اهمیت مسجد مقدس جمکران از دیدگاه فقهاى اسلام و علماء اعلام و آیات عظام

آیت الله العظمى آقاى شیخ عبدالکریم حائرى
مرحوم حضرت آیت الله العظمى حاج شیخ محمد على اراکى طاب ثراه در نماز جمعه قم فرمودند چند روز به اول ماه مانده عالم ربانى آقاى حاج شیخ محمد تقى بافقى محضر مبارک آیت الله العظمى آقاى شیخ عبدالکریم حائرى متوفاى 1355 ه‍ق مى رسیدند جهت شهریه طلاب حوزه ، سوال مى کردند وضع شهریه چطور است ؟ مرحوم حائرى مى فرمودند جز سرمایه توکل چیزى در دست نیست ، ایشان (آقاى بافقى ) راهى مسجد مقدس ‍ جمکران مى شدند، از توجهات صاحب الزمان (ع ) مشکل شهریه حل مى شد. (1)

آیت الله العظمى خوانسارى پیاده به مسجد جمکران مى رود
آیت الله احمدى میانجى فرمودند: از جمله بزرگان که به مسجد مقدس ‍ جمکران خیلى علاقه داشتند حضرت آیت الله العظمى آقاى سید محمد تقى خوانسارى رحمت الله علیه متوفاى 1372 ه‍ق که با مرحوم حضرت آیت الله العظمى آقاى اراکى متوفاى 1415 ه‍ق پیاده به مسجد شریف جمکران مى رفتند.

آیت الله آقاى حاج شیخ مرتضى حائرى و مسجد جمکران
ایشان مى نوسند: مسجد جمکران یکى از آیات باهرات عنایت آن حضرت است ، و توضیح این مطلب در ضمن چند جهت – که شاید خیلى ها از آن غافل باشند – مذکور مى شود:
(1) داستان مسجد جمکران که در بیدارى واقع شده ، در کتاب تاریخ قم که کتاب معتبرى است ، از صدوق علیه الرحمه نقل شده است .
مرحوم آقاى بروجردى که مرد دقیق و ملائى بود، مى فرمود: این داستان در زمان صدوق علیه الرحمه واقع شده ، و او نقل کرده است ، دلالت بر کمال صحت آن دارد.
(2) داستان مشتمل بر جریانى است که مربوط به یک نفر نیست ، براى این که صبح که مردم بیدار مى شوند مى بینند با زنجیر علامت گذاشته شده است که مردم باور کنند. و این زنجیر مدتى در منزل سید محترمى ظاهرا به نام سید ابوالحسن الرضا بوده است ، و مردم استشفاء به آن مى نموده اند. و بعدا بدون هیچ جهت طبیعى مفقود مى شود.
(3) جاى دور از شهر و در وسط بیابان جائى نیست که مورد جعل یک فرد جمکرانى بشود، آن هم دست تنها در یک شب ماه رمضان .
(4) نوعا مردم عادى به واسطه ى خواب یک امامزاده را معین مى کنند، و مسجد از تصور مردم عادى دور است .
(5) اگر پیدایش این مسجد روى احساسات مذهبى و علاقه مفرط به حضرت صاحب الامر(ع ) بود، مى بایست سراسر توسل به آن بزرگوار باشد، چنانکه در این عصر مردم بیشتر زیارت حضرتش در آن مسجد مى خوانند و متوسل به آن حضرت مى شوند، در صورتى که در این دستور معنوى اصلا اسمى از آن حضرت نیست ، حتى تا به حال هم بیشتر معروف به مسجد جمکران است ، نه مسجد صاحب الزمان .
(6) متن دو داستان که نقل شد، مشهود و یا مثل مشهود خودم بود، و هر داستانى دیگرى هست که فعلا تمام خصوصیات آن را در نظر ندارم ، بعدا انشاء الله تحقیق نموده در این دفتر – باذنه تعالى – ذکر مى کنم .
(8) در آن موقع که زمین این قدر بى ارزش بوده است ، فقط یک مساحت کوچکى را مورد این دستور قرار داده اند، که ظاهرا حدود سه چشمه از مسجد فعلى است ، که در زمان ما خیلى بزرگ شده است (ظاهرا آن چشمه اى که در آن محراب هست ، و دو چشمه طرفین باشد).
نگارنده که خالى از وسوسه نیستم ، و خیلى به نقلیات مردم خوش بین نیستم ، از این امارات به صحت این مسجد مبارک قطع دارم ، و الحمدلله على ذلک ، و على غیره من النعم التى لا تحصى . (2)

آیت الله حجت و مسجد جمکران
آیت الله العظمى آقا سید محمد حجت کوه کمرى قدس سره متوفى 1372 هجرى قمرى چهل نفر از فضلا حوزه علمیه قم را انتخاب نمودند و دستور فرمودند به مسجد مقدس جمکران بروند و در آنجا بعد از نماز صاحب الزمان زیارت عاشورا بخواند و دعا کنند که از عنایت حضرت ولى عصر خداوند متعال باران بفرستد.
طلاب محترم صبح پیاده عازم مسجد جمکران شدند و بعد از نماز و زیارت عاشورا و دعا جهت باران که مدتى بود باران نیامده بود از مسجد مقدس ‍ جمکران بیرون آمدند به طرف شهر مذهبى قم وسط راه باران چنان گرفت که قابل تحمل نبود وقتى وارد منزل شدند جهت نماز که خود آقا دستور داده بود که گوسفندى بکشند و آبگوشت درست کنند تمام لباسهاى آقایان خیس شده بود به طورى که فشار مى دادند و از لباس و عمامه ها آب جارى مى شد.
از برکات مسجد مقدس جمکران و عنایت حضرت صاحب الزمان نسبت به سربازان خود در آن روز بارندگى مفصلى شد. (3)

آیت الله العظمى حجت در مسجد مقدس جمکران
حضرت آیت الله العظمى آقاى حجت رحمت الله علیه که براى طلاب حوزه علمیه شهریه مى دادند روز آخر ماه بود براى فردا که اول ماه باشد زمینه براى شهریه نداشتند، به خادم مى فرماید مرکب را آماده کن تا بروم به مسجد مقدس جمکران معظم له عازم مسجد مى شوند بعد از نماز صاحب الزمان (ع ) و دعا عرض مى کنند آقا امام زمان علیه السلام این حوزه علمیه مال شما است این طلبه ها سربازان حضرتعالى هستند آبروى ما مربوط به شما است راجع به شهریه حوزه عنایتى فرمائید وقتى به منزل تشریف مى آورند خادم عرض مى کند آقا بعد از شما دو نفر آمدند و منتظر شما هستند معلوم مى شود جهت دادن وجوه شرعیه آمده اند و مبلغى پول خدمت آیت الله العظمى آقاى حجت مى دهند وقتى مى شمارند مى بینند به اندازه شهریه همین ماه است . (4)

نظریه آیت الله العظمى بروجردى درباره مسجد مقدس جمکران
حضرت آیت الله العظمى آقاى بروجردى (قدس سره الشریف ) متوفى 1380 هجرى قمرى فرمودند: اگر موفق بشوم در قم دو کار انجام خواهم داد، یکى راه مسجد مقدس جمکران را باز خواهم کرد دومى بیمارستانى در شهر قم بنا خواهم نمود. (5)

