اشاره:
حضرت آیت الله مظاهری (دامت برکاته) از اساتید بزرگ اخلاق در حوزه علمیه هستند. سالهاست که طلاب و اقشار مختلف مردم از چشمه زلال اخلاق و عرفان ایشان سیراب می شوند. با ایشان گفت و گویی(*) انجام داده ایم که با هم می خوانیم:
– به نظر حضرت عالی،‌ طرح مباحث اخلاقی در جامعه، به خصوص در حوزه علمیه چه ضرورتی دارد؟
بسم الله الرحمن الرحیم . هدف بعثت همه انبیا اخلاق بوده است. خداوند در قرآن می فرمایند:‌ «لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط» (1) ‌دین اسلام از همه ادیان کامل تر است. و نسبت آن به سایر ادیان،‌همانند دریا به قطره است، و مباحث و تعالیم اخلاقی آن نیز بیش از دیگر ادیان است. قرآن در حالی که همه چیز دارد،‌ رنگ اخلاق دارد. به تعبیر استاد بزرگوارما، حضرت امام خمینی (ره) آیه ای نمی توانیم پیدا کنیم که رنگ اخلاق نداشته باشد.
آیات قرآن را که از نظر موضوعی تقسیم می کنیم؛ بیش از نیمی از آیات قرآن حکایات است. همه این حکایات رنگ اخلاقی دارد. اخلاق در قرآن به اندازه ای اهمیت دارد که این آیه شریفه در قرآن تکرار شده:
«هو الذی بعث فی الأمیین رسولاً منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه» (2)
پیامبر (ص) یک معلم آموزشی، پرورشی و کتاب او هم یک کتاب اخلاق است، یعنی کتابی آموزشی و پرورشی است. اسلام آمده برای این که آدم بسازد و انسان را به مقام عبودیت برساند. اخلاق هم همین است، اخلاق انسان را آدم می کند. اگر کسی بتواند درخت رذالت را از دل بکند و درخت فضیلت را غرس و بارور کند،‌ این همان شجره طیبه قرآن می شود و علاوه بر این که انسان،‌ آدم می شود، به مقام عبودیت هم می رسد،‌ که هدف از خلقت نیز همین است: «و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون» (3)
– حضرت عالی به عنوان کسی که تجربه کاری در این زمینه دارید، برای طرح مباحث اخلاقی توسط کسانی که دست اندرکار بخش اخلاق جامعه هستند چه روشی را توصیه می کنید؟
جواب این سؤال در پاسخ سؤال اول هم بیان شد. ما اگر بخواهیم چه طلبه و چه غیر طلبه را به جایی برسانیم،‌ باید اتکاء ما به قرآن و روایات اهل بیت (ع) باشد. روایت ثقلین پایه و اساس کار باشد. و این روایت ثقلین در هرکجا هم که پایه شد، به تعبیر قرآن مثل بنای کنار دره سیل زده است . بنابراین برای همه، مخصوصاً برای طلاب لازم است. اساس کار،‌ قرآن و روایات اهل بیت باشد. اگر هم از علوم اخلاقی نظری استفاده می شود. باز هم باید قرآن و روایات اهل بیت (ع) مبنای کار ما باشد. این مسئله به تجربه هم اثبات شده است. سیره و روش و منش بزرگان اخلاق و عرفان هم نظیر مرحوم آقا سیدعلی شوشتری، مرحوم آقا سید احمد کربلایی، مرحوم محقق همدانی (ملا حسینقلی) ، مرحوم علی قاضی،‌ و بعد هم اساتید ما مثل حضرت امام خمینی (ره) علامه طباطبایی (قدس سره) نیز همین بوده است؛ قرآن و روایت. و اگر انسان به این مسائل اهمیت بدهد،‌ درس،‌ روش و منش او رنگ الهی پیدا می کند. معلوم است اگر روش و منش ، رنگ قرآن داشته باشد،‌ رنگ روایت داشته باشد هم پررنگ و هم مؤثر است و هم بهترین راه است . صراط مستقیم است . هم راه کوتاه است و هم حتماً به مقصود می رسد.

پی نوشت ها :

*- متن فوق بخشی از مصاحبه حضرت آیت الله مظاهری (دامه برکاته) که توسط مؤسسه فرهنگی دارالهدی در خردادماه 84 انجام شده است.
1- سوره حدید (57)‌آیه 25.
2- سوره جمعه (62) آیه 2.
3- سوره ذاریات (51)‌ آیه 56.
منبع: مقاله ترنم باران