پیش از ازدواج به فکر باشید

مـلا محمد تقى مجلسى از علماى بزرگ اسلام است. وى در تربیت فرزندش اهتمام فراوان داشت و نـسـبـت به حرام و حلال، دقت فراوان نشان مى داد تا مبادا گوشت و پوست فرزندش با مال حرام رشد کند. مـحمدباقر، فرزند ملا محمد تقى، کمى بازیگوش بود. شبى پدر براى نماز و عبادت به مسجد جامع اصـفـهـان رفـت. آن کـودک نـیـز همراه پدر بود. محمد باقر در حیاط مسجد ماند و به بازیگوشى پرداخت. وى مشک پر از آبى را که در گوشه حیاط مسجد قرار داشت با سوزن سوراخ کرد و آب آن را بـه زمـین ریخت. با تمام شدن نماز، وقتى پدر از مسجد بیرون آمد، با دیدن این صحنه، ناراحت شد. دست فرزند را گرفت و به سوى منزل رهسپار شد. رو به همسرش کرد و گفت: مى دانید که مـن در تربیت فرزندم دقت بسیار داشته ام.

امروز عملى از او دیدم که مرا به فکر وا داشت. با این که در مورد غذایش دقت کرده ام که از راه حلال به دست بیاید، نمى دانم به چه دلیل دست به این عمل زشت زده است. حال بگو چه کرده اى که فرزندمان چنین کارى را مرتکب شده است. زن کمى فکر کرد و عاقبت گفت: راستش هنگامى که محمد باقر را در رحم داشتم، یک بار وقتى به خانه همسایه رفتم، درخت انارى که در خانه شان بود توجه مرا جلب کرد. سوزنى را در یکى از انارها فرو بردم و مقدارى از آب آن را چشیدم. ملا محمد تقى مجلسى با شنیدن سخن همسرش آهى کشید و به راز مطلب پى برد. اگر در روایات اسلامى تاکید شده که خوردن غذاى حرام ولو اندک در نطفه تاثیر سوء دارد به همین جهت است. لذا بزرگان علم تربیت گفته اند: تربیت قبل از تولد شروع مى شود. رعایت نکاتی در انعقاد نطفه، آداب مباشرت و مراقبت های هنگام بارداری از جمله زمینه سازی ها در امر تربیت معنوی کودک می باشد.

برخلاف عقیده بسیاری از افراد که تربیت را از سن خاصی آغاز می کنند، اسلام چنین نظری ندارد. کما این که حدیث بسیار ارزشمند نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم مبنی بر این که “برای نطفه های خویش بهترین را انتخاب کنید؛ زیرا اخلاق فرزندان ریشه در اخلاق گذشتگان دارد”. (کنز العمال، ج16)، نشان می‌دهد که اسلام در مورد تربیت کودک، دوران قبل از ازدواج و ویژگی‌ زوجین را مد نظر قرار می دهد.

چنین حدیثی همه نشان از اهمیت تربیت نسل صالح و شایسته می باشد. و «اگر پدر و مادر بخواهند فرزندی سالم در ابعاد جسمی و روانی پرورش دهند، در درجه اول خود باید افرادی سالم به ویژه‌ از جنبه های اخلاقی و روانی باشند».

بنابراین، تربیت کودک نه از دوران بارداری بلکه حتی قبل از ازدواج مهم است. ولی در عین حال نباید نقش محیط پیرامون را نادیده انگاشت. تربیت معنوی کودک یعنی پرورش ایمان، سجایای اخلاقی و عواطف در کودک. در جهان امروز موضوع تربیت اطفال یکی از اساسی ترین مسائل اجتماعی و از ارکان مهم سعادت بشر است. از دید اسلام کودک ملک خدا و از آن اوست. از جمله عوامل مؤثر در تربیت، وراثت و محیط می باشد. وراثت: ویژگی ها و اختصاصاتی می باشد که از گذشتگان و اجداد به انسان منتقل می شود و محیط: مجموعه عوامل عادی بیرونی است که انسان را احاطه کرده و از ابتدای حیات آدمی تا پایان یافتن زندگی این جهانی بر انسان تأثیر تربیتی می گذارند همچون محیط خانه و خانواده، رفاقت، مدرسه، اجتماع و عوامل ارتباطی (رادیو، تلویزیون، روزنامه، مجله و…).