سخنان حضرت آیت الله العظمى آقاى بروجردى
متن نامه حضرت حجت الاسلام واعظ شهیر آقاى حاج سید صادق شمس ‍ الدینى (معروف به شمس )
حجت الاسلام جناب آقاى عظیمى زید توفیقانه ، پس از عرض سلام حسب الامر دو خاطر جهت کتاب ارزشمندى که در تعظیم مسجد مقدس جمکران در دست تالیف دارید تقدیم مى گردد اول اینکه اینجانب شاهد تشرف مرحوم آیت الله العظمى حاج آقا حسین بروجردى طباطبائى رحمت الله علیه بودم که چون محل پدرى ما نزدیک به دروازه کاشان قم بود و راه نزدیک جمکران از آنجا مى گذشت آن مرجع جهانى به وسیله درشکه تشرف به مسجد مقدس جمکران پیدا کردند و اهالى محل بخصوص ائمه جماعات اطراف آن محل آماده شدند که در مراجعت آن مرحوم نماز مغرب و عشاء را به امامت آن مرجع در مسجد کیهانى برقرار سازند حقیر هم که حدود 18 سال داشتم یعنى حدودا سال 1330 بود حضور داشتم و دیدم که بعد از نماز مغرب به عالمى امر کردند که به مردم توصیه نمایند که به مسجد مقدس جمکران رغبت نمایند و فرمودند اگر براى من مقدور بود نمازهاى واجب روزانه را در مسجد مقدس جمکران ادا مى کردم . (6)

حضرت امام خمینى قدس سره الشریف در مسجد مقدس جمکران
حجت الاسلام و المسلمین جناب آقاى شیخ على اصغر احمدى خمینى فرمودند: اینجانب از زمانى که وارد حوزه علمیه قم شدم و روزهاى جمعه به مسجد مقدس جمکران مى آمدم و نمازهاى این مسجد را انجام مى دادم و مى دیدم زوار بسیار در این مسجد مى آمدند و طلب حاجت مى کردند حتى در اوائل هم یک روز اهالى جمکران از امام دعوت کردند و ایشان هم قبول کردند و من هم با آقایان دیگر در خدمتشان به جمکران رفتیم و در آن مسجد مقدس جمکران نماز بجا آوردند امید است مومنین این مکان را بیشتر مورد توجه قرار دهند.

آیت الله العظمى گلپایگانى به مسجد مقدس جمکران مشرف مى شوند
علماء و مراجع بزرگوار ما در مواقع حساس و بحرانهاى شدید با نوشتن عریضه و توسل به ساحت مقدس حضرت صاحب الزمان روحى له الفداء از آن حضرت کمک گرفته و مى گیرند.
از جمله حضرت آیت الله العظمى آقاى گلپایگانى قدس سره متوفى 1414 هجرى قمرى که در گرفتاریهاى مهم عریضه نوشته و در گل نهاده و به طرف مسجد مقدس جمکران قم روان مى شدند و عنایت خاصى به مسجد مقدس جمکران داشتند و از این راه از حضرت ولى عصر امام زمان (ع ) کمک مى گرفتند.
حجت الاسلام و المسلمین آقاى ابطحى فرمودند:
در اواخر سال جنگ تحمیلى بین ایران و عراق در حالى که مرتب آتش و بمب بر سر مردم مى بارید و مردم بى پناه به اطراف و دهات به سر مى بردند و جمعى نیز به مسجد مقدس جمکران و اطراف آن پناه برده بودند حضرت آیت الله العظمى گلپایگانى با جمعى از علماء و نزدیکان مشرشف به مسجد مقدس جمکران شدند تا با توسل و عرض ادب به ساحت مقدس صاحب الزمان علیه السلام و دعا براى رفع گرفتارى مسلمانان مخصوصا ایران اسلامى حقیر هم افتخار نصیبم شد لذا معظم له عریضه نوشته بودند براى آن حضرت به اینجانب دادند که طبق دستور رسیده گل بگیرم و با دعاى مخصوص خدمت حضرت حسین بن روح میان آب بیندازم حقیر طبق دستور انجام دادم و عرض کردم آقاجان امام زمان این نامه از طرف مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمى گلپایگانى است و مردم در حالى که اطراف آقا را گرفته بودند مى گفتند یا صاحب الزمان حاجت آقا را امشب بر آورده فرما و همه گریه مى کردند و دعا مى کردند فردا صبح شخص مومن و صالح و عالم منزل آمد و فرمود من خوابى دیدم ولى مفهوم او را ندانستم تصمیم گرفتم پیش شما بیایم و جواب بگیرم فرمود در عالم رویا دیدم شخصى فرمود به آقا بگویید جواب شما را حضرت سه روز دیگر مى دهند.
من از خوشحالى گریه مى کردم همانطور که نامه و عریضه آن مرجع بزرگ به وسیله من بود حضرت فرموده بودند پیش حقیر آمدند تا من به آقا عرض ‍ کنم حضرت فرموده جواب عریضه سه روز دیگر داده مى شود و منتظر نتیجه بودیم که روز سوم از طرف عراق اعلان آتش بس یک طرفه شد و جنگ تخفیف پیدا کرد و سرانجام جنگ تمام شد.
حجت الاسلام و المسلمین آقاى ابطحى فرمودند یکى از علما وارسته و متدین به منزل حقیر آمدند و فرمودند چه خبر دیروز بعد از ظهر منزل آقا بود که شخصى حرفى و مطلبى را دو روز قبل مى زد و پیش بینى مى نمود؟
حقیر عرض کردم مرحوم آیت الله امامى از اصفهان وجهى سهم مبارک امام علیه السلام فرستاده بود، رفتم خدمت آقا بدهم جمعى از علما محضر مبارک آقا بودند معظم له صدا زدند باقر (حجت الاسلام آقاى حاج سید محمد باقر آیت الله زاده گلپایگانى ) معلوم شد آقا نجم الثاقب را مى خواهند و خودشان بنا دارند عریضه بنویسند بنده کتاب نجم الثاقب را آوردم و جلو معظم له گذاشتم فورا حرکت فرمودند و به افرادى که در خدمتشان بودند فرمودند فردا بیائید بلند شدند به طرف اطاق مخصوص خود نزدیک درب اطاق عرض کردم آقاى امامى این مبلغ را فرستاده اند تا خدمت شما بدهم فرمودند بماند براى افطارى ائمه جماعات اصفهان جهت ماه مبارک رمضان درب اطاق را بستند گویا مشغول نوشتن عریضه خدمت حضرت حجه علیه السلام شدند تا بعدا مشرشف به مسجد مقدس جمکران شوند اول غروب دکتر طالقانى تلفن زدند که به اتفاق آیت الله آقاى حاج سید مرتضى قصد زیارت آقا را دارند عرض کردم آقا مشرف شدند به مسجد مقدس جمکران و پس از مراجعت که به طول هم کشید تا ساعت 10 شب بود که موفق به زیارت و دیدار آقا گردیدند و جاى شما خالى چه حالى آقا داشتند و آن چند نفر که در مجلس حضور داشتند عالمى بنا کرد کلمه لا اله الا الله را تکرار کردن و گفتند دو روز قبل آن عالم وارسته چه فرمودند؟ گفتند فرمودند من تا به حال منزل آیت الله العظمى آقاى گلپایگانى و شخص ‍ ایشان را ندیدم لکن چه خبر است مشاهده مى کنم فردا بعد از ظهر منزل ایشان و ساعتى چه نورى و چه حالى و چه رابطه اى و چه عنایتى به به و مرتب تکرار مى کرد و غبطه مى خورد و در شگفت مى بودند.
معلوم مى شود این نوشتن عریضه و مشرف شدن به مسجد مقدس ‍ جمکران مورد قبول حضرت حق و عنایت امام زمان علیه السلام قرار گرفته است .

