بحارالانوار ج 73 ص 120 ) امام علی علیه السلام می فرمایند : انما الدنیا کمثل الحیه ما الین مسها و فی جوفها السم الناقع یحذرها الرجل العاقل و یهوی الیها الصبی الجاهل: حکایت دنیا حکایت ما راست که چه اندازه ظاهرش نرم است ولی زهر کشنده در درون دارد ، مرد عاقل از آن بپرهیزد و کودک نادان به سویش گراید . ( اصول کافی ـ ج 3 ص 204 )
اما صادق علیه السلام می فرمایند : مثل الدنیا کمثل ماء البحر کلما شرب منه العطشان ازداد عطشا حتی تقتله: حکایت دنیا همانند آب شور دریاست که هر چه شخص تشنه از آن بیشتر بیاشامد تشنگی اش بیشتر شود تا وقتی که او را بکشد .( همان )
اما باقر علیه السلام می فرمایند : حکایت شخص حریص نسبت به دنیا حکایت کرم ابریشم است که هر چه بیشتر بر خود بتند راه بیرون آمدنش دورتر شود تا آنکه از غصه بمیرد ( اصول کافی ، ج 3 ص 202 )
از نصایح لقمان به پسرش چنین است که گفت : در این دنیا همانند گوسفندی مباش که در زراعتی سبز افتاده و بخورد تا چاق شود و مرگش در همان فربهی اوست . بلکه دنیا را مانند پلی دان که روی نهری کشیده شده که از آن بگذری و تا پایان روزگار به سویش بازنگردی . ( اصول کافی ج 3 ص 202 )
امام صادق علیه السلام: من کثر اشتباکه بالدنیا کان اشد لحسرته عند فراقها .
علاقه و آلودگی به دنیا به هر اندازه بیشتر باشد جدایی و فراق آن سخت تر است . ( بحارالانوار ج 73 ص 19 )
امام صادق علیه السلام می فرمایند : دنیا به صورت زنی کبود چشم بر عیسی علیه السلام نمایان شد . عیسی به او فرمود: چقدر شوهر کرده ای ؟ گفت : بسیار ! فرمود : این شوهران همه تو را طلاق داده اند؟
گفت نه بلکه من همه را کشته ام . عیسی فرمود : قویح ازواجک الباقین کیف لا یعتبرون بالماضین . وای بر شوهران باقیمانده ات که چگونه از حال شوهران گذشته ات پند نگیرند . ( بحارالانوار ج 73 ص 125 )
امام صادق علیه السلام می فرمایند : ان کانت الدنیا فانیه فالطمأ نینه الیها لماذا: اگر دنیا فانی است پس اعتماد و دلگرمی به آن برای چیست ؟ ( امالی شیخ صدوق ص 7 )
نکوهش دنیا و دنیا گرایان و صفات آنان در حدیث معراج
خداوند تبارک و تعالی در معراج پیامبر صلی الله علیه و آله درباره دنیا و اهل آن چنین می فرماید:
یا أحمد ! أبعض الدنیا و أهلها و أحب الاخره و أهلها .
قال : یا رب ! و من أهل الدنیا و من أهل الاخره ؟ قال : اهل الدنیا من کثر أکله وضحکه و نومه و غضبه ، قلیل الرضا ، لا یعتذر الی من أساء الیه و لا یقبل عذر من اعتذر الیه .
کسلان عند الطاعه و شجاع عند المعصیه .
أمله بعید و أجله قریب لا یحاسب نفسه .
قلیل المنفعه ، کثیر الکلام ، قلیل الخوف ، کثیر الفرج عند الطعام ، و ان أهل الدنیا لا یشکرون عند الرخاء و لا یصیرون عند البلاء .
کثیر الناس عندهم قلیل .
یحمدون أنفسهم بما لا یفعلون و یدعون بما لیس لهم و یتکلمون لما یتمنون.
و یذکرون مساوی الناس و یخفون حسناتهم .
فقال : یا رب ! کل هذا العیب فی أهل الدنیا ؟ قال : یا أحمد ! ان عیب أهل الدنیا کثیر ، فیهم الجهل و الحمق ، لا یتواضعون لمن یتعلمون منه و هم عند أنفسهم عقلاء و عند العارفین حمقاء.
ای احمد ! دنیا و اهل آن را * دشمن بدار ** و آخرت و اهل آن را دوست بدار.
عرض کرد : ای خدای من ! اهل دنیا و اهل آخرت چه کسانی هستند؟
فرمود : اهل دنیا کسی است که خوردن و خندیدن و خواب و غضبش زیاد و رضایت او کم می باشد .
اگر به کسی بدی کرد از او پوزش نمی طلبد و عذر کسی را که از او عذر خواهی می کند نمی پذیرد .
هنگام عبادت ، کسل و هنگام معصیت ، شجاع است .
آرزویش دور و دراز و مرگش نزدیک است .
به حساب خود نمی پردازد .
نفعش به دیگران کم می رسد .
حرف زیاد می زند .
ترس کم می زند .
هنگام رسیدن به غذا، بسیار شادمان می شود.
اهل دنیا هنگام نعمت، شکر و هنگام بلا، صبر نمی کنند.
به کارهایی که انجام نداده اند خودستایی می کنند و چیزی را ادعا می کنند که واجد آن نیستند و از روی آرزو و هوس سخن می گویند .
عیوب دیگران را بازگو ولی خوبی های آنها را مخفی می کنند .
عرض کرد : آیا اهل دنیا این همه عیب دارند ؟
فرمود : ای احمد ! اهل دنیا عیب فروان دارند .
جاهلند ، احمقند ، در مقابل استاد خود تواضع نمی کنند ، خود را عاقل می پندارند در حالی که نزد اهل معرفت احمق هستند .
* نکوهش دنیا و اهل دنیا و دوستداران دنیا ، نکوهش کسانی است که محور افکار ، اندیشه ها ، گفتار و نگرشهایشان را امور دنیا تشکیل می دهد . توجه و تعلق خاطرشان به لذتها و نعمت ها ی دنیاست و به آخرت نمی اندیشند و جهان آخرت برای آنها جاذبه ای ندارد .
اینکه در برخی از روایات وارد شده که دشمن اهل دنیا باشید ، نباید پنداشت که با هر کس که به برخی از ویژگی های دنیاپرستان متصف گردیده دشمنی بورزیم ، ولو او شیعه و مسلمان باشد ، مثلاً اگر دیدیم کسی پرخور است ، با او دشمنی بورزیم! نباید با مومن دشمن بود ، حتی اگر گناهکار باشد ، بلکه باید عمل ناشایست او را دشمن داشت .
در روایتی وارد شده است که وقتی خدا کسی را دوست بدارد هرگز با او دشمنی نمی کند و اگر کار ناشایستی از او سر بزند تنها آن کار بد را دشمن می دارد . در مقابل خداوند با کافر دشمن است و حتی اگر هزاران کار نیک نیز انجام دهد با خودش دشمن است ولی کارش را نیک می شمارد . پس از دیدگاه اسلام قوام انسان ، به ایمان و کفر است . ( ) .
منبع:راهیان کوی دوست / شرح حدیث معراج / آیت الله محمد مصباح یزدی