آزادی کودک، نظارت و مراقبت از رفتار کودک، رعایت مساوات و پرهیز از تبعیض بین کودکان، نرمی و ملاطفت با آنها در برابر سخت گیری و خشونت از اصول تربیتی فرزند در شیوه ی معصومین علیهم السلام می باشد. موعظه و نصیحت، تشویق، تنبیه، داستان سرایی، فراهم آوردن وسایل سرگرمی (مطالعه آثار علمی و مذهبی، مسافرت، گردش و ورزش) نیز از جمله شیوه های تربیتی در تربیت کودکان می باشد. قبل از تولد فرزند والدین باید زمینه هایی را در امر تربیت معنوی او فراهم کنند که از جمله آنها انتخاب همسر است.

علت این که اسلام این همه در نحوه ی انتخاب همسر تأکید دارد مسأله تولد کودکان است. رعایت نکاتی در انعقاد نطفه، آداب مباشرت و مراقبت های هنگام بارداری نیز از دیگر زمینه سازی ها در امر تربیت معنوی کودک می باشد. در آغاز تولد نیز مراسم های خاص نوزاد در تربیت اسلامی هم باید رعایت شود همچون ذکر اذان و اقامه، تسمیه و نامگذاری، مراسم تحنیک، ختنه، تراشیدن موی سر، دادن تصدق، ولیمه و عقیقه. و بعد از زمینه سازی های لازم به پرورش فطریات در کودک می پردازد.

حدیث بسیار ارزشمند نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم مبنی بر این که “برای نطفه‌های خویش بهترین را انتخاب کنید؛ زیرا اخلاق فرزندان ریشه در اخلاق گذشتگان دارد”. (کنز العمال، ج16)

از جمله فطریات در کودک: پرورش ایمان است. اولین اصلی که در راه تربیت صحیح با زبان ساده و قابل فهم باید به کودک آموخت، ایمان به خداوند است. و بعد پرورش اخلاق در کودک است همچون راستگویی، وفای به عهد و اعتماد به نفس که اساس آنها از دوران طفولیت در روان کودک پی ریزی می شود.

از دیگر فطریات، پرورش عواطف در کودکان است که یکی از بهترین وسایل پرورش صحیح عواطف کودکان نوازش کودک و ابراز مهر و محبت نسبت به اوست. آغاز پیدایش حس مذهبی در کودکان نیز با بررسی که روانکاوان به عمل آورده اند، مربوط به ماه های قبل از چهار سالگی و حتی در برخی کودکان از حدود سنین 2 یا 3 سالگی هم دیده شده است. به همراه افزایش سن، این احساس علنی می شود آنچنان که در سن 6 سالگی می توان به وضوح تظاهرات مذهبی را در کودک مشاهده کرد. از جمله تظاهرات مذهبی در کودک، مسأله نماز است که برای پذیرفتن و یادگیری نماز توسط کودک، حضور چند عامل به عنوان شرط ضروری لازم می باشد.

از جمله عامل آمادگی و توانستن است همچون آمادگی جسمی، بیانی و عاطفی کودک و نیز عامل رغبت و خواستن، تکرار و مداومت در عمل و تشویق و تأیید مثل آفرین و مرحبا گفتن به کودک. والدین باید در سه مرحله فرزند خود را برای نماز صبح بیدار کنند. مرحله اول وقتی خودشان بیدار می شوند، مرحله دوم پس از وضو و آماده شدن برای نماز و مرحله سوم پس از نماز. پس با بررسی این موضوع می توان به این نتایج رسید که تربیت فرزند طبق روایات ائمه، باید از زمان انتخاب همسر شروع شده و والدین به ویژه مادران در امر تربیت فرزندان نقش اساسی و مهمی را ایفا می کنند. اعمال و رفتار والدین در امر تربیت فرزندان از جمله اساسی ترین برنامه ها در زمینه تربیت کودک می باشد. (همچون اهمیت دادن والدین به مسائل اخلاقی، عبادی و…). در جامعه امروز محبت والدین به فرزندان در تربیت صحیح آنها نقش مهمی را ایفا می کند و بکارگیری دستورات اسلام، در زمینه های تربیتی نیز راه گشای بسیاری از مشکلات خانواده ها و جامعه می باشد. بنابراین والدین باید در جهت پرورش روح و روان فرزندان سرمایه گذاری کرده و این مسأله را به عنوان یک مسأله حیاتی دانسته و سرلوحه برنامه های زندگی مشترک خود قرار دهند… .