پیدایش مسجد مقدس جمکران از دیدگاه مرحوم آیت الله العظمى نجفى مرعشى
مسجد جمکران از اوایل غیبت صغراى حضرت بقیه الله روحى له الفداء است .
و در نوشتجات قدیمه سه اسم دارد:
1 – مسجد جمکران
2 – مسجد حسن بن مثله
3 – مسجد صاحب الزمان
و هر کدام از این سه اسم به مناسبتى گفته شده .
مسجد جمکران مى گویند! چون متصل است به قریه جمکران که یکى از قراء شهر مذهبى قم است .
مسجد شیخ حسن بن مثله مى گویند! نظر به اینکه در زمان او و به همت او این مسجد ساخته شده است .
مسجد صاحب الزمان مى گویند ! نظر به اینکه وجود مبارک امام زمان در آنجا مکرر دیده شده .
و این مسجد شریف مورد احترام کافه شیعه بوده است از غیبت صغراء (از شب سه شنبه 17 ماه مبارک رمضان سال 393 که امام زمان دستور تاسیس ‍ آن را به شیخ حسن بن مثله داده ) تا به امروز که حدود یکهزار و بیست و دو سال مى شود و همینطور که شیخ بزرگوار محدث عالیمقدار مرحوم آیت الله صدوق رحمت الله علیه کتابى به نام مونس الحزین دارند که حقیر آن نسخه را ندیده ام ولى مرحوم آقاى حاج میرزا حسین نورى استاد، استاد حقیر از آن کتاب نقل مى فرماید و در آن کتاب مفصلا قضیه این مسجد جمکران و تاریخ حدوث آن را نقل نموده و بالجمله این مسجد مقدس جمکران مورد احترام علماء اعلام و محدثین کرام شیعه بوده و کرامات متعدد از این مسجد جمکران دیده شده است .
و نیز چند مرتبه تعمیر و بنا شده ، بناء اول در زمان حسن بن مثله بوده ، بناء دوم او در زمان شیخ صدوق ، سپس در زمان صفویه هم چند مرتبه تعمیراتى صورت گرفته ، و در زمان ریاست مرحوم آیت الله حائرى مرحوم حجت الاسلام آقاى شیخ محمد تقى یزدى بافقى هم تعمیراتى کرده اند و بعد از او آقاى حاج آقا محمد معروف به آقازاده که از تجار محترم قم هستند و هنوز در قید حیاتند، ایشان نیز تعمیراتى انجام داده اند.
در این مسجد شریف مکرر کراماتى دیده شده است که مرحوم شیخ محمد على کجوئى معروف به قمى در کتاب تاریخ قم در جلد اول و دوم اشاره کرده به کراماتى که در آنجا اتفاق افتاده است و اشخاصى که شرفیاب حضور مبارک حضرت ولى عصر(ع ) شده اند.
خلاصه این جاى تردیدى نیست که مورد اهمیت و مورد احترام شیعه بوده است و نمازى هم در آن جا نقل شده است ، البته بهتر این است که آن نماز را به قصد رجاء بجا بیاورند و این مسجد موقوفاتى هم داشته ، اراضى متعدده در اطراف داشته و در خود شهر مقدس قم رقباتى وقف این مسجد داشته که اکثر اینها از حال وقفیت بیرون رفته و ملک شده است و راجع به این مسجد کتابچه هاى مختصرى نوشته شده ، ولى آنچه که باید و شاید در خصوصیات او نقل نشده .

چهل شب بیتوته در مسجد مقدس جمکران
حضرت آیت الله العظمى نجفى مرعشى (قدس سره الشریف ) فرمودند: حقیر خودم مکرر کراماتى در آن جا (مسجد جمکران ) مشاهده کرده ام ، چهل شب چهارشنبه مکرر موفق شدم که در آن مسجد بیتوته کنم و جاى تردید نیست که از امکنه اى که مورد توجه و منزول برکات الهى مى باشد و بعد از مسجد سهله که از مساجدى است که منتسب به وجود مبارک ولى عصر مى باشد که شبهاى چهارشنبه اهالى نجف اشرف آنجا مشرف مى شوند، بعد از مسجد سهله این بهترین مقام و بهترین جائى است که منتسب به حضرت ولى عصر مى باشد.
این مسجد محترم (مسجد جمکران )، اصل مسجد، مسجد کوچکى است بعد از او مقدارى افزوده کرده اند و بر او اخیرا در این دو سال باز پیش ‍ از آن مقدار افزوده شده ، به استدعاء حقیر از بانیان خیر آن قطعه که از مسجد اصلى است موزائیک زمین او رنگش فرق دارد.
با زیادتهائى که بعدا افزوده شده براى اینکه اگر کسى خواست در مسجد اصلى عبادت کند و نمازى بخواند و درک فیض کند این علامت مشخصه را حقیر گذارده ام در آنجا و امیدوارم انشاء الله به برکت صاحب نیمه شعبان وجود مبارک امام عصر(ع ) که تمام عالم انتظار قدم شریف ایشان دارند، تنها یک اشتباهاتى بین خودشان دارند، یکى مى گوید آینده عیسى ، دیگر مى گوید عزیر است ، یکى مى گوید زرتشت است ، ولى در اینکه شخصى بیاید که اصلاح کند عالم را در این عقاید این عالم تمام ملیین عالم است .
مولف گوید: این قسمت از فرمایشات مرحوم آیت الله العظمى آقاى نجفى مرعشى قدس سره است که خود از عاشقان حضرت ولى عصر امام زمان (ع ) بودند و مکرر کراماتى از مسجد مقدس جمکران دیده است از روى نوار پیاده شده و صداى معظم (نوار) در واحد فرهنگى کتابخانه عمومى حضرت ابوالفضل (ع ) موجود مى باشد.

آیت الله شیخ محمد تقى بافقى در مسجد جمکران
عالم ربانى حضرت آیت الله حاج شیخ محمد تقى بافقى که بارها خدمت امام زمان (ع ) مشرف شدند و سهم بسازائى در رونق دادن به مسجد مقدس ‍ جمکران قم دادند.
یکى از علماء حوزه از حضرت آیت الله العظمى آقاى حاج سید محمد رضا گلپایگانى نقل کرد که ایشان فرمودند: در عصر آیت الله العظمى مرحوم شیخ عبدالکریم حائرى که عده محصلین حوزه علمیه قم به چهارصد نفر رسیده بود، در زمستانى طلاب از حاج شیخ محمد تقى بافقى که مقسم شهریه مرحوم حاج شیخ بود عباء زمستانى خواستند و ایشان از مرحوم حائرى خواستند آیت الله حائرى فرمودند چهارصد عبا از کجا بیاورم ، گفت از حضرت صاحب الزمان (ع ) بگیر.
فرمود: من راهى ندارم ، گفت : پس من انشاء الله مى گیرم و شب جمعه به مسجد مقدس جمکران رفته و روز جمعه به مرحوم حاج شیخ حائرى گفت : آقا صاحب الزمان (ع ) وعده فرمودند فردا که شنبه است چهارصد عبا را مرحمت کنند.
و روز شنبه به وسیله مردى از تجار عباء رسید و بین طلاب تقسیم کردند. (7)

سخنان حضرت آیت الله العظمى فاضل لنکرانى درباره مسجد جمکران
حضرت آیت الله العظمى فاضل فرمودند (مرحوم والد به مسجد جمکران خیلى معتقد بود) فرمودند: من قبل از آمدن آیت الله بروجردى به قم خواب دیدم که در مسجد جمکران هستم .
آن موقع مسجد جمکران یک حیاطى داشت و در وسط آن حیاط یک انبارى بود که سقف آن یک متر مرتفع تر از حیاط مسجد بود، روى همین سقف آب انبار، منبرى گذاشته اند و شیخ طوسى رحمت الله علیه روى آن نشسته و تمام روى آن سقف و کف حیاط مملو از طلبه است .
پدرم فرمود: تعبیرم از این خواب این بود که شخصیتى به قم خواهد آمد و طلاب گرد او جمع خواهند شد و حوزه رونق خواهد گرفت ، طولى نکشید که آیت الله بروجردى به قم آمدند. این که چرا شیخ طوسى را خواب دیده و آن هم مسجد جمکران ؟ تعبیر آن بعدها مشخص شد، زیرا مرحوم آیت الله بروجردى به شیخ طوسى و آثار او بسیار اهمیت مى داد، وقتى عبارات شیخ را از کتاب خلاف یا مبسوط مى خواند مثل این که روایتى از امام معصوم (ع ) دارد مى خواند با احترام و دقت در جزئیات کلمات آن همانند کلمات معصومین (ع )، مسجد جمکران هم شاید کاشف از این باشد که اصل آمدن ایشان به قم و رسیدن به مقام مرجعیت مطلقه با عنایت امام زمان (ع ) بوده است . (8)

یک قربانى به مسجد جمکران بفرستید
حضرت آیت الله العظمى فاضل لنکرانى فرمودند: هر وقت براى حضرت آیت الله العظمى آقاى بروجردى مشکلى پیش مى آمد مرحوم پدرم که خود از عاشقان امام زمان و علاقه زیادى به مسجد مقدس جمکران داشت به محضر آقا عرض مى کردند یک قربانى براى مسجد جمکران بفرستید تا رفع مشکل شود.

بیشتر از پانصد مرتبه به مسجد شریف جمکران مشرف شدم
حضرت آیت الله العظمى فاضل فرمودند: در دوران طلبگى من خیلى به مسجد جمکران مى رفتم ، شاید بیشتر از پانصد مرتبه باشد و کرامات زیاد در این مسجد مقدس جمکران دیده و شنیده ام و در پایان فرمودند: امیدوارم از توجهات امام زمان (ع ) شما هم در تالیف این کتاب موفق باشید.

روحانیت مسجد جمکران
سخنان حضرت آیت الله العظمى مکارم شیرازى
در روایتى آمده است که هر جا مسجدى ساخته شده در آنجا خون شهیدى به خاک ریخته است ، از این روایت پر معنى به خوبى استفاده مى شود که هر زمینى شایستگى مسجد شدن ندارد، بلکه باید قبلا بر اثر خون شهدا و ایثارگران راه خدا قداست و ارزشى پیدا کند و بعد قراى بناى مسجد آماده شود.
و چنین است که از آغاز، مساجد با خون شهیدان گره خورده و در ادامه راه نیز حفظ و نگهدارى آن با خون شهیدان پیوند دارد.
از سوى دیگر مسجد از دیدگاه اسلام تنها مرکز سجود نیست ، هر چند به خاطر این عبادت بزرگ به این نام نامیده شده است و نیز تنها مرکز عبادت نیست ، هر جند معبدش مى نامند، مسجد پایگاهى است براى خودسازى و تهذیب نفس ، دانشگاهى است براى تحصیل معارف اسلامى ، ستاد ارتشى است براى جهاد اصغر و اکبر و مبارزه با دشمن داخل و خارج ، و در یک کلمه مسجد و محراب ، میدان جنگ با شیطان بزرگ و کوچک و شیاطین انس و جن است .
و اگر تاریخ اسلام را دقیقا مشاهده کنیم مى بینیم آن روز که نخستین مسجد در سرزمین مدینه به دست تواناى پیامبر و در ظاهر بسیار ساده و ابتدائى و در باطن بسیار عمیق و ریشه دار بیان شد، مسجد تمام این مفاهیم را در خود جاى داده بود.
از سوى سوم مساجد هر چند همه خانه خداست ولى در میان این که خانه ها تفاوت بسیار است از مسجد الحرام گرفته تا مساجد کوچک و بزرگ که در تمام اطراف جهان پراکنده اند و با انگیزه هاى مختلف و نیات متفاوت ساخته شده است و مخصوصا نقش انگیزه ها و نیتها تاثیر کلى در آن دارد و نیز اینکه به دستور چه کسى ساخته شده است .
مسجد جمکران مطابق روایت موجود به فرمان حضرت مهدى مولانا صاحب العصر و زمان براى هدف بزرگى در این منطقه خاص از شهر تاریخى ، مذهبى قم ساخته شده و حسن بن مثله جمکرانى که مردى پاکدل و پاک سرشت بود، در بیدارى (و نه در خواب ) این دستور را دریافت کرده و با تشریفات خاصى این مسجد را بنا نمود.
به همین دلیل هر کس در فضاى ملکوتى آن قرار مى گیرد احساس روحانیتى عجیب و جاذبه معنوى فوق العاده مى کند.
این جاذبه نیرومند معنوى به اضافه قضاء حوائج و حل مشکلات فراوانى که مردم از عبادت در آن و توسل به حضرت مهدى ارواحنا فداه دیده اند، سبب شده که روز به روز بر شکوه دامنه آن افزوده شود و خیل مشتاقان مختلف به سوى آن بشتابند و از این چشمه کوثر و منبع خیر و برکت هر کدام به مقدار استعداد خود بهره گیرند.
علماى بزرگ همواره براى مسجد احترام خاصى قائل بوده اند و در آن راز و نیاز فراوان داشته اند و هم اکنون نیز مورد توجه علما و فضلا و مراجع بزرگ است .
در اینجا مناسب است به چند سوال درباره این مسجد پاسخ داده شود:

چند سوال ضرورى درباره مسجد جمکران واعمال آن :
1 – آیا دستورى که از طرف حضرت ولى عصر – ارواحنا فداه – طبق بعضى روایات اسلامى – درباره ساختن این مسجد صادر شده در خواب بوده است یا بیدارى ؟
جواب : ظاهر روایت – آن گونه که قبلا نیز اشاره شده – این است که این تشرف در حال بیدارى واقع شده و این دستور نیز در حال بیدارى بوده است
2 – آیا اضافات مسجد جمکران حکم آن را دارد، یا باید اعمال مسجد در همان مسجد قدیم انجام گردد؟
جواب : ظاهر این است که آنچه در مسجد توسعه داده شده و مى شود جزء مسجد است و اعمال مزبور را در تمام مسجد مى توان انجام داد، همان گونه که توسعه مسجد الحرام و مسجد النبى (ص ) و مسجد کوفه نیز در حکم این مسجد است .
3 – آیا اعمال مسجد که در روایات وارد شده براى مسافر و غیر مسافر یکسان است ؟
جواب : آرى ، درباره همه یکسان است .
4 – کسانى که نتوانند تمام اعمال آن را بجا آورند آیا مى توانند فقط نماز امام زمان (سلام الله علیه ) را انجام داده و نماز تحیت را ترک کنند؟ و یا صلوات را به جاى اینکه در سجده بجا آورند در اثناء راه بفرستند؟
جواب : مانعى ندارد ولى در این گونه موارد اعمال را به قصد قربت مطلقه انجام دهند، بلکه در موارد اختیار که اعمال به طور کامل انجام مى شود احتیاط آن است که قصد قربت مطلقه شود.
5 – کسانى که قصد اقامت ده روز در قم کرده اند آیا مى توانند به مسجد جمکران رفته و اعمال را به جاى آورند و باز گردند؟
جواب : اگر نماز چهار رکعتى خوانده باشند ضررى به قصد اقامه آنها نمى زند، ولى اگر از اول چنین قصدى داشته باشند مشکل است ، و بهتر آن است که چنین افرادى که از اول قصد تشرف داشته باشند مشکل است ، و بهتر آن است که چنین افرادى که از اول قصد تشرف به مسجد را دارند قصد اقامه ده روز نکنند و نمازهاى خود را شکسته انجام دهند.
6 – کسانى که همه هفته براى گرفتن حاجتى یا براى عرض ارادت به محضر مبارک آن حضرت (ع ) به این مسجد تشرف حاصل مى کنند، و یا مثلا در طول یکسال یا چندین ماه متوالى همه هفته به مسجد مشرف مى شوند کثیر السفر محسوب مى شوند یا نه ؟
جواب : ظاهر این است که این افراد به حکم کثیرالسفر نیستند و باید نماز خود را شکسته بخوانند.
7 – آیا ایام هفته و شبهاى آن تفاوتى در اعمال مسجد دارد و آیا شب چهارشنبه خصوصیتى دارد؟
جواب : ظاهر این است که تفاوتى میان ایام هفته نیست ، ولى از آنجا که شب و روز جمعه ذاتا داراى اهمیت فوق العاده اى نسبت به سایر ایام است هر عمل خیرى در آن انجام داده شود ارزش بیشترى خواهد داشت ، ولى شبهاى چهارشنبه با سایر شبهاى هفته مساوى است .
خداوند همه را موفق به استفاده از معنویت هاى این مسجد و توسل به ذیل عنایت حضرت بقیه الله مهدى ارواحنا فداه بدارد.

سخنان حضرت آیت الله العظمى حاج شیخ محمد تقى بهجت
حجت الاسلام و المسلمین سید صادق شمس فرمودند: روزى در محضر آیت الله العظمى حاج شیخ محمد تقى بهجت دامت برکاته بودم ، حدود سال 1362 فرمودند طلبه مبتدى به نام سید حسین یزدى در مسجد جمکران توفیق زیارت حضرت حجت ارواحنا فداه را پیدا کردند که حضرت مطالبى فرمودند بهتر است از حضرت آیت الله العظمى بهجت سوال فرمائید از جمله اینکه خانه اى مى خواستند حضرت به او مرحمت کردند و اینکه سفارش فرمودند در مجلس دعاى ندبه اى که آن سید طلبه مى رفتند بروند و ترک ننمایند.
و باز امر فرمودند مصائب عمه بزرگوارم حضرت زینب سلام الله علیها را هم در آن مجلس و جاى دیگر تذکر دهید.

نظر حضرت آیت الله العظمى صافى درباره مسجد جمکران
اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن صلواتک علیه و على آبائه فى هذه الساعه و فى کل ساعه ولیا و حافظا و قائدا و ناصرا.
حقیر از طفولیت که در خدمت مرحوم آیت الله والد اعلى الله مقامه مشرف به قم مى شدم به سعادت تشرف به مسجد مقدس جمکران نایل مى گشتم ، آن مرحوم که ارادت و چاکرى به آستان ملائک پاسبان حضرت بقیه الله ارواح العالمین له الفدا مشار بالبنان بودند و مصدر خدماتى به آن حضرت شده بودند و توجهاتى مشاهده کرده بودند اصرار داشتند که مهما امکن پیاده به مسجد مشرف شوند و به فیض نماز و عبادت در آن مکان مبارک نائل مى گشتند.
از اشعار بسیار ایشان در عرض اشتیاق و مدح آن قطب عالم امکان این چند شعر را که تضمینى از شعر حافظ است در اینجا یادآور مى شوم .
اى زیب دو عالم مجموعه زیبائى
سر حلقه جن و انس سر دفتر دانائى
در پرده غیبت چند اى مهر جان باقى
اى پادشه خوبان داد از غم تنهائى
دل بى تو به جان آمد وقت است که باز آئى
امید وصال تو اى دوست جوانم کرد
عشق تو مرا فارغ از هر دو جهانم کرد
بازآ که فراق تو بى تاب و توانم کرد
مشتاقى و مهجورى دور از تو چنانم کرد
کز دست بخواهد شد پایان شکیبائى
از جمله بزرگانى که حسن عقیده خود را به مسجد جمکران اظهار مى فرمودند در اینجا به نام نامى بزرگ فقیه عالم اسلام مرحوم آیت الله العظمى استاد اعظم آقاى بروجردى و مرحوم مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمى گلپایگانى قدس الله سرهما اشاره مى نمایم . امید است که خداوند متعال ما را از فیض تشرف به این مسجد تا حیاتى باقى است محروم نفرماید.(9)

سخنان حضرت آیت الله العظمى حاج شیخ حسین نورى درباره مسجد جمکران
کرامات بسیارى از مسجد جمکران مشاهده و براى آن نقل شده است که دو نمونه از آنها را ذکر مى کنیم :
1 – یکى از دوستان بنده که اهل گرگان است و آدرس و شماره تلفن او را دارم و مرد بسیار متدین است و از لحاظ علاقه و عشق به عبادت ممتاز است که گاهى چهل شب متوالى اصلا نمى خوابد و به احیاى آن شبها و تهجد مى پردازد و روزهایش را نیز روزه مى گیرد و همیشه خیلى با حال نماز مى خواند، چند سال پیش درد پاى شدیدى او را عارض شد، بطورى که از چند قدم راه رفتن عاجز شده بود و بعضى از اطباء گفته بودند باید براى مداوا و معالجه عمل جراحى روى پاى او انجام بگیرد و تازه معلوم نیست عمل جراحى هم نتیجه بخش باشد، ایشان در حالى که با زحمت زیاد حرکت مى کرد روزى عصر سه شنبه به منزل بنده به قصد اینکه شب چهارشنبه به مسجد جمکران برود آمد و پس از توقف مختصرى به مسجد جمکران رفت .
هنگام صبح در حالى که خوشحال بود و پاهایش کاملا خوب شده بود مراجعت کرد و در رابطه با شفا یافتن خود بطور خلاصه اینطور مى گفت :
من در داخل مسجد مشغول نماز و عبادت بودم که پس از نصف شب چند نفر را با قیافه هاى نورانى دیدم که وارد مسجد شدند و آمدند در نقطه اى در نزدیکى من مشغول نماز و دعا خواندن شدند و من به آنها نزدیکتر شدم ، به من اظهار لطف نمودند، نزدیک اذان صبح هنگامى که خواستند از مسجد خارج شوند جاذبه اخلاق و معنویت آنها مرا هم به دنبال آنها مى کشید که در این بین یکى از آنها با دست خود به طرف پاى من اشاره کرد و گفت : پاهاى تو خوب شد، من از آن لحظه دیگر در پاهاى خود ناراحتى ندیدم ، و از مسجد جمکران حرکت کرده به محضر مبارک آیت الله العظمى آقاى مرعشى نجفى – رضوان الله علیه – مشرف شدم و جریان را براى ایشان شرح دادم ، آن مرحوم از نقل تفضیل قضیه مرا منع کردند.
این مرد وارسته و متدین پس از آن تاریخ مکررا از گرگان به قصد تشرف به آستان مقدس حضرت معصومه علیهاالسلام و رفتن به مسجد جمکران شب چهارشنبه به قم مى آید و به منزل بنده وارد مى شود.
2 – بنده که در اواخر سال 1362 قمرى به حوزه مقدسه قم آمدم ، پس از چند روزى سخت مریض شدم و چون در مضیقه اقتصادى بودم از مراجعه به طبیب هم ناتوان بودم ، با زحمت زیاد به مسجد جمکران به قصد استشفاء رفتم ، پس از انجام اعمال مسجد و توسل به حضرت ولى عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداء از مسجد خارج شدم و چند دقیقه اى – چون آن روز غیر از یک مسجد کوچک با چند اطاقى که در جوار مسجد بود چیز دیگرى نبود – نشستم که خوابم گرفت ، و چون بیدار شدم اثرى از آن بیمارى در خود ندیدم . (10)

نظر حضرت آیت الله سید محمد على علوى گرگانى درباره مسجد جمکران
بهتر آن است که مقدارى درباره مسجد جمکران توضیح داده شود تا مومنین اهمیت بیشترى بدهند، لذا رقیمه را متبرک مى سازم به حدیث نبوى (ص ) قال : احب البقاع الى الله المساجد، محبوبترین زمین نزد خدا مسجد است (11) به ویژه مسجدى که خبر گرفتن حاجات و رفع مشکلات در آن مکان به حد تواتر رسیده چرا چنین نباشد، در صورتى که مرحوم صدوق المحدثین در کتاب مونس الحزین به سند معتبر از امیرالمومنین علیه صلواه المصلین از جمکران و مسجد آن خبر داده و فرموده که این زمین از زمینهاى دیگر خداست و مقدس مى باشد. (12)
چه گویم در حق مسجدى که حضرت بقیه الله ارواح من سواه فداه بر حسب نقل محدث نورى و غیره درباره اش چنین فرمودند: من صلى فیه کمن صلى فى البیت العتیق . یعنى خواندن نماز در این مسجد همانند خواندن نماز در کعبه است .
و چه مناسبت خوبى است بین مسجد جمکران در کنار حرم اهل البیت و عش آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین که شیعیان شبهاى چهارشنبه در آنجا جمع شوند و مشغول به ذکر و دعا و نماز براى آن حضرت باشند، و بین مسجد سهله در کنار حرم امیرالمومنین (ع ) و کوفه که شیعیان آنجا هم نیز در شبهاى چهارشنبه مشغول به زیارت هستند گر چه بسیارى از مردم از عظمت و فضیلت این مکان مقدس غافلند و به آن توجهى که باید داشته باشند ندارند، و در پیام حضرت حجت (عج ) آمده است که به مردم بگوئید قدر این مسجد را بدانند و در همین راستا است که مراجع بزرگ و آیات عظام مانند آیت الله حائرى موسس حوزه علمیه قم و بروجردى و حجت و گلپایگانى و مرعشى نجفى و شیخ مرتضى حائرى قدس الله اسرارهم به این مسجد اهمیت زیادى قائل بودند و به دوستان توصیه مى کردند فضائل و ناقب و برکات این مسجد بیش از این است که بتوان در این مختصر گنجاند.
در پایان از مومنین و متدینین محترم مى خواهم از رفتن به مسجد جمکران و خواندن نماز و زیارت در آن مکان مقدس غفلت نکنند و این جانب را یاد نمایند و از همه التماس دعا دارم . و السلام على من اتبع الهدى . (13)

نظر آیت الله محسنى ملایرى درباره مسجد مقدس جمکران
مسجد مقدس جمکران که بیش از یکهزار سال تاسیس آن مى گذرد، همواره مورد توجه بزرگان بود، و در شدائد به آن مکان مقدس پناه مى بردند و حل مشکل خود را از پیشگاه حضرت ولى عصر ارواحنا فداه مى خواستند و نتیجه مى یافتند، اینجانب در دوران جوانى مکرر به این مسجد مقدس ‍ شرفیاب مى شدم ، و یکبار عهد کردم که ده روز پیاده به آن مسجد مقدس ‍ مشرف شوم ، و انجام دادم .
یکبار هم به درد پاى بسیار شدیدى مبتلا شدم به مسجد مقدس جمکران شرفیاب شده به حضرت بقیه الله – ارواحنا فداه – متوسل شدم و از عنایات بیکران آن حضرت به هنگام مراجعت کلا درد پا برطرف شده بود. و این چیزى است که خودم دیدم و به اصطلاح درایت است و اما آنچه از دیگران روایت شده بسیار فراوان است ، بزرگانى مانند مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائرى و مرحوم آیت الله بروجردى و مرحوم آیت الله حجت و مرحوم آیت الله گلپایگانى توجه خاصى به مسجد مقدس جمکران داشتند، و همواره در مشکلات حوزه به آن مکان مقدس ملتجى مى شدند و حل مشکل خود را مى یافتند.
و اما بناى فعلى مسجد به طورى که مباشرین توسعه و تجدید بناى مسجد مقدس جمکران شخصا به این جانب بیان کردند به امر حضرت بقیه الله – ارواحنا فداه – مى باشد و انشاء الله مورد توجه آن حضرت بوده و خواهد بود.
امید است مومنین از هر فرصتى براى تشرف به این مسجد و تقرب به حضرت ولى عصر – ارواحنا فداه – استفاده کنند و قدر موقف را بدانند.(14)

سخنان آیت الله مجتهدى تهرانى
مسجد شریف جمکران که از یکهزار سال پیش به دستور امام زمان (ع ) به وسیله شیخ حسن بن مثله جمکرانى ساخته شده از اول تاسیس مسجد تا به امروز معجزات و کرامات زیادى دیده و شنیده شده ، همینطورى که مرحوم نورى در نجم الثاقب نوشته علماء اعلام و آیات عظام چه در زمان گذشته و چه در زمان ما علاقه زیادى به این مسجد داشته و دارند، حقیر هم بارها پیاده با رفقا و دوستان مشرف شده ام که یک بار هم 18 نفر از طلاب علوم دینیه و سربازان امام زمان (ع ) 25 رجب بود شب تا صبح با چراغ زیتونى مشغول دعا بودیم .

