محمّد رسول الله و الّذین معه اشدّاء علی الکفّار رحماء بینهم تریهم رکّعاً سجّداً یبتغون فضلاً من الله و رضواناًُ سیماهِهِم فی وجوهم من اثر السّجود.
محمّد فرستاده خدا است و کسانی که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند، پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود می‌بینی، آنها همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند، نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است. (فتح ، 29)
محمّد ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرستاده خدا است.
ـ اوصاف ظاهر و باطن و عواطف و افکار و اعمال آنها (یارانش) را طی پنج صفت بیان کند.
1ـ کسانی که با او هستند در برابر کفار شدید و محکم هستند.
2ـ در میان خود رحیم و مهربانند.
3ـ پیوسته در حال رکوع و سجود می‌بینی و همواره به عبادت خدا مشغولند.
ـ این تعبیر عبادت و بندگی خدا را که با دو رکن اصلیش رکوع و سجود ترسیم شده به عنوان حالت دائمی و همیشگی آنها ذکر می‌کند.
عبادتی که رمز تسلیم در برابر فرمان حقّ و نفی کبر و خودخواهی و غرور از وجود انسان است.
4ـ چهارمین توصیف که از نیّت پاک و خالص آنها بحث می‌کند، می‌فرماید آنها همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند.
ـ نه برای تظاهر و ریا قدم برمی‌دارند و نه انتظار پاداش از خلق خدا دارند بلکه چشمشان تنها به رضا و فضل او دوخته شده و انگیزه حرکت آنها در تمام زندگی همین است و بس.
در پنجمین توصیف، از ظاهر آراسته و نورانی آنها بحث کرده می‌گوید نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است.
ـ در حدیثی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نیز آمده است که در تفسیر این جمله فرمود (النهر فی الصّلاه) منظور بیدار ماندن در شب برای نماز خواندن است (که آثارش در روز در چهره آنها نمایان است).[1]
ـ مراد به این که فرمود مؤمنین را راکع و ساجد می‌بینی این است که مؤمنین نماز می‌خوانند و کلمه (تراحم) استمرار را می‌رساند و حاصل معنای جمله این است که مؤمنین مستمر در خواندن نمازند.
ـ سجده آنان برای خدا و تذلل و تختع برای او است و این سجده در چهره آنان اثری گذاشته و آن اثر سیمای خشوع برای خداست که هر کس ایشان را ببیند با آن سیماء ایشان را می‌شناسد و قریب به این معنا روایتی است که امام صادق ـ علیه السّلام ـ درباره آن فرموده: (منظور شب زنده‌داری به نماز است).
ـ بعضی از مفسرین گفته‌اند مراد از سیما اثر خاکی است که در پیشانی دارند چون مؤمنین همواره بر خاک سجده می‌کنند نه بر فرش و جامه.
بعضی دیگر گفته‌اند مراد سیمای مؤمنین در روز قیامت است که محل سجده آنان در آن روز مانند چراغ می‌درخشد و نور می‌دهد.[2][1] . تفسیر نمونه، ج 23، ص 114 ـ 115.
[2] . تفسیر المیزان، ج 18ـ ص 473 ـ 474.
