و اذا نادیتم الی الصّلوه اتّخذوها هزواً و لعباً ذلک بانّهم قوم لا یعقلون.
اینان وقتی شما اذان نماز می‌گویید آن را وسیله‌ تفریح خود گرفته بازیچه‌اش می‌پندارند، و این برای این است که مردمی‌ بی‌خردند. «مائده ، 58»
صاحب المیزان می‌فرماید: مراد به (نادیتم) اذانی است که در اسلام قبل از هر نماز واجب یومیه تشریع شده است.
نقل شده که جمعی از یهود و بعضی از نصاری صدای مؤذن را که می‌شنیدند و یا قیام مسلمانان را به نماز می‌دیدند شروع به مسخره و استهزاء می‌‌کردند. قرآن مسلمانان را از طرح دوستی با این گونه افراد بر حذر داشت.[1] پیام‌ها و نکته‌ها:
1ـ هر گاه صدای مؤذن برای نماز بلند می‌شد خنده می‌کردند.
2ـ منظور از مسخره کردن متنفر ساختن مردم از نماز.
3ـ نمازگزاران را مورد استهزاء قرار می‌دادند.
4ـ نمازگزاران را جاهل و سبک عقل می‌خواندند.
5ـ اذان شعار بزرگ اسلام است.
6ـ هر ملتی در هر عصر و زمانی برای برانگیختن عواطف و احساسات افراد خود و دعوت آنها به وظایف فردی و اجتماعی شعاری داشته است و این موضوع در دنیای امروز به صورت گسترده‌تری دیده می‌شود.
7ـ در ادیان الهی نیز برای اعلان وقت عبادت یا تجمّع پیروان خود به علایم و نشانه‌‌های خاصی برمی‌خوریم یهود آوازکرنا و زرتشتیان روشن کردن آتش در بلندیها و مسیحیان نوای ناقوس را برگزیده بودند.
8ـ اذان وسیله‌ دعوت عمومی در مجامع اسلامی مترقّی شد.
9ـ اذان در صدر اسلام، اذان اعلامی بود یعنی با آن نه تنها وقت نماز اعلام می‌شد بلکه برای تجمّع مسلمانان در کارهای بزرگ و عمومی اسلامی مثل جنگ و جهاد و… هم استفاده می‌شد.
10ـ اذان مقدمه‌ای برای معراج مؤمن به سوی خدا می‌شود.
11ـ مؤذن با اذانش، خود و دیگران را در دنیا و آخرت مشمول رحمت الهی می‌کند. رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید:
12ـ همانا مؤذن مادامی که اذان می‌گوید همانند شهیدی است که در خون خود غوطه‌ور است، اذان آوای بلند توحید است.
13ـ اذان شعاری است که با نام الله، شروع می‌شود و با نام الله پایان می‌پذیرد. رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود:
14ـ اذان‌گویان در روز رستاخیز از دیگران به اندازه‌ یک سر و گردن بلند‌ترند.
15ـ صدای اذان که به هنگام نماز در مواقع مختلف از مأذنه شهرهای اسلامی طنین‌افکن می‌شود مانند ندای آزادی و نسیم حیات بخش استقلال و عظمت، گوشهای مسلمانان راستین را نوازش می‌دهد و صدای اذان بر جان بدخواهان رعشه و اضطراب می‌افکند.
16ـ اذان یکی از رموز بقای اسلام است.[2] 17ـ اذان از طریق وحی به پیامبر تعلیم داده شد.
18ـ امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید هنگامی که جبرئیل اذان را آورد سر پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ بر دامان علی ـ علیه السّلام ـ بود جبرئیل اذان و اقامه را به پیامبر تعلیم داد هنگامی که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ سر خود را برداشت از علی سؤال کرد آیا صدای اذان جبرئیل را شنیدی؟ عرض کرد: آری، پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ بار دیگر پرسید آیا آن را به خاطر سپردی؟ گفت: آری،‌ پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: بلال را که صدای رسایی داشت حاضر کن و اذان و اقامه را به او تعلیم بده. علی ـ علیه السّلام ـ بلال را حاضر کرد و اذان و اقامه را به او تعلیم داد.[3] 19ـ تمسخر اذان، نماز و دیگر شعایر دینی از گناهان بزرگ.
چون تمسخر کنندگان نماز و اذان و یا دیگر شعایر دینی باید طرد شوند و نباید با آنان روابط دوستی برقرار کرد معلوم می‌شود تمسخر نماز و اذان و دیگر شعایر، از گناهان بزرگ است.
20ـ نماز و اذان از ارکان اساسی دین و شعایر مقدس آن است.[4] 21ـ اعتراف صریح یکی از رجال معروف انگلستان است که در برابر جمعی از مسیحیان چنین اظهار می‌داشت تا هنگامی که نام محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ در مأذنه‌ها بلند و کعبه پا برجاست و قرآن رهنما و پیشوای مسلمانان است امکان ندارد پایه‌های سیاست ما در سرزمینهای اسلامی استوار و برقرار گردد.
باطن اذان
بدیهی است همان طور که باطن اذان و محتویات آن زیبا است باید کاری کرد که به صورت زیبا و صدای خوب ادا شود نه اینکه حسن باطن به خاطر نامطلوبی ظاهر آن پایمال گردد.[5] [1] . نمونه، ج 4، ص 435.
[2] . نمونه، ج 4، ص 438.
[3] . نمونه، ج 4، ص 438 ـ 439.
[4] . تفسیر راهنما، ج4، ص 460.
[5] . تفسیر نمونه، ج 4، ص 438.