مابین قم و مسجد جمکران تمام چمنزار است
آیت الله سید محمد باقر ابطحى اصفهانى فرمودند: شبى در عالم رویا دیدم فضاى مابین قم و مسجد جمکران گویا تمام چمنزار است و داراى درختهاى سبز که مهتاب بر آن مى تابید و نهرهاى آب در آن جریان داشت ، درختى را دیدم که داراى شاخه هاى بسیار جذاب و سر سبز و صداى روح بخشى از میان آن به گوش مى رسید که به ذهنم خطور کرد صداى حضرت داود است و در وسط آن درخت جایگاهى بود که در آنجا آقائى نشسته و به نظرم آمد آقا حضرت بقیه الله الاعظم امام زمان (ع ) است ، صحبتى را به میان آوردم که از ذکر آن معذورم ، زیرا اشاره به عهد و پیمانى بود و سپس ‍ عرض کردم : (چه کنم که به شما قرب پیدا کنم ؟) به زبان فارسى فرمود: (عملت را عمل امام زمان قرار بده ). من به خاطرم این معنى رسید یعنى آنچه را به ذهنت مى آید اگر امام زمان بود عمل مى کرد تو هم همان را عمل کن . به عربى به حضرت عرض کردم : و هو الامل ، یعنى این آرزوى من است . گفتم : چه کنم که در این امر موفق باشم ؟ به عربى فرمود: (الاخلاص فى العمل ) از خواب بیدار شدم ، چراغ خاموش بود، قلم و دفتر حاضر کردم و آن دو جمله سوال و جواب را نوشتم ، فردا درباره این دو جمله سوال و جواب او فکر کردم ، به نظرم آمد در جمله اول حقیقت تشیع و در جمله دوم راه موفقیت را که همان توحید ذاتى و عملى باشد یافتم ، این دو جمله توصیه حضرت بود.(15)

سخنان آیت الله حاج میرزا على احمدى میانجى
شخصى به نام مشهدى سبز على نزد من آمدند که گرفتارى و مشکلاتى داشتند، عرض کردم برو به مسجد جمکران ، ایشان گفتند: حکایتى از مسجد جمکران دارم که از عنایات امام زمان علیه السلام و مسجد جمکران مریض ما خوب شد. نقل کردند: پسرم مبتلا به سل شده بود، من پول نداشتم که وى را به دکتر ببرم ، به پسرم گفتم خودت یک عریضه بنویس با هم به مسجد جمکران برویم ، ایشان نوشتند، با هم مى رفتیم ، یک نفر آمد گفت اجل دو قسم است : حتمى و غیر حتمى ، گفت مریض شما اجلش ‍ حتمى نیست ، خلاصه مسجد جمکران رسیدیم نماز و دعا خواندیم و برگشتیم ، دو روز بعد به تهران جهت معاینه دکتر رفتیم ، وقتى دکتر معاینه کرد گفت بچه ات را براى چه آورده اید، گفتم : آقا ایشان سل دارد، گفت : نه ایشان سالم است ، من فهمیدم از برکت امام زمان و مسجد جمکران پسرم الحمدلله خوب شده است .

حضرات آیات پیاده به مسجد مقدس جمکران مى روند
آیت الله پایانى فرمودند اعضاء تفسیر که عبارتند از آیات عظام آقا سید مهدى روحانى و آقا سید ابوالفضل میر محمدى و آقاى احمدى میانجى و آقاى حاج میر آقا موسوى زنجانى و رفقاى دیگر که با هم پیاده به مسجد مقدس جمکران مى رفتیم ، آیت الله سید ابوالفضل میر محمدى گفت : من حاجتى دارم از امام زمان علیه السلام که عنایت فرماید پدرم مریض است حال ایشان خوب شد، آیت الله موسوى زنجانى فرمودند من هم خانه ندارم ، حضرت یک خانه به ما مرحمت فرماید، چند روز نگذشت که پدر آقاى میر محمدى با یک قرص که دکتر نوشته بود خوب شد و در مدت کوتاه آقاى موسوى نیز صاحب خانه شد.

سخنان آیت الله بنى فضل
در سال 1340 شمسى یک حاجت مهم شرعى داشتم که یکى از علماء محترم تبریز رابط بود بین من و شخصى که برآورده شدن حاجتم در ظاهر به دست او بود چندین بار آن عالم بزرگوار اصرار و تاکید نمود تا آن شخص در آن مطلب مهم اقدام نماید، بالاخره بعد للتى و التى دست رد به سینه آن عالم جلیل القدر زده شد و من در صد درصد از او قطع امید نمودم و متوجه شدم که در رسیدن به مقصد راه را اشتباه رفته ام ، تا اینکه یک شب بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء در حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها با یکى از دوستان در انتهاى صفائیه از کنار خط راه آهن پیاده به طرف مسجد جمکران رهسپار شدم و توجه نداشتم که از حرم تا مسجد جمکران از طریق صفائیه حدود ده کیلومتر راه است ، بعد از آنکه حدود سه کیلومتر راه رفته بودیم خسته شدیم ، چند دقیقه اى نشستیم و رفع خستگى نمودیم ، تازه راه افتاده بودیم از پشت سر ما صداى ماشین آمد، در کنار جاده خاکى ایستادیم ماشین رد شد، بلافاصله ترمز کرد، راننده ماشین مرا با نامم صدا کرد، جلو رفتم دیدم صاحب عکاسى مهتاب (واقع در خیابان آیت الله نجفى مرعشى (ارم سابق ) به من گفت کجا مى روید، گفتم : به مسجد جمکران ، گفت بفرمائید، سوار شویم ، جالب اینجا است که عکاس به من گفت آقاى بنى فضل من و رفیقم از اراک داشتیم مى آمدیم ، سر این جاده که رسیدیم به رفیقم گفتم برویم به جمکران سرى بزنیم ، رفیقم در جواب گفت اولا ما کارى در جمکران نداریم ، و ثانیا امشب شب جمکران نیست (البته شبهاى متداول جمکران شبهاى چهارشنبه و جمعه است ) خلاصه بعد از کشمکش ‍ ماشین را وارد این جاده کردم و معلوم مى شود که ما ماموریت داریم تا شما را برسانیم به مسجد جمکران ، بالاخره ما را رساندند و در جلو مسجد پیاده کردند و خودشان برگشتند، آن شب مسجد جمکران خیلى خلوت بود،
غیر از ما، دو نفر دیگرى در آنجا بودند، یکى از آن دو نفر را خیلى با حال دیدم ، بعد از اقامه نماز مسجد و استغاثه از حضرت نصف شب گذشته بود رفتم پسش آن شخص با حال ، سلام کردم ، جواب سلام گفت ، بعد از احوالپرسى سوال کردم اهل کجا هستید؟ خود را معرفى ننمود، گفت من به اینجا و کوه خضر مى آیم ، او تا صبح مشغول نماز و ذکر بود، و اول صبح با صداى بسیار دلنشین اذان گفت ، خلاصه اینکه ما آن شب را بیتوته نمودیم ، بعد از نماز صبح راهى قم شدیم و منتظر برآورده شدن حاجت بودم که سه روز بعد همان شخص که حل مشکل ما به دست او بود مى رود پیش آن عالم محترم ، ابتدا از ایشان عذرخواهى مى کند و بعد با امتنان و اقدام جدى مشکل مهم را حل مى نماید، و حل آن مشکل عنایت خداوند سبحان و توجه حضرت صاحب الامر ارواحنا فداه بود، جعلنا الله من اعوانه و انصاره بحق محمد و آله الطاهرین صلوات الله و سلامه علیهم اجمعین و لعنه الله على اعدائهم و منکرى فضائلهم الى یوم الدین . (16)

