کلاّ لا تطعه و اسجد و اقترب.
چنان نیست (که آن طغیانگر می‌پندارد) هرگز او را اطاعت مکن، و سجده نما و (به خدا) تقرب جوی. (علق ، 19)
سجده کن و تقرّب جوی؟
به دنبال بحثی که در آیات گذشته پیرامون طغیانگران کافر و مزاحمت آنها نسبت به پیغمبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ و نماز گزاران آمده بود، در این آیات آنها را زیر رگبار شدید‌ترین تهدیدها گرفته می‌فرماید:
چنان نیست که او می‌پندارد (گمان می‌کند می‌توان پا بر گردن پیغمبر به هنگام سجده بگذارد و او را از این برنامه الهی باز دارد).
ـ در روایتی از ابن عباس آمده است که روزی ابو جهل نزد رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ آمد در حالی که حضرت نزدیک مقام ابراهیم مشغول نماز بود، صدا زد مگر من تو را از این کار نهی نکردم؟ حضرت ـ صلّی الله علیه و آله ـ بر او بانگ زد و او را از خود راند.
ابو جهل گفت: ای محمّد! بر من بانگ می‌زنی، و مرا می‌رانی؟ تو نمی‌دانی قوم و عشیره‌ من در این سرزمین از همه بیشتر است.
در آخرین آیه‌ این سوره که آیه‌ سجده است می‌فرماید:(چنان نیست که او می‌پندارد و اصرار بر ترک سجده تو دارد).
ـ (هرگز او را اطاعت مکن و به درگاه پروردگارت سجده کن و به او تقرب جوی: لا تطعه و اسجد و اقترب).
ابو جهل‌ها کوچکتر از آنند که بتوانند مانع سجده تو شوند، و یا در راه پیشرفت آئینت سنگ بیندازند و مانع ایجاد کنند، تو با توکّل بر پروردگار و نیایش و عبادت و سجده، در این مسیر گام بردار و هر روز به خدای خود نزدیک و نزدیکتر شو.
ضمناً از این آیه به خوبی استفاده می‌شود که (سجده) باعث قرب انسان در درگاه است، و لذا در حدیثی از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌خوانیم که فرمود: (اقرب ما یکون العبد من الله اذا کان ساجدا) نزدیکترین حالت بنده به خداوند زمانی است که در سجده باشد.
البته می‌دانیم طبق روایات اهل بیت عصمت ـ علیهم السّلام ـ چهار سجده واجب در قرآن داریم (الم سجده) و (فصلت)و (النجم) و در اینجا (سوره علق) و بقیه سجده‌های قرآن مستحب است.[1] در المیزان آمده:
امام رضا ـ علیه السّلام ـ فرمود: نزدیکترین حال بنده به خدا حالت سجده او است.
(اقترب) امر از مصدر اقتراب است، که به معنای تقرّب به خدای تعالی است.[2][1] . تفسیر نمونه، ج 27، سوره علق، آیه 19، ص 170 ـ 174.
[2] . تفسیر المیزان، ج 20، ص 790.