نظر آیت الله حاج شیخ على پناه اشتهاردى
این مسجد مبارک (مسجد جمکران ) که در بیش از یک فرسخى شهرستان قم واقع شده ، از اول تاسیس مورد توجه علاقمندان به حضرت بقیه الله (روحى له الفداء) بوده و هست انشاء الله و از آنجا بعضى کراماتى هم مشاهده شده بالخصوص از زمانى که تاسیس حوزه در این بلده طیبه (قم ) با همت موسس آن (مرحوم آیت الله العظمى الحاج الشیخ عبدالکریم الحائرى الیزدى (قدس سره ) شده از آن جمله :
نقل شده : یک ماهى شهریه طلاب در اوائل تاسیس آن (که بعد از 1340 هجرى قمرى بوده براى مرحوم موسس (ره ) نرسیده بود و مجموع شهریه هفتصد و پنجاه تومان بیش نبوده .(17)
مرحوم آشیخ محمد تقى بافقى یزدى رحمت الله علیه که از حواریین موسس رضوان الله علیه بود شب جمعه به مسجد مقدس جمکران (با وضع بناء قدیمى که داشت ) مى رود بعد از نماز معروف مسجد جمکران خطاب به حضرت (روحى له الفداء) عرضه مى دارد: یا صاحب الزمان مگر اینها شاگردان شما نیستند چرا نمى فرستى ؟ بین الطلوعین همان روز کسى درب خانه موسس را مى زند، خود موسس مى آید دم درب مى بیند یکى از اهل بازار تهران است عرضه مى دارد: این وجه را آوردم خدمت شما باز مى کند مى بیند همان هفتصد و پنجاه تومان است .
چند مطلب از این داستان استفاده مى شود که ذکرش به طول مى انجامد.
به هر حال از زمان ساخت این مسجد شریف بالخصوص از زمان تاسیس ‍ حوزه مقدسه در بلده طیبه قم مورد توجه علماء بزرگ از آن جمله خود موسس (قدس سره ) بوده ، و بعد از رحلت موسس محترم مرحوم آیت الله العظمى السید محمد کوه کمرى حجت (قدس سره ) (که بناء مدرسه حجتیه از آثار ایشان است ) بوده تا زمان مرحوم آیت الله العظمى بروجردى آن مرجع عظیم الشان جهانى قدس سره در اوائل ورودشان به قم به آن مسجد شریف عزیمت مى نمودند و مرحوم حجت الاسلام و المسلمین آقاى حاج میرزا مهدى بروجردى که از معاونین حوزه و مقدسه موسس بود کرارا آمد و شد داشتند و بعد از رحلت مرجع عالیقدر آیت الله العظمى بروجردى (رحمت الله علیه ) مرحوم آیت الله العظمى نجفى موعشى کرارا مى رفت ، حتى آیت الله نجفى داستانى دارد که ذکرش به طول مى انجامد.
و همچنین مرحوم آیت الله العظمى گلپایگانى توجه خاصى به آن مسجد شریف داشت و کرارا حوادث غیر مترقبه که پیش مى آمد حقیر به بیت آیت الله گلپایگانى مى رفتم ، مى گفتند آقا جمکران رفته که متوسل به حضرت شود.
و یکى از طلاب محترم اصفهانى (که فعلا قم نیست ) نقل مى کرد: حادثه اى براى مرحوم آیت الله نجفى رخ داده بود با عده اى از اهل علم در جمکران بودیم ، دیدیم آیت الله نجفى با حال اندوه بلکه گریه وارد مجلس ما شد، پرسیدیم این موقع چرا به اینجا تشریف آوردید؟ جواب داد براى توسل به حضرت و خود حقیر هم زمان تجرد و اقامت در مدرسه مبارکه فیضیه توفیق تشرف به مسجد جمکران یکسال شبهاى جمعه پیدا کردم ، الحمدلله و منه نتیجه جاى شبهه و تردید نیست که ذهاب الى هذا المسجد الشریف له خواص و آثار.
تا بناشد چیزکى مردم نگویند چیزها
و ایضا یکى از شواهد بر این مدعا کثرت توجهات عامه علاقمندان به حضرت ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) به آن مکان شریف است و توسعه عظیمى که از حیث بنا و ساختمان پیدا کرده است و به نظر مى رسد بیش از انتظار هست و الله العالم .
و باید مسئولین محترم حفاظت این مسجد مقدس از آلودگیهاى تفریحى (که موجب نارضایتى حضرت مى گردد) و لازم است خداى نکرده تفریح گاه ملى نشود و باید برنامه ریزى هاى آن مسجد طورى باشد که غیر از عبادت و توسل به آن حضرت عنوان دیگرى به خود نگیرد. (18)

پی نوشت ها:

1. نقل از آیت الله شیخ ابوالحسن مصلحى
2. از دستنویس هاى مرحوم آیه الله آقاى حاج شیخ مرتضى حائرى ، که در واحد فرهنگى کتابخانه عمومى حضرت ابوالفضل (ع ) موجود است .
3. از آیت الله سید مهدى مرعشى
4. از آیت الله بنى فضل
5. حجت الاسلام و المسلمین حاج اکبر آقا کیائى نژاد
6. نوشته معظم له در واحد فرهنگى کتابخانه حضرت ابوالفضل (ع ) موجود است .
7. نقل از گنجینه دانشمندان ، ج 3، ص 11، انفاق از دیدگاه اسلام ، ص 157.
8. از مجله حوزه 44 – 43، ص 140.
9. جمادى الاولى 1415 – لطف الله صافى ، دستخط معظم له در کتابخانه عمومى حضرت ابوالفضل (ع ) موجود است .
10. دستخط معظم له در کتابخانه حضرت ابولفضل (ع ) موجود است .
11. مستدرک السفینه ، جلد 1، صفحه 345.
12. از کتاب انوار المشعشعین فى تاریخ القم و القمیین ، صفحه 189.
13. دستخط معظم له در کتابخانه حضرت ابولفضل (ع ) موجود است .
14. دستخط معظم له در کتابخانه حضرت ابوالفضل (ع ) موجود است .
15. شیفتگان حضرت مهدى ، ص 116.
16. دستخط معظم له در کتابخانه عمومى حضرت ابوالفضل (ع ) موجود است .
17. چون متاهلین 20 ریال و مجردین 15 ریال و مجموع طلاب 350 نفر بودند.
18. دستخط معظم له در کتابخانه عمومى حضرت ابوالفضل (ع ) موجود است .
منبع: مسجد مقدس جمکران تجلیگاه صاحب الزمان(علیه